Molen Veendermolen, Roelofarendsveen

Roelofarendsveen, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Veendermolen
modeltype
Ronde molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Veenderpolder, thans op vrijwillige basis; onderdak van een zeilschool. 

adres
Aderweg 2
2371 AH Roelofarendsveen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
05152
oude dbnr.
B1101
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 05152 Veendermolen (Roelofarendsveen)
Frank Hendriks (5-1-2014)

locatie

plaats
Roelofarendsveen
gemeente
Kaag en Braassem, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Alkemade, sectie H, nr. 3112
geo positie
X: 102608, Y: 465933
N: 52.17905, O: 4.62120
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Zeer groot; dominerende functie bij open water en diepe polders

contact en bezoek

bezoek/postadres
Aderweg 2
2371 AH Roelofarendsveen
molenaar
Pieter den Haan
telefoon
071-3317454 / 06-21213331
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Veendermolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, getailleerd gemetseld, op achtkante gemetselde voet van ca. 2,00 m.
kap
Gedekt met koperen platen
inrichting

Stalen vijzel, Ø 1,20 m.
Sinds 1958 herbergt deze molen tevens zeilschool 'De Wijde Aa'.

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften ANNO 1790 en daaronder '1830' 1934'; daarnaast nog enige kleine rozetten.

(N.B. De oorspronkelijke baard bevatte alleen het opschrift "Anno 1934").

Kleine gevelsteen op het zuidoostveld van de onderbouw met de tekst:
J. Kempenaar
Heeft den eersten
steen gelegen
den 6 July 1830

Een tweede gevelsteen geplaatst onder de eerste steen:
DEELRESTAURATIE
TE DANKEN AAN:
STICHT. "WIJDE AA"
10-09-'88 R.M.ST.

Op het westveld van de onderbouw staat sinds enige jaren weer een geteerd zwart kruis (bij meer Rijnlandse molens gebruikelijk).

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; kruirad
vlucht
27,20 / 27,35 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel.
overbrenging

Bovenwiel 65 kammen
Bovenschijfloop 36 staven, steek 13,0 cm.
Onderwiel 68 kammen
Vijzelwiel 52 kammen, steek 9,7 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 2,34
De onderste wielen zijn conisch van constructie.

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël met steekborden op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 578 buiten 1988 1988 buiten aanw. 27,35
Derckx ✉︎ 579 binnen 1988 1988 binnen aanw. 27,20
Pot ✉︎ 1515 binnen 1887 1934 binnen 1988 26,90
Pot ✉︎ 1577 buiten 1889 1934 buiten 1988 27,00
wiekverbeteringen

Bij de oplevering in 1934 werd deze molen op beide roeden voorzien van het systeem Dekker.
Omstreeks 1945 moet men de buitenroede voorzien hebben van het systeem Havinga, ofwel de 'Prinsenmolenwiek'. In 1956 of '57 is op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken) aangebracht.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Kon.Ned.Grofsmederij ✉︎ g.n. 1944 1944 aanw. 06,00
onbekend ✉︎ ? ? 1934 1944 ?
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
onderbouw 1830
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Veenderpolder, thans op vrijwillige basis; onderdak van een zeilschool. 

molenmaker
A.J. Dekker, Leiden (ontwerp en advies); Fa. Verbij, Hoogmade (uitvoering, 1934)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Rijnlandse Molenstichting is eigenaar sinds 1978, daarvoor was dat vanaf 1934 de Veenderpolder.

geschiedenis

Vanaf 1830 stond ter plaatse een achtkante met rietgedekte molen die in 1926 grotendeels werd gesloopt en vervangen werd door een dieselgemaal in de molenstomp.

