De Dellen

Nieuw-Scheemda, Groningen
bestaande molen

media-bestand
Molen 10231 De Dellen (Nieuw-Scheemda)
Lukas Vandael (2-7-2023)

korte karakteristiek

naam
De Dellen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
1985
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van het waterschap Tichelwaark op vrijwillige basis
adres
Pastorieweg 4A
9943 TG Nieuw Scheemda
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate Nr
10231
inventarisnr
GR095

locatie

plaats
Nieuw-Scheemda
plaats aanduiding
gemeente
Oldambt, Groningen
kadastrale aanduiding
Gemeente Scheemda, sectie M, nr. 789
geo positie
X: 259.369, Y: 580.349
N: 53.19961, O: 6.94908
biotoop waarde
Bijzonder groot; een boerderij ten zuiden verstoort het beeld in lichte mate
biotoop toelichting

contact en bezoek

bezoek/postadres
Pastorieweg 4A
9943 TG Nieuw Scheemda
molenaar
André Schuthof
telefoon
0598-446274 (molenaar)
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden
van 1 april tot 1 okt.: maandagavond 18.30 uur tot zonsondergang en op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museum informatie
gericht op scholen
nee
AKG lid
nee
bijzonderheden

levensloop

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van het waterschap Tichelwaark op vrijwillige basis
molenmaker
Fa. Molema, Heiligerlee (1985)

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met verticale houten delen, met stenen veldmuren
kap
Gedekt met houten delen
inrichting

Twee houten vijzels, Ø resp. 1,30 en 1,05 m., beide driegangig

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met de opschriften:
'De Dellen', '1855' en '1986'.

kenmerken windmolens

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Voeghoutenkruiwerk, dubbele kruilier
vlucht
23,00 m.
vang
Vlaamse vang; vangbalk met duim; vangstok
overbrenging

Bovenwiel 59 kammen
Bovenbonkelaar 34 kammen
Spoorwiel 57 kammen
Beide schijflopen 34 staven
Beide onderbonkelaars 32 kammen
Beide vijzelwielen 38 kammen.
Overbrengingsverhouding 1 : 2,45

Alle onderbonkelaars en vijzelwielen zijn conisch uitgevoerd.

hoogte
wiekvorm
Zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen (met dwarskleppen aan alle enden)
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Molema 75 buiten 2022 2023 buiten aanw. 23,00
Molema 76 binnen 2022 2023 binnen aanw. 23,00
Buurma 157 binnen 1985 1985 binnen 2020 23,00
media-bestand
Roede 156, Buurma
Buurma
156 buiten 1984 1985 buiten 2020 23,00
Pot 2775 buiten 1939 1939 buiten 1984 23,00
Pot 2658 binnen 1930 1930? binnen 1984 23,10
Pot 2403 buiten 1917 1917? buiten 1939? 23,00
wiekverbeteringen

Op zijn vroegere locatie had deze molen al zeer lang zelfzwichting, vanaf de jaren '30 ook met dwarskleppen. In vermoedelijk 1935 zijn de tot dan toe Oud-Hollandse voorzomen voorzien van een halve verdekkering.
Na de overplaatsing zijn de zelfzwichting met de dwarskleppen wederom aangebracht, nu evenwel weer met Oud-Hollandse voorzomen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje 148_ 1897 1897 aanw.

geschiedenis

Deze molen is gebouwd na het afbranden van een (veel kleinere) voorganger. Die laatste molen dateerde uit 1793.
Vanouds had de molen twee vijzels; sinds 1926 kon één ervan ook door een elektromotor worden aangedreven. Door een ruilverkaveling werd de molen overbodig en kwam min of meer 'droog' te staan.
Om deze reden besloot men tot overplaatsing: in 1984 werd de molen gedemonteerd en verplaatst naar de huidige locatie aan het Termunterzijldiep. De Dellen staat nu naast het gemaal "Tichelwaark” en kan in geval van nood dienst doen. De polder Tichelwaark is 260 Ha groot (ZP ± -2.50 NAP). Verplaatsing en restauratie werden uitgevoerd door de fa. Molema uit Heiligerlee.

Beide vijzelwielen zijn van gietijzer, uitgerust met acht spaken waarin 38 conische kammen. De inmiddels antieke 50 pk Heemaf-elektromotor uit 1926 bleef na de verplaatsing in de molen aanwezig, zij het buiten gebruik en los opgesteld.
De kleppen van de zelfzwichting zijn sinds 2000 in aluminium uitgevoerd. Opvallend zijn de dwarskleppen aan alle enden, die vrijwel overal zijn weggerestaureerd, maar hier nog altijd aanwezig zijn. In 1958 hadden 35 Groninger molens nog dergelijke kleppen; nu slechts twee!

Enige andere opmerkelijke details: de vangbalk draait niet met een pen door de voorezel, maar is met een metalen scharnier aan de onderzijde van die ezel aangebracht. Deze constructie komt ook op de andere poldermolen in Scheemda voor en op 'De Rat' te IJlst (dat laatste is niet toevallig, want de kap daarvan is afkomstig van de gesloopte poldermolen van Scheemderzwaag!).
Het halslager is in gietijzer uitgevoerd, waarbij in de baan een laagje babbits is aangebracht.

Op zijn oude plaats te 't Waar was de molen een z.g. peilmolen. Een dergelijke molen meldde overdag met behulp van de wiekenstand en 's nachts door een lantaarn in de wiektop, wanneer in verband met een zeer hoog boezempeil verder uitmalen door de polders verboden is. Hier stond, ondanks de aanwezigheid van een wiekenkruis, naast de molenaarswoning een hoge mast met daar bovenop een lamp van 1000 Watt.
De Molenstichting Midden- en Oost-Groningen wil een dergelijke pegelmast bij deze molen reconstrueren (en zoekt daarvoor naar de middelen).

20 september 2020 voltrok zich hier een drama, toen tijdens het malen de binnenroede brak. Niet lang daarna werd ook de buitenroede gestreken. De eigenaar probeerde uiteraard zo snel mogelijk deze molen weer geheel maalvaardig te krijgen maar dat was duur en de schade aan de molen was onvoorzien.
Begin 2023 waren er evenwel voldoende fondsen om tot herstel over te kunnen gaan maar er werd nog meer gedaan: ook de koningspil werd vervangen.
Op 9 maart 2023 stak molenmakerij Molema de nieuwe roeden. Zij kregen dezelfde ophekking als voor de breuk: zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen. Ook kreeg de molen weer de karakteristieke dwarskleppen op alle enden.


aanvullingen

unieke eigenschap

Een typisch Oost-Groninger voorbeeld van een houtgedekte poldermolen met diagonale ramen in het heel mooi getailleerde achtkant. Vroeger kwamen zulke karakteristieke molens meer voor, nu helaas een zeldzaamheid!

advertentie afbeelding

foto's

foto's