- naam
- De Koe
- modeltype
- Ronde molen, stellingmolen
- functie
- korenmolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis)
- bestemming
- Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf; weekendwoning
- adres
-
Warwijcksestraat 16
4351 BE Veere - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate Nr
- 03319
- inventarisnr
- ZL037
De Koe
Veere, Zeeland
bestaande molen

locatie
- plaats
- Veere
- plaats aanduiding
- gemeente
- Veere, Zeeland
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Veere, sectie A, nr. 1911
- geo positie
-
X: 35.279, Y: 397.026N: 51.54943, O: 3.66104
- biotoop waarde
- Bijzonder groot, aan vrijwel alle kanten vrij in de wind en in het zicht gelegen. Maar ook hier valt op dat bomen hoger kunnen worden.
- biotoop toelichting
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Warwijcksestraat 16
4351 BE Veere - molenaar
- -
- telefoon
-
- website
- social media
- open voor publiek
- nee
- gericht op scholen
- nee
- AKG lid
- nee
- bijzonderheden
levensloop
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis)
- bestemming
- Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf; weekendwoning
- molenmaker
- Gebr. de Troye, Middelburg (1909) Fa. Doornbosch, Adorp (1975/76)
- voorganger
- omwentelingen
constructie
- modeltype
- Ronde molen, stellingmolen
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Ronde stenen molen, tot de stelling zwart geteerd; boven de stelling geheel gewit
- kap
- Gedekt met zinken platen
- inrichting
Eén koppel 16der blauwe stenen en twee koppel 16der kunststenen; twee regulateurs; buil; graanreiniger; sleepluiwerk.
Woning in de molen en de aangebouwde schuren.- versieringen
Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met in koeienletters "DE KOE".
Thans onzichtbaar vanwege een aangebouwde schuur, is de hardstenen gevelsteen van zijn voorganger ingemetseld.
Versierd met het gekroonde wapen van Veere met een boot tussen twee torens. Hetzelfde geldt voor de daaronder aangebrachte gevelsteen met opschrift: jh:A: BEE 1736 7m/12d.
kenmerken windmolens
- plaats bediening
- stellingmolen
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Engels. Kruirad.
- vlucht
- 23,50 m.
- vang
- Hoepelvang (metaal). Vangbalk met haak; vangtrommel.
- overbrenging
Bovenwiel 76 kammen
Bovenbonkelaar 37 kammen, steek 10,8 cm.
Spoorwiel 87 kammen
Steenwielen 27 tanden
Overbrengingsverhouding 1 : 6,72- hoogte
- van de stelling: 7,00 m.
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Buurma 63 binnen 1976 1976 binnen aanw. 23,50 Buurma 64 buiten 1976 1976 buiten aanw. 23,50 Pot 2485 buiten 1922 1922 buiten 1975 23,50 Pot 2486 binnen 1922 1922 binnen 1975 23,50 Pot 1423 binnen 1884 1909 binnen 1922 23,50 Pot 1424 buiten 1884 1909 binnen 1922 23,50 - wiekverbeteringen
Van 1936 tot de grote restauratie van 1975/76 was de binnenroede voorzien van het systeem Bilau. De buitenroede bleef al die tijd Oud-Hollands.
- bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Enthoven & Co, L.I. ? 1862 1909? aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- externe verwijzingen
- monument
- 36991
eigendom
- eigenaar
- Momenteel niet bekend
- eigendomsvorm
- Prive
geschiedenis
Deze walkorenmolen werd in 1908/09 gebouwd in opdracht van Jacob Willem 'Jaap' Markusse, nadat zijn molen, een grondzeiler uit 1736, op 14 november 1907 was afgebrand.
Op de fundering van de voorganger bouwde de fa. De Troye uit Middelburg een flinke stellingmolen. Hierbij werd gebruik gemaakt van roeden en een deel van het gaandewerk van de in 1908 onttakelde stellingkorenmolen De Onderneming te Koudekerke (thans valt dit onder Middelburg).
De brand, de nasleep ervan en de herbouw hadden voor Markusse allerlei gevolgen, financieel maar ook persoonlijk. In 1908 werd hij failliet verklaard. Zijn molen en ander onroerend goed kwamen in handen van advocaten, maar evengoed bleef hij er molenaar. Kort daarna verliet zijn vrouw hem; in 1912 scheidden zij officieel. Opmerkelijk is, dat Markusse zichzelf eind 1908 in diverse krantenadvertenties aanduidt als 'motor-molenaar'. Of de molen was nog niet klaar óf nog niet afbetaald en mocht daarom niet worden gebruikt.
In 1920 kocht Christina Pieternella Markusse-Groenewegen, tweede vrouw van Jaap Markusse, de molen terug, maar een succesvol bedrijf werd het kennelijk niet meer: in 1923 verkocht zij alles aan Simon van den Hamer, afkomstig uit Kruiningen. Diens zoon Adriaan Jan verwierf de molen in 1939. Simon bleef evenwel daar dé molenaar en stierf 'in het harnas' op 12 december 1956. Tot 1964 zou de molen voor bakkers en boeren blijven malen; daarna was het afgelopen.