In 1934 besloot het polderbestuur dit gemaal, vanwege herhaald slecht functioneren, weer te vervangen door een windmolen. De huidige stenen molen werd naar ontwerp en onder advies van A.J. Dekker gebouwd door molenmakerij Verbij uit Hoogmade. Kaponderdelen, as en roeden kwamen van de achtkante molen van de Noordeind- en Geerpolder bij Langeraar. Bij oplevering werd deze molen uiteraard voorzien van het wieksysteem Dekker.
Opmerkelijk is de kapbedekking van koperen platen; dit omdat de aannemer in 1934 tegelijk bezig was met de kerktoren van Hoogmade en daar de nodige platen overhield.

Malen met de nieuwe Veendermolen was overigens geen eenvoudige zaak: de bovenas vertoonde al spoedig scheuren, waardoor deze snel warm liep. Vier uur draaien betekende: vier uur stilstaan om de as laten afkoelen!
Om deze reden werd in 1944 bij de Grofsmederij te Leiden een nieuwe bovenas besteld. Veel te malen viel er in 1944 overigens niet: aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was de Veenderpolder op last van de Duitse bezetter een tijdlang geïnundeerd en mocht er niet worden gemalen.
Na de bevrijding heeft, toen een zandzuiger van ƒ 20.000,--(!) dit werk niet aankon, de molen zijn eigen polder weer drooggemalen. Molenaar Kraan ontving hiervoor tenslotte een extra vergoeding van ƒ 250,--........

Na 1945 werd de buitenroede voorzien van het systeem Havinga (ook wel bekend als de "Prinsenmolenwiek"). Dit voldeed niet echt: de molen werd er erg hollerig van. In 1956 of '57 zijn beide roeden voorzien van fokken.

In 1967 besloot de polder over te gaan op elektrische bemaling: Leen van den Berg, molenaar sinds 1949, kreeg ontslag en de molenvijzel werd uitsluitend nog elektrisch aangedreven.

Tijdens de hevige storm van 12/13 november 1972 ging de toen al ruim vijf jaar stilstaande molen aan het draaien, maar door ingrijpen van enkele molenaars en molenmakers kon brand (en vermoedelijk verwoesting) worden voorkomen. Dit leidde ook tot nieuwe belangstelling voor de molen en niet lang daarna volgde herstel.

Vanaf 1973 wordt weer geregeld gemalen, maar alleen nog op vrijwillige basis.
Eénmaal is daar een uitzondering op gemaakt: in april 2006 werd de polder tijdelijk uitsluitend op windkracht bemalen, toen het elektrisch gemaal van de Veenderpolder vervangen moest worden. Molenaar Pieter den Haan had hierover goede afspraken gemaakt met het Hoogheemraadschap van Rijnland: zo stonden er enige vervangende molenaars paraat.

In de tweede helft van 2019 onderging de molen een herstelbeurt, waarbij de kapbedekking grondig werd nagekeken en nieuwe fokken op beide roeden werden aangebracht.

Molenaars van de nieuwe Veendermolen:
Jan van der Willik, zoon van de laatste molenaar van de oude Veendermolen, 1934
J. van Rijt 1934 - 1935
Wim Kraan 1935 - 1949
Leen van den Berg 1949 - 1967
Wim van Krieken 1973 - 1978
Willem van Velzen 1978 - 2000
Pieter den Haan 1988 - heden

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen wordt vernoemd naar de polder die hij kan bemalen.

unieke eigenschap

De verschillende bouwjaren en -stijlen maken deze molen bijzonder. Van grotere afstand lijkt het een rietgedekte achtkanter; dichterbij blijkt het een stenen molen te zijn. 
Ook de koperen kapbedekking is zeer ongewoon.

literatuur

Veendermolen. Een stukje Oud-Hollandse glorie. (z.p. 1978)
J.S. Bakker, 'De Veendermolen, van bouw naar herbouw', in: Molenwereld 3 (2001) 78 - 86
Jan Hofstra, 'Veendervijzel', in: Molenwereld 6 (2001) 164 - 167
Andries Veloo, 'Pieter den Haan van de Veendermolen', in: Molenwereld 157 (2012) 99 - 103

foto's

foto's