Molen De Bloem, Amsterdam

Amsterdam, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Bloem
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1878
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

adres
Haarlemmerweg 465
1055 PK Amsterdam
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Bloem via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00802
oude dbnr.
B635
Meest recente aanpassing
| Bezoekmogelijkheid
media-bestand
Molen 00802 De Bloem (Amsterdam)
Vincent Mepschen (1-2-2018)

locatie

plaats
Amsterdam
plaatsaanduiding
gemeente
Amsterdam, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Sloten, sectie C, nr. 7902
geo positie
X: 119118, Y: 488668
N: 52.38470, O: 4.86016
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Ondanks verspreide hoogbouw op enige afstand is de waarde nog steeds aanzienlijk.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Haarlemmerweg 465
1055 PK Amsterdam
molenaar
H. Schuurman
telefoon
020-6823004
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Op afspraak via telefoon of per mail.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak via telefoon of per mail.

bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op gemetselde vierkante voet van 4,50 meter en een achtkante rietgedekte onderbouw van ca. 10 meter.
kap
Gedekt met riet
inrichting

Eén koppel 17der blauwe stenen (a); twee koppel 17der kunststenen (b, c); buil, koekenbreker; sleepluiwerk (kan ook elektrisch); afschietwerk
Op tweede zolder (op een maalstoel) twee mechanisch aangedreven koppels stenen.

versieringen

Zeer eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, zonder opschrift.
(Opmerkelijk: de molen heeft geen achterbaard).

In de draagbalk van de koningsspil staat ingehakt: 24 APRIL 1826 PP.

Boven de noordelijke toegangsdeuren bevinden zich twee gevelstenen. Op de onderste is een korenbloem afgebeeld en de bovenste heeft als opschrift: HERBOUWD 1878 DE EER5TE STEEN GELEGD DOOR P.H. POUWELS.
Daaronder een sluitsteen boven een toog in het metselwerk met daarop afgebeeld een korenbloem boven een maaiveld.

Daarnaast is aan beide zijden van de deuren een hardsteen ingemetseld met op de een het opschrift: ANNO en op de andere: 1768.

Op één van de achtkantstijlen staan enige afkortingen:'HDL 1818, A:N:I:Z. 18 7/9 40'.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
38 ijzeren rollen; kruirad
vlucht
26,20 / 26,40 m.
vang
Vlaamse vang; 4 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok. Kneppel.
overbrenging

Bovenwiel 78 kammen
Bovenschijfloop 31 staven, steek 11,5 cm.
Spoorwiel 121 kammen
Steenschijflopen resp. 43, 41, 40 staven, steek 7,8 cm.
Overbrengingsverhoudingen resp. 1 : 7,08 (a), 1 : 7,43 (b), 1 : 7,6 (c)
Een vierde steenschijfloop met 30 staven zorgde voor een overbrenging van 1 : 10,12. Onbekend is waarvoor deze precies heeft gediend (maar het lijkt veel op een enkel pelwerk). 

hoogte
van de stelling: 12,30 m.
wiekvorm
Systeem Fauël met remkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 440 buiten 1982 1982 buiten aanw. 26,40
Derckx ✉︎ 441 binnen 1982 1982 binnen aanw. 26,20
Conijn ✉︎ g.n. binnen 1968 1968? binnen 1982 26,20
Conijn ✉︎ g.n. buiten 1968 1968? buiten 1982 25,90
wiekverbeteringen

In het begin van de 20ste eeuw, in ieder geval in of voor 1913, is op beide roeden zelfzwichting aangebracht, die na stormschade in of vlak voor 1922 weer door het Oudhollands wieksysteem is vervangen.
Met Oud-Hollandse ophekking, met daarbij vanaf 1968 t/m 1982 een zeer breed en van een diepe zeeg voorzien 'pelmolenkruis' heeft de molen lang gedraaid.
Bij het vervangen van beide roeden in 1982 zijn deze voorzien van fokwieken met remkleppen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 733 1871 1871? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

molenmaker
Johannes van Zijl, Amsterdam (1768) Fa. Peppink, Amsterdam (1878)
omwentelingen
eigendomshistorie

Stadsherstel Amsterdam N.V. is eigenaar sinds 16 november 2018, daarvoor was dat sinds 1927 de gemeente Amsterdam.

geschiedenis

Molen De Bloem, ook wel genaamd De Blom, is een oorspronkelijk in 1768 gebouwde en als korenmolen ingerichte achtkante bovenkruier met stelling. Oorspronkelijk stond de molen echter aan een van de paden ten westen van de Jan Roodenpoort (op het Rootscherlaeckenspadt) de huidige Jordaan maar werd in 1614 naar een van de nieuwe bolwerken verplaatst. Al eerder, in de 16de eeuw, stond de molen op een 'stuckzen lants' buiten de Regulierspoort, zodat hij zeker driemaal verplaatst moet zijn.
Zoals de meeste korenmolens in die tijd betrof het een standerdmolen, die in 1768 door de huidige achtkante molen werd vervangen. In het nabij het voormalige bolwerk gelegen perceel Marnixstraat 285 bevindt zich nog een steen met de afbeelding van een standerdmolen.

Ruim een eeuw later, op 16 oktober 1877, besloten burgemeester en wethouders dat de molen, die op stadsgrond stond, moest worden afgebroken in verband met het doortrekken van de Marnixstraat. De toenmalige eigenaars lieten hem in het daaropvolgende jaar afbreken en herbouwen op de huidige plaats (die toen nog viel onder de gemeente Sloten). Dit werk moet indertijd uitgevoerd zijn door de molenmakersfamilie Peppink, in dit geval Theodorus Peppink (waarvan er overigens meerdere zijn geweest).

In het begin van de 20ste eeuw, in ieder geval in of voor 1913, is op beide roeden zelfzwichting aangebracht, die na stormschade in of vlak voor 1922 weer door het Oudhollands wieksysteem is vervangen.
In september 1915 werd de molen uit particuliere handen verkocht aan de Coöperatieve Vereniging tot onderlinge Aankoop en Verkoop van Veevoeder annex Maalderij Kent U Zelve te Sloterdijk. De molen stond echter op een terrein dat bij raadsbesluit van 20 oktober 1926 was aangewezen voor onteigening in het belang der volkshuisvesting wat ertoe leidde, dat hij bij raadsbesluit van 15 november 1927 door de gemeente werd aangekocht.
Hoewel in de loop der tijd een motoraandrijving als hulpkracht was geïnstalleerd bleef De Bloem als windkorenmolen in bedrijf tot in het begin van de jaren vijftig.

Oorspronkelijk waren onderin de molen twee woningen aanwezig; de oostelijke ervan is nog in gebruik. De molen draait geregeld.

In de vroege ochtend van 1 januari 2014 werd de molen door een vuurpijl (lees: een wensballon, berucht omdat zij zeer moeilijk te blussen zijn) geraakt en ontstond brand in het rietdek van het onderachtkant. De brandweer zag zich genoodzaakt een deel van het riet, met rietlatten en al, uit te zagen en 'overboord te gooien'. Er zat een flink gat in het rietdek maar de molen was gered!

Begin 2023 werd bekendgemaakt dat deze molen een flinke opknapbeurt zal ondergaan. Werkzaamheden aan kap, kuip, wiekenkruis zijn allereerst nodig, daarna gaat men ook aan de slag met zaken als de gevelstenen.

aanvullingen

toelichting naam

Tot 1878 stond deze molen op de schans bij de Raampoort, op het bolwerk Rijkeroord, ten noorden van de doorgang door de stadsmuur. Het bolwerk Rijkeroord heette oorspronkelijk De Bloem (Bloempunt), hetgeen de naamgeving van de Bloemgracht en die van de molen verklaart.

literatuur

J.H. van de Hoek Oostende, 'De Bloem: Amsterdams bloei weerspiegelt in een molen', in: Molenwereld nr. 91 (2006) 100 - 114

foto's

foto's