De Vier Winden

Naam

De Vier Winden

Bouwjaar

1846

Type

Stellingmolen

Kenmerken

Achtkante molen

Functie

Korenmolen

Locatie

Hoofdstraat 150
9968 AH Pieterburen

Geo positie

X: 226386 Y: 602000
N 53.399529 O 6.460429
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview

Provincie

Groningen

Gemeente

Het Hogeland

Plaats

Pieterburen

Kadaster

Gemeente Eenrum, sectie F, nr. 733

Eigenaar

Stichting Het Groninger Landschap

Eigendomsvorm

Stichting

Eigendomshistorie

Stichting Het Groninger Landschap is eigenaar sinds 1-1-2007

Bedrijfsvaardigheid

Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')

Bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

Landschappelijke waarde

De molen is zeer bepalend voor het dorpsgezicht van Pieterburen

Molenaar

Derk Jan Tinga / Catrienus Rouwé

Telefoon

0595-441389

Bezoekmogelijkheid

Tijdelijk niet te bezichtigen (zie 'Aanvullingen')
Normaliter zondag in oneven weken 10.00 - 17.00 uur; 's winters 10.00 - 16.00 uur, als de vlag is uitgestoken of op afspraak.

Fietsroute

Fietsroute in de buurt van De Vier Winden via fietsnetwerk.nl

Database id

359

Ten-Bruggencatenr.

00492

Monumentennr(s).

14560

De Vier Winden

Constructie

Romp

Houten achtkant, gedekt zwartgeverfd dakleer, op stenen onderbouw (waarvan de W en NW-velden gepleisterd zijn)

Kap

Gedekt met gepotdekselde planken bekleed met EPDM. De spruitluiken zijn bij de restauratie van 2007 verwijderd.

Vlucht

21,00 m.

Wiekenvorm

Oud-Hollands

Wiekverbeteringen

In 1929 had deze molen zelfzwichting (met Oud-Hollandse voorzomen) op de binnenroede; de buitenroede had zeilen.
In 1934, nadat beide roeden waren vervangen, is deze molen voorzien van het systeem Dekker; de binnenroede met zelfzwichting, de buitenroede met zeilen.
Later, vermoedelijk 1952, kreeg ook de buitenroede zelfzwichting en de binnenroede bovendien dwarskleppen.
In 1973, toen nieuwe gelaste roeden werden gestoken, is weer Oud-Hollandse ophekking aangebracht.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien

Wiekenkruis

Fabrikaat

Nummer

Pos. bouw

Jaar

Steek

Positie

Verdw.

Lengte

binnen

1934

binnen

1971?

21.00

buiten

1934

buiten

1971?

21.00

0196

binnen

1973

binnen

(aanw.)

21.00

0197

buiten

1973

buiten

(aanw.)

21.00

Bovenas

Fabrikaat

Nummer

Jaar

Steek

Verdw.

Lengte

aanw.

Kruiwerk etc.

Kruiwerk

Voeghoutenkruiwerk; kruilier met kabel en stellinghaak

Vang

IJzeren hoepelvang; vangbalk met duim; vangstok; pal

Inrichting

Eén koppel maalstenen; twee koppel pelstenen; zeef; twee kammenluiwerken; grote en kleine elevator; koekenbreker; buil.

Overbrengingen

Bovenwiel 63 kammen
Bovenbonkelaar 33 kammen
Kammenluitafel 35 kammen
Beide luiaswielen 24 kammen
Spoorwiel 97 kammen
Pelschijven 20 staven
Steenschijf 27 staven
Overbrengingsverhoudingen 1 : 6,86 (maalwerk) en 1 : 9,26 (pelwerk)

Hoogte

van de stelling: 6,00 m.

Versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met de opschriften "DE VIER WINDEN" en daaronder "18" "46".

Boven de NO-ingang één met het opschrift 'De vier Winden'.

Boven de ZW-ingang een sluitsteen in de toog boven de deur met de tekst: 'BK 72' (betekenis niet bekend). N.B. Omstreeks 1952 stond hier een ander opschrift, met onder meer de afkorting 'No. 67' en 'B 56'.

Daarboven een grotere steen met de volgende (moraliserende) tekst:
"Hier maalt men 't Graan tot stof
Hier pelt men bast van 't gerstgraan af
O, mensch! Wilt hier uit leeren
Dat gij ook eens tot stof zult wederkeeren!
Herbouwd 1846"
N.B. In 1965 stonden hieronder nog de initialen 'L.S.' en 'K.W.'
'L.S.' stond waarschijnlijk voor oud-eigenaar L. Steenhuis.

De deur van de ZW-ingang heeft een zeer fraai slot, vervaardigd door wijlen Anne Doornbosch.

De Vier Winden

Verwijzingen

Eigen website

De Vier Winden

allemolens.nl

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.

Voorganger

(korenmolen), Pieterburen

De Vier Winden

Geschiedenis

Reeds vóór 1628 stond hier een standerdmolen, kenmerkend voor het profiel van Pieterburen. Omstreeks 1826 werd die molen vervangen door een rietgedekte achtkante stellingmolen.
Op 22 maart 1846 brandde die molen volledig af, waarop de huidige koren- en pelmolen nog datzelfde jaar werd gebouwd in opdracht van H.W. van der Molen. De huidige molen staat op de berg van de vroegere standerdmolen, ca. 1,25 meter.

In 1934 brak één van de roeden; ook de andere was niet zo best meer. Molenmaker Bremer stak twee andere, tweedehands, roeden en voorzag die meteen van het systeem Dekker.

Mulder L. Steenhuis verkocht de molen in 1961 aan Vos te Eenrum, die de molen in 1967 overdeed aan de gemeente Eenrum. In de jaren 1971/73 onderging de molen een restauratie, waarbij onder meer beide roeden werden vervangen en weer gekozen werd voor Oud-Hollandse ophekking.

Van 1986 tot 2007 was de molen eigendom van de Stichting De Groninger Molen. Hierna nam de Stichting Het Groninger Landschap hem over.

In januari 2008 werden de roeden kaalgezet als start van een forse opknapbeurt. In februari werd de kap grotendeels afgebroken; dit moest ter plekke worden gedaan: vanwege de slechte staat van de voeghouten kon de kap niet in één keer worden opgepakt en op de grond gezet. In november 2008 was de molen weer maalvaardig.

Op deze molen wordt ook lesgegeven aan aankomende vrijwillige molenaars.

Het luiwerk in deze molen is bijzonder: het is dubbel uitgevoerd, het eerste om de zakken gewoon door de luiluiken (noordoost) te luien, het tweede om de zakken op de zakkenbok bij het koppel maalstenen (zuidwest) te plaatsen, daar het zich diametraal tegenover de luiluiken bevindt. Waarom de maalstenen niet gewoon naast de luiluiken staan, of de luiluiken naast de maalstenen, is onbekend.

De Vier Winden

Aanvullingen

Wetenswaardigheden

Deze molen is in de loop van 2022, zoals meerdere molens is overkomen, stilgezet nadat problemen met de roeden waren ontdekt. De molen is tot nader order ook niet te bezichtigen.