Over de opzet van deze molen in 1909 is het nodige te vertellen: zeer bijzonder en sterk afwijkend van wat op de meeste korenmolens gebruikelijk is, is de hier door De Troye toegepaste onderaandrijving van de stenen. Het spoorwiel bevindt zich ónder de steenzolder. De steenspillen zijn daarom voorzien van sterwielen en niet van schijflopen, omdat anders de stenen niet op een normale manier uit hun werk konden worden gezet.
Ook na 1909 was nog het nodige in de molen geïnvesteerd: zo werden in 1922 twee nieuwe Potroeden besteld (door Van den Hamer, niet mw. Markusse!) en geleverd. Aangenomen moet worden dat de niet zo oude, maar wel verlengde roeden, die nog in Koudekerke hadden gedraaid, niet sterk genoeg waren en dus niet voldeden.
In 1936 werd de binnenroede voorzien van het stroomlijnsysteem Bilau; pas in 1938 werd daartoe de bovenas doorboord; eerder werkte dit systeem niet geweldig. In datzelfde jaar (of bij dezelfde gelegenheid?) werd de vangstok vervangen door een trommel.
Tot 1964 werd er gemalen met een koppel 16der blauwe en twee koppel 16der kunststenen. Op de eerste zolder stond een buil en op de vierde zolder een mengmachine (welke in 1964 werd verwijderd). Daarnaast waren er nog een graanreiniger op de vierde zolder en op de begane grond een koekenbreker (die eveneens in 1964 werd weggehaald).
Eenmaal buiten bedrijf bleef onderhoud uit en al snel raakte de molen in verval. Na enige malen te zijn doorverkocht, werd 'De Koe' eigendom van ir. W.J. Mees uit Wassenaar.
In 1975/76 volgde een forse restauratie, waarbij grote delen van de kap werden hersteld en roeden en stelling geheel vernieuwd. Het systeem Bilau verdween van de binnenroede en de Vlaamse vang maakte plaats voor een stalen hoepelvang.
De onderste zolders van deze molen zijn ingericht als weekendverblijf; het opmerkelijke binnenwerk met onderaandrijving bevindt zich nog altijd in de molen, maar wordt niet meer gebruikt.
In 2020 kreeg de molen, nadat deze geruime tijd te koop had gestaan, een nieuwe eigenaar.
Alle jaren dat "De Koe" als weekendverblijf diende is deze zo af en toe aan het draaien gebracht. In 2020 stopte dat echter, nadat Bas Verbiest vanwege zijn leeftijd hiermee ophield.
Inmiddels staat de molen al een aantal jaren stil. Begin 2023 heeft men zeilen en windborden verwijderd. Ook dienen beide roeden, voordat deze molen weer kan gaan draaien, vervangen te worden.
aanvullingen
- toelichting naam
In een rekeningenboek inzake de inkomsten en uitgaven van de kamer van retorica van de stad Veere uit 1599 wordt gesproken van de windmolen “antmoelwater genaempt De Coe”. De naam is dus al meer dan 400 jaar oud en de huidige molen is tenminste de derde die daarmee is uitgerust.
Opmerkelijk (of niet): er was in Veere in die tijd ook een molen "De Stier".- unieke eigenschap
De enige nog bestaande windmolen in Nederland met een vanaf de bouw gemaakte onderaandrijving.
- literatuur
E. van Wijk, Molens in Veere (z.p.; z.j.(1993)).
- trivia
Als de molenaar vroeger wegens harde wind met gezwichte zeilen maalde, had de veerman het recht een dubbel tarief te rekenen voor de overvaart Veere - Kamperland.
In de praktijk zullen molenaar en veerman het wel eens op een akkoordje hebben gegooid, de veerman was tenslotte ook de cafébaas...
foto's
- foto's
-
Molen 03319 De Koe (Veere)Hennie Boersma (9-7-2013)Molen 03319 De Koe (Veere)Piet Glasbergen (20-6-2014)Molen 03319 De Koe (Veere)Teus Reijmerink (3-12-2017)Molen 03319 De Koe (Veere)Anna Meesters (23-10-2013)Molen 03319 De Koe (Veere)Tanja van Eenennaam (11-9-2015)Molen 03319 De Koe (Veere)Teus Reijmerink (10-12-2017)Molen 03319 De Koe (Veere)Bovenste foto: Hessel de Vries (22-10-2008), onderste foto Ton Koorevaar (24-5-2012).Molen 03319 De Koe (Veere)Piet Glasbergen (20-6-2014).
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | tekstbijdragen over de motor in deze molen insturen (indien van toepassing)
- foto's
- foto's insturen