Aarlanderveen, Zuid-Holland

Molen No.1

Foto van Molen No.1, Aarlanderveen, Bjorn Jannink (9-10-2016) | Database Nederlandse molens
© Bjorn Jannink (9-10-2016)

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

Molen No.1

1703 (circa)
1924
Grondzeiler
Achtkante molen
Poldermolen
Achtermiddenweg 4
2445 AA Aarlanderveen
X: 109593 Y: 460293
N 52.128979 O 4.724072
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Zuid-Holland
Alphen aan den Rijn
Aarlanderveen
Gemeente Aarlanderveen, sectie A, nr. 2994
Stichting Molenviergang Aarlanderveen

De Stichting Molenviergang Aarlanderveen is eigenaar sinds 1963, daarvoor was dat de Drooggemaakte Polder aan de Westzijde van Aarlanderveen.

Maalvaardig
2022: 503.003
2021: 658.313
2020: 681.357
2019: 690.130
2018: 612.139
2017: 664.525
eerdere tellerstanden ( ↓ ↑ )
  • 2016: 677.019
  • 2015: 684.767
  • 2014: 652.666
  • 2013: 640.492
  • 2012: 732.106
  • 2011: 658.840
  • 2010: 522.997
  • 2009: 556.516
  • 2008: 686.521
  • 2007: 772.971
  • 2005: 534.271
  • 2004: 652.003
  • 2003: 468.326
  • 2002: 677.367

2022: vijf maanden stilstand vanwege de restauratie van molen nr. 2; bovendien was dit een droog jaar: ter plaatse 580 mm. neerslag , tegen 701 in 2021.

Bemalen van de Drooggemaakte Polder aan de Westzijde van Aarlanderveen (1e trap)

Bijzonder groot, geheel vrij in de wind en het zicht gelegen

Willem Waltman
0172- 571724

Niet te bezichtigen

Fietsroute in de buurt van Molen No.1 via fietsnetwerk.nl
Wandelroute in de buurt van Molen No.1 via molenwandelingen.nl
939
06487
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Molen No.1

Constructie

Constructie

Grenen achtkant, gedekt met riet, op gemetselde veldmuren van 2,00 m.

Gedekt met riet

28,30 m.
Systeem Fauël met steekborden op beide roeden

Vanaf 1936 had deze molen op beide roeden het systeem Dekker.
In 1965 werd dit gewijzigd in het systeem Fauël (fokwieken). Aanvankelijk waren dit vaste fokken; in de jaren '90 zijn, bij een vernieuwing, steekborden aangebracht.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
Fabrikaat Nummer Jaar Steek Verdw. Lengte
Enthoven & Co, L.I. 0285 1861 1914> aanw.

Kruiwerk etc.

48 ijzeren rollen; kruirad
Losse Vlaamse blokvang uit vier stukken; vangbalk met haak; vangstok; kneppel

IJzeren scheprad, Ø 6,70 m.; breedte 0,51 m.
Woning in de molen

Bovenwiel 64 kammen
Bovenschijfloop 37 staven, steek 12,5 cm.
Onderschijfloop 21 staven
Onderwiel 85 kammen, steek 16,6 cm.
Overbrengingsverhouding 2,34 : 1

Sierlijke baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd met het opschrift: 'ANNO 1924'

Eenvoudige gevelsteen met het opschrift "Afgebrand en herbouwd in 1924".

H.W.C. Vergunst, Aarlanderveen (1924)

Molen No.1

Verwijzingen

Molen No.1

Geschiedenis

Geschiedenis

De ondermolen voor de Drooggemaakte Polder aan de Westzijde van Aarlanderveen werd in 1786 gebouwd door de molenmakers Arij van der Straaten uit Boskoop en Willem van der Star te Nieuwbrugge voor ƒ 10.795,-- en Leenderd van der Starre, metselaar te Zevenhuizen voor ƒ 2295,--.

Deze molen verbrandde op 4 februari 1924. Slechts de stenen onderbouw en het scheprad bleven min of meer intact; de rest ging geheel verloren. Direct hierna werd de voor de sloop te koop staande molen nr. 8 van de Binnenwegsepolder bij Bleiswijk aangekocht en door molenmaker Vergunst uit Aarlanderveen overgeplaatst. Door de gemetselde onderbouw iets te verhogen, kon de vlucht worden verlengd. Molen nr. 1 is dan ook duidelijk wat groter dan de drie andere molens van deze polder.

