- naam
- 't Wissel
- modeltype
- Ronde molen, grondzeiler
- functie
- korenmolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
- bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
- adres
-
De Oude Weg 8 (molen)
3922 GB Elst - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 02483
- oude dbnr.
- B832
- Meest recente aanpassing
- | Geschiedenis
Molen 't Wissel, Elst
Elst, Utrecht
b
locatie
- plaats
-
Elst
- gemeente
- Rhenen, Utrecht
- streek
- Utrechtse Heuvelrug
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Rhenen, sectie H, nr. 6971
- geo positie
-
X: 161418, Y: 444559N: 51.98939, O: 5.48064
- biotoopwaarde
- 1 (slecht)
- landschappelijke waarde
- Deze wordt sterk verminderd door bebouwing en beplantingen in de directe omgeving.
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
De Oude Weg 8 (molen)
3922 GB Elst - molenaar
- Carel Adolfse
- telefoon
- 06-49094754
-
wisselelst@gmail.com
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
In de regel zaterdag 10.00 - 16.00 uur maar liever op afspraak.
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van 't Wissel via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Ronde molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Ronde stenen molen
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Een koppel 16der blauwe en een koppel 16der kunststenen; sleepluiwerk; steenkraan.
- versieringen
Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften 't Wissel'
en '1855'.
Windvaan met daarin de letters 'RVO'
(N.B. dit verwijst ongetwijfeld naar Reijer van Ommeren).- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Rollenkruiwerk; 35 ijzeren rollen. Kruirad.
- vlucht
- 22,00 m.
- vang
- Vlaamse vang; 4 deels vaste, deels scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel..
- overbrenging
Bovenwiel 54 kammen
Bovenschijfloop 28 staven, steek 12,4 cm.
Spoorwiel 73 kammen
Steenschijflopen 24 staven, steek 10 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 5,87- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Vaags 619 binnen 2025 nog niet binnen 21,90 Vaags 620 buiten 2025 nog niet buiten 22,00 Derckx 343 buiten 1980 1981 buiten 2024 22,00 Derckx 344 binnen 1980 1981 binnen 2024 21,90 Pot ? binnen ? 1959 binnen 1980 22,00 Pot ? buiten ? 1959 buiten 1980 22,00 - molen heeft problemen met de roeden
- wiekverbeteringen
Van 1959 tot 1980 was op beide roeden met het systeem Van Bussel aanwezig.
Toen beide roeden werden vernieuwd heeft men weer Oud-Hollandse ophekking aangebracht.- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Penn & Bauduin 324 1868 aanw. 04,10
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 12312
- inventarisnummer
- UT025
eigendom
- eigenaