Molen De Vechter, Leiden

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1575

circa

verdwenen

1726

geschiedenis

Hans Lieferinck tekent rond 1575 deze molen al aan het einde van 'die blaue steech' op de vestingwal (originele kaart waarschijnlijk verloren gegaan, kopie van Jacob van Werven uit 1744). Vlak daarvoor is de molen gebouwd of, meer waarschijnlijk, van buiten de stad naar deze positie verplaatst, ter bescherming tegen het oorlogsgeweld van de spanjaarden.

Zoals blijkt uit de kaart, is dit de molen van Barend Jans molenaar en Maritje Dirksdr. weduwe Barent Lambrechts, die in 1574 werd gevestigd aan het einde van de Blauwe Steeg, dus ongeveer bij de huidige Sterrenwacht.
Bron: "Leidse windmolens voor 1600", artikel door Ir. A.F. de Graaff in Leiden Jaarboek 1962. Verzameling H. van der Kaay.

In 1986 was er in Museum Boymans-van Beuningen te Rotterdam een tentoonstelling over de huisboedel van molenaarsweduwe Oude Maria Dircksdochter, weduwe van Barent Lambertszoon, molenaar, overleden 28 oktober 1578 (dezelfde Maritje als hierboven, Red.). Na haar overlijden maakte de notaris een nauwkeurige inventaris op van al haar bezittingen. Vermoedelijk heeft Oude Maria aan het eind van haar leven in de Zegersteeg (zie de kaart) gewoond, vlak in de buurt van haar korenmolen op de stadswallen. Tegenwoordig staat op de plek van haar huisje de universiteitskantine "De Bak", op de plaats van de molen bevindt zich nu de Leidse Sterrenwacht.

Bron: "Huisraad van een molenaarsweduwe", art. in De Utskoat nr. 43, september 1986.

Pieter Bast tekent de molen in 1600 ook op deze positie op de wallen.

Joan Blaeu tekent in 1649 de molen niet meer op de wal zelf, maar vlakbij op het Blauwe Bolwerk, achter een hekwerk. Ook Frederick de Wit tekent de molen op die positie. De molen zal dus tussen 1600 en 1649 een klein stukje verplaatst zijn.

G.C. Helbers (Leidsch jaarboekje 1926) meldt: 'In de 18de eeuw was langzamerhand het aantal korenmolens te groot voor de behoefte geworden. Noodzakelijk dus, dat eenige verdwenen, wilden de andere molenaars kunnen blijven bestaan. Vandaar, dat in 1724 het molenaarsgilde aan den Gerechte van Leiden verzocht 4 van de 12 korenmolens te mogen uitkoopen. Blijkbaar werd dit ten deele goedgekeurd en werden de Papegay, de Koe en de Vechter in 1726, de Vroegop in 1730 gedemoliëerd.'