Kadastrale kaart 1811-1832: minuutplan Hof van Delft, Zuid-Holland, sectie D, blad 02 (MIN08074D02)
De molen werd in opdracht van Jan Jansz. Breur de Jonge gebouwd in 1730. Het hout voor de molen werd in Rotterdam ingekocht en met behulp van vlotten en houtschuiten via de Schie en de Hoornschevaart naar Het Fortuyn gebracht. Cornelis Breur werd één van de belangrijkste houthandelaren buiten Delft.
Het Fortuyn (1730-1846)
Houthandelaar Jan Janz. Breur verwierf in het voorjaar van 1730 een elzenboomgaard aan de Woudseweg. Breur liet het hout bij de brug over de Lookwatering hakken en een waterverbinding graven voor een achtkante, met riet gedekte zaagmolen die hij liet bouwen welke de naam Het Fortuyn kreeg. Die naam
bleek wel toepasselijk want bij een grote brand op 5 september 1756 die een groot deel van het dorp Den Hoorn verwoestte bleef de molen gespaard. Het ging Jan Breur voor de wind.
Zo levert hij in 1759 al het houtwerk voor een 'vorstelijk' plankier bij de begrafenis van prinses Anna van Hannover, de weduwe van stadhouder prins Willem IV.
Op 20 mei 1774 huwt Breurs zoon Cornelis een goede partij. Hij trouwt met Anna Maria Ruysch, de dochter van dominee Meynardus Ruysch, de predikant van ‘t Woudt. Het bruidspaar leent een aanzienlijke som geld om op 19 juli 1774 vader Jan uit te kopen, zodat Cornelis het bedrijf van zijn vader voortzet.
Op 14 maart 1775 werd de molen met het huis, erf, twee loodsen en zeven schuiten verkocht aan Cornelis Breur, zoon van Jan Breur, en zijn echtgenote Adriana Maria Ruysch, dochter van de predikant van 't Woudt.
In augustus 1778 doet Cornelis Breur samen met een collega houthandelaar een dringend verzoek aan het Delftse stadsbestuur om de Singelgracht op diepte te houden in verband met de aanvoer van houtvlotten. De grachten waren al 28 jaar niet meer ‘uitgediept’ en daardoor onbevaarbaar.
Leendert van Ollefen beschrijft in 1794 met veel verve de heerlijkheid Hof van Delft en vermeldt Cornelis Breur als ‘eigenaar ener Saagmolen met een allerfraaist huis, de buitenplaats 'Stilgenoegen'. Lang zal de rijke Breur daar niet meer van genieten, want hij overlijdt kinderloos in 1796. Anna Maria is dan 42 jaar. Twee jaar later hertrouwt zij op 26 maart 1798 met een 33-jarige ex-kapitein uit het Staatse leger, Henrik Buys met wie zij 37 jaar lang getrouwd is
geweest.
Vastberaden en vooruitstrevend loodst het echtpaar het bedrijf met de beide zaagmolens, Het Fortuyn en de paltrok De Hoop door de moeilijke oorlogsjaren heen.
Buys koopt in mei 1802 als derde molen de achtkante zaagmolen De Eendragt samen met de verdere getimmerten en het woonhuis op het bolwerk nabij de Haagpoort voor 7000 gulden. Hendrik Buys vervult in de Franse tijd de functie van ‘maire’ (burgemeester) en hij zal dat blijven tot 1817. Tevens is hij 1e Ambtenaar voor de Burgerlijke Stand. Zijn fraaie buitenplaats Stilgenoegen, gelegen aan de Gaegh in Den Hoorn, functioneert als woonhuis en als raadhuis.
Op 4 juli 1820 verkochten zij de houtzaagmolen aan Willem van Westrheene te 's Gravenhage.
In de verkoopakte staat een omschrijving van het bezit: 'Een achtkante Windhoutzaagmolen genaamd het Fortuyn met twee houtlootsen en timmerschuur benevens een heerenhuizinge daarbij. Ook nog vier knechtswoonhuizen en erven. Mede de werf, waarop alles staat. Alles staande en gelegen langs de Woudsche weg op Den Hoorn nabij de stad Delft..'
In 1843 werkten in het molenbedrijf van Willem Westreenen nog 6 arbeiders en twee kinderen. .
Tekst deels van J.Bakker, Molenwereld nr 133-januari- 2010 pdf
Op 15 mei 1846 werden de houtzaagmolen het Fortuyn, de houtzaagmolen De Hoop aan de weg naar Schipluiden en de buitenplaats 'Stilgenoegen' verkocht. De laatste eigenaar van Het Fortuyn was Herman Hartogh Heys. In 1864 volgde sloop.
Bron: Voor de wind gaan.
Molens in en om Schipluiden.
Hist Ver.Oud-Schipluiden,2007.
Informatie van Henk van der Kaay
