Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
Eén koppel 17der blauwe en één koppel 17der kunststenen; steenkraan; sleepluiwerk
Eenvoudige baard, rood geverfd, wit afgebiesd, zonder opschrift.
(Ooit stond hierop vermeld: "Molen van Verbeek").
Merkwaardig zijn de uitkragingen aan de bovenzijde van de romp, uitgevoerd als een soort steunberen
Bovenwiel 57 kammen
Bovenschijfloop 33 staven
Spoorwiel 67 kammen
Steenschijflopen 26 en 23 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 4,45 en 1 : 5,03
| fabrikant | roenummer | positie bouw | fabricagejaar | jaar gestoken | positie | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Derckx | ✉︎ | 140 | buiten | 1975 | 1976 | buiten | aanw. | 24,80 |
| Derckx | ✉︎ | 141 | binnen | 1975 | 1976 | binnen | aanw. | 24,80 |
Deze molen kreeg in de tijd dat in Brabant en Limburg op zeer veel plaatsen stroomlijnsystemen werden aangebracht, geen wiekverbetering. Mogelijk hing dit samen met de (toen nog!) uitstekende windvang.
Recent, vermoedelijk in 2012, kreeg deze molen op de binnenroede fokwieken met automatische remkleppen.
| fabrikant | asnummer | fabricagejaar | jaar gestoken | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| De Prins van Oranje | ✉︎ | 10?? | ? | 1935? | aanw. |
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
De Stichting het Limburgs Landschap is eigenaar sinds december 2011
De bouwheer van de molen was Jacob Lamerichs, "molenaar op den windmolen van Oirsbeek" qenoemd. Dit zou betekenen, dat hij molenaar op de molen van Dortrants was. Was hij in onmin met de eigenaar geraakt en besloot hij op een afstand van een paar honderd meter van de bestaande molen een nieuwe molen te bouwen? Of wilde hij een eigen bedrijf beginnen en koos daarvoor deze gunstige plaats uit? De ware reden komt mogelijk nooit meer aan het licht.
De natuurlijke gesteldheid van het terrein leende zich bijzonder goed voor de bouw van een windmolen. Een plateau, waarvan de voet tamelijk steil overgaat in een zandweg. Later werd deze weg een kiezelweg, de Molenweg genaamd, die aansluiting op de provinciale weg Sittard-Heerlen heeft. Vanaf het plateau gezien is de molen een grondzeiler; aan de voet van het plateau is een inrit uitgegraven en aan die zijde lijkt de molen dus een beltmolen. Voor de molen stond een groot molenaarshuis dat ondanks zijn tamelijk hoog zadeldak weinig invloed op de windvang uit de oostelijke richting had. Vroeger was de molen landschappelijk prachtig gelegen en had ook uit de andere richtingen een onbelemmerde windvang.
Jacob Lamerichs kocht in 1879 het hiervoor beschreven perceel bouwland, gelegen "aan de windmolen". Nog hetzelfde jaar werd met de bouw van windmolen en woonhuis begonnen. Na gereedkomen van de molen werd de ligging gesitueerd "aan den berg" om verwarring met de andere windmolen te voorkomen. De zaken verliepen voorspoedig. In 1898 breidde Lamerichs het bedrijf uit met een magazijn.
In 1899 kwam Jan Bernard Janssen op de molen en in 1921 werd hij eigenaar. In het midden van de jaren ’20 vestigde hij in Doenrade een elektrische maalderij met een dubbele ijzeren maalstoel (fabrikaat Poeth uit Tegelen), voorzien van een koppel tarwe- en een koppel voerstenen.
Lang draaide deze molen met houten as en borstroeden. Een foto uit maart 1935 geeft blijk van een goed onderhouden molen met een geheel houten wiekenkruis. In of na maart 1935 liet Janssen door molenmaker Jan Brouns uit Weert het gevlucht vervangen door een ijzeren as en Potroeden, die van een molen te Purmerend afkomstig zouden zijn geweest (bedoelde men de Schermer?); ook kwam er een Engels kruiwerk.
In die tijd lagen er een koppel 17der blauwe stenen voor het tarwegemaal en twee koppel 17der kunststenen voor bakrogge en voergraan. Later werd een koppel verwijderd om meer ruimte krijgen. In 1936 werd een elektrisch hulpgemaal met een koppel 14der kunststenen onderin de molen geplaatst.
Na het overlijden van Janssen vererfde de molen in 1940 aan zijn echtgenote Maria Johanna Sijmens en hun zeven kinderen. Het molenaarsbedrijf in Oirsbeek en in Doenrade werd voortgezet onder de naam "Gebr. Janssen".
In 1958 werden drie zonen elk voor 1/3 deel eigenaar. Het bedrijf was sinds de jaren '40 in Doenrade geconcentreerd; de windmolen stond allang stil en verviel tenslotte. Rond 1966 lag de kap deels open.
In 1970 werd de molen door de toenmalige gemeente Oirsbeek aangekocht. Een omvangrijke restauratie werd door de fa. Adriaens uit Weert in fasen uitgevoerd en nam drie jaar in beslag. De gehele buitenkant, waaronder gevlucht, staart en kapbedekking, werd vernieuwd. Ook het interieur, zoals zolders, vang met toebehoren, kammen en staven van de wielen en andere delen van het gangwerk, kregen een opknapbeurt. Tevens werd de molenaarswoning afgebroken.
Op 1 mei 1978 werd de windmolen en de gerestaureerde voormalige schepenbank van Oirsbeek in de functie van gemeentehuis officieel door gedeputeerde drs. K.W. Buck en zijn echtgenote in gebruik gesteld. Het maalbedrijf te Doenrade hield in hetzelfde jaar op te bestaan; de gebouwen werden afgebroken.
Aanvankelijk diende de windmolen als instructiemolen, waar oud-molenaar Johan Derksen uit Schinnen vrijwillige molenaars opleidde. Om gezondheidsredenen moest Derksen deze activiteiten echter na enige tijd staken. Reeds tijdens de opening in 1978 hadden de bomen in de naaste omgeving van de molen een zodanige hoogte en omvang bereikt, dat de windvang in hoge mate werd belemmerd. De invloed van vocht nam later door onvoldoende winddroging en door een onvoldoende of ontbrekende inwendige ventilatie zodanige vormen aan dat het interieur van de molen veel te lijden had.
In de jaren 1987-1988 werd de romp door stralen van de teerlaag ontdaan en opnieuw gevoegd. Een goede windvang en een deugdelijke inwendige ventilatie zijn echter even belangrijke middelen voor het verkrijgen van een droge romp. In 1988 en 1989 werd het inwendige van de molen opgeknapt.
Op dinsdag 8 april 2008 werd de Janssenmolen in de B&W-kamer van het gemeentehuis in Schinnen formeel overgedragen aan de Stichting Smile Erfgoed voor het symbolisch bedrag van € 1,--. Dit eigenaarschap duurde niet heel lang: in december 2011 nam de Stichting het Limburgs Landschap (SLL) de molen voor € 1,-- over.
In 2012 voerde men technisch en bouwkundig onderzoek uit, waarna het gehele metsel- en voegwerk aan de buitenzijde van de molenromp werden hersteld, schilderwerk uitgevoerd en technische gebreken verholpen.
Inmiddels wordt er weer regelmatig Kollenberger spelt gemalen voor de plaatselijke bakker en de thuisbakkers.
Deze molen is vernoemd naar de familie, die hier vele jaren maalde.
Het bouwjaar stond steeds vermeld als "1883". Dat kan, gezien de geschiedenis van deze molen, niet juist zijn: 1879 is veel waarschijnlijker.
Dit is een uitzonderlijke beltmolen: feitelijk is het een grondzeiler op natuurlijke hoogte die voorzien is van een invaart.
