Molen Het Jonge Schaap, Zaandam

geschiedenis

toestand

werkend

bouwjaar

2007

bedrijfsvaardigheid

Maalvaardig

bestemming

Het zagen van hout op professionele basis

molenmaker

Fa. Saendijck, Zaandijk (2007)

voorganger

Zaandam-Oost (De Ster / De Queen)

omwentelingen

eigenaar

Vereniging De Zaansche Molen

eigendomsvorm

Vereniging

eigendomshistorie

Deze molen is sinds de bouw eigendom van Vereniging De Zaansche Molen.

geschiedenis

Deze molen is een replica van Het Jonge Schaap te Zaandam-West, indertijd de laatste Zaanse bovenkruier-houtzaagmolen.
Deze molen is in 1942 gesloopt, niet nadat voor het behoud nog zeer lang gestreden was. Dit bleek echter in de zeer moeilijke oorlogstijd helaas niet mogelijk. Volgens overlevering verdween de gesloopte molen vervolgens vrijwel geheel 'in de kachel'.
 
Plannen om dit verdwenen molentype terug te brengen in de Zaanstreek, kregen pas in de 21ste eeuw gestalte. Deze reconstructie, die lang werd voorbereid, kreeg op 10 juli 2006 een voorlopig hoogtepunt, toen het zeskant werd gericht. De kap werd op de bouwlocatie gemaakt en op 26 februari 2007 geplaatst; een dag later volgden de roeden. 27 september 2007 volgde de officiële ingebruikname.
Eenmaal opgeleverd kwam de molen snel in bedrijf: vrijwel dagelijks wordt gedraaid en daarbij in de regel ook gezaagd.

Het zat de jonge molen niet in alle opzichten mee: tot drie keer toe (in 2008, 2009 en 2016) brak hier tijdens het zagen de krukas. De oorzaak werd gezocht in de moderne lagers die de krukas eerder had: die zijn minder soepel en houden de krukas daarom te strak in het zeskant dat van nieuw hout is gemaakt en daarom nog 'werkt'. In januari 2018 heeft men hier traditionele lagers aangebracht. Het is te hopen dat deze ernstige problemen hiermee verleden tijd zijn.

Nadat men, in een periode dat overal in molenland-Nederland aandacht was voor problemen met roeden, over één van de roeden van Het Jonge Schaap tot de conclusie kwam dat hierin zich lasfouten bevonden, werd direct besloten tot reparatie.
Op 4 juli 2022 werden beide roeden kaalgezet, op 8 juli gingen zij eruit om elders te worden nagekeken en al op 15 juli zaten zij er weer in(!).

Eén kanttekening moet wel worden gemaakt: deze molen is volstrekt niet op de oorspronkelijke plaats, het Westzijderveld, herbouwd. Dit was onmogelijk, omdat zich daar inmiddels een grote woonwijk bevindt. Men koos voor een open stuk land aan de Zaan, ten noorden van de Zaanse Schans, dichtbij oliemolen De Os. De molen staat dus ook niet, zoals bij Zaanse houtzagers gebruikelijk was, in de polder, maar aan boezemwater. 

Twee opvallende 'antieke' details aan deze verder geheel nieuwe molen: de bovenas is zeer oud en diende eerder twee andere molens; de kruilier was tot 1955 aanwezig op De Ooievaar.