In 1956 werd het scheprad verdiept als gevolg van achtereenvolgende peilverlagingen; bij de bouw in 1786 lag het polderpeil een meter hoger dan nu. In 1998, toen de bladen van het scheprad moesten worden vernieuwd, is nogmaals een verdieping uitgevoerd.

Grote rampen bleven deze molen in de 20ste eeuw bepaald niet bespaard: niet alleen de brand van 1924, maar ook drie gevallen van asbreuk:
- Eind augustus of begin september 1935 scheurde de askop, nadat een roede, vermoedelijk de buitenroede, tijdens het malen was losgeschoten. Via slopersbedrijf Van der Pouw Kraan te Hoogmade kon men een tweedehands bovenas en roede aankopen, waarna de molen weer snel in bedrijf kwam.
- Op 8 februari 1966 brak tijdens het malen de buitenroede, die 'onderweg' de binnenroede een tik gaf waardoor die knakte. Ook de kop van de bovenas bleek gekraakt. Vanwege het enorme belang van de maalvaardigheid van deze molengroep, werd snel daarna de bovenas die op de werf van molenmakerij Verbij lag (en bedoeld was voor de toen nog niet herstelde Vlietmolen te Hoogmade) min of meer 'gevorderd'. Die as was afkomstig van de in 1960 onttakelde Benthuizer bovenmolen. 
- Vier jaar later gebeurde er wederom iets: 2 februari 1970 brak de bovenas tijdens het vangen (bij lage snelheid). Het wiekenkruis bleef hangen, maar ging alsnog geheel verloren: het was niet mogelijk met een grote kraan dichtbij de molen te komen, dus kon het wiekenkruis niet worden weggetakeld. De geraadpleegde molenmakers en deskundigen hadden, na een dag bedenktijd, daarom geen andere keuze dan het wiekenkruis - op hoop van zegen - 'om te gooien'. Die valpartij verliep ongunstig en beide nog geen vier jaar oude roeden raakten onherstelbaar beschadigd.
Het duurde even voordat men een geschikte sloopas had gevonden: die van de (ernstig vervallen) Sluismolen te Streefkerk. Deze wipmolen werd daartoe onttakeld (en zou jaren later - 1979  - afbranden). Pas op 17 november 1970 kon de ondermolen van Aarlanderveen weer malen. Niet lang daarna bleek het onderwiel in dusdanige staat te verkeren, dat dit geheel vernieuwd moest worden.
Daarna ging het goed met deze molen en is hij in principe dagelijks in bedrijf voor het bemalen van de polder.

In vol bedrijf betekent natuurlijk niet dat er wel eens wat ingrijpend herstel moet worden verricht: in 2010/11 een nieuw ondertafelementstuk; betimmering in de schepradruimte vernieuwd; de keerkuip en rolwagens hersteld, de stalen plaat onder de overring gedeeltelijk vernieuwd, een epoxy 'kunstkop' aan een voeghout, een nieuwe gang bovenwielskammen, vervanging van het brugdek van de voorgoot en tot slot algehele vernieuwing van het riet op de kap.
In 2012 werd met ruim 90 kubieke meter grond de molenwerf aangevuld; deze was in de loop der tijd sterk verzakt en zaken als in de wieken klimmen om zeilen voor te leggen, waren hier en daar bepaald onpraktisch geworden.

Aan de tellerstanden van deze in vol bedrijf zijnde molen kunnen natte en drogere jaren moeiteloos worden afgelezen.
In 1998, niet in de tabel vermeld, stond de molen van 14 mei tot 10 november stil vanwege het verdiepen van het scheprad, maar toch werden dat jaar bijna 700.000 omwentelingen gemaakt! 1998 was dan ook één van de natste jaren van de vorige eeuw.

De wateras is niet origineel voor deze molen gemaakt, maar zat tot 1914 in één van de 15 molens van de Hazerswoudse Droogmakerij.

Een opmerkelijk detail tot slot: na herstel van de asbreuk van 1970 is een vulstuk van de vorige bovenas in gebruik genomen als vangbalk.

Molenaars op deze molen:
Frans van Schaik (vermeld tussen 1807 en 1832)
Jan van der Leede (ca. 1844 - ca. 1851)
Bastiaan van Vliet (1854 - 1891)
Pieter van Vliet (1891 - ca. 1915)
Pieter en Jan Adolf van Vliet (ca. 1915 - ca. 1925)
Hendrik van Harten (ca. 1925 - 1934)
Gerrit van der Meer (ca. 1934 - 1941)
Jan Verheul (1941 - 1950)
Jaap Slingerland (1950, vertrok al snel naar Nr. 4)
Dirk van Harten (1950 - 1996, afkomstig van Nr. 2)
Willem Waltman (1996 - heden)


Molen No.1

Aanvullingen

Aanvullingen

Ondermolen van de enige nog in bedrijf zijnde molengang ter wereld.

De molen wordt, ter onderscheiding van zijn buurmolens, aangeduid met een cijfer.

© 

Daniël Wagenaar
Gepubliceerd op 23 jun1 2015
In een opdracht voor het ROC Midden Nederland, Creative College in Utrecht, is er een productie gemaakt over de poldermolens van De Molenviergang te Aarlanderveen.

Molen No.1

Historische foto's

Historische foto's

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Molen No.1

Actuele foto's

Molen No.1, Aarlanderveen, Frank Hendriks (25-1-2021) | Database Nederlandse molens
© Frank Hendriks (25-1-2021)
Molen No.1, Aarlanderveen, Piet Glasbergen (29-6-2013) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (29-6-2013)
Molen No.1, Aarlanderveen, Bjorn Jannink (25-5-2018) | Database Nederlandse molens
© Bjorn Jannink (25-5-2018)
Molen No.1, Aarlanderveen, Piet Glasbergen (22-6-2019) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (22-6-2019)
Molen No.1, Aarlanderveen, Wim Koree (17-10-2018) | Database Nederlandse molens
© Wim Koree (17-10-2018)
Molen No.1, Aarlanderveen, Bjorn Jannink (12-11-2016) | Database Nederlandse molens
© Bjorn Jannink (12-11-2016)
Molen No.1, Aarlanderveen, Frank Hendriks (16-12-2007). | Database Nederlandse molens
© Frank Hendriks (16-12-2007).
Molen No.1, Aarlanderveen, Op de onderste foto: Nr.1 gezien door het kruirad van Nr. 2  Piet Glasbergen (29-6-2013). | Database Nederlandse molens
© Op de onderste foto: Nr.1 gezien door het kruirad van Nr. 2
Piet Glasbergen (29-6-2013).
Molen No.1, Aarlanderveen, Bjorn Jannink (21-12-2019)Vroeger had de kapzolder geen raampjes maar luiken. Een ervan is bewaard.  | Database Nederlandse molens
© Bjorn Jannink (21-12-2019)
Vroeger had de kapzolder geen raampjes maar luiken. Een ervan is bewaard.
Molen No.1, Aarlanderveen, Bjorn Jannink (21-12-2019)Een van de vulstukken van de in 1970 gebroken bovenas doet nu dienst als vangbalk. | Database Nederlandse molens
© Bjorn Jannink (21-12-2019)
Een van de vulstukken van de in 1970 gebroken bovenas doet nu dienst als vangbalk.
Molen No.1, Aarlanderveen, Bjorn Jannink (21-12-2019)Het hangereel is o.a. gemaakt van een oude windvaanmast. | Database Nederlandse molens
© Bjorn Jannink (21-12-2019)
Het hangereel is o.a. gemaakt van een oude windvaanmast.
Molen No.1, Aarlanderveen, Bjorn Jannink (21-12-2019)Het bovenwiel met de, uit Streefkerk afkomstige, bovenas | Database Nederlandse molens
© Bjorn Jannink (21-12-2019)
Het bovenwiel met de, uit Streefkerk afkomstige, bovenas
Molen No.1, Aarlanderveen, Bjorn Jannink (10-7-2020)Voor het voorkeuvelens is deels gebruik gemaakt van een oude (lange) schoor | Database Nederlandse molens
© Bjorn Jannink (10-7-2020)
Voor het voorkeuvelens is deels gebruik gemaakt van een oude (lange) schoor
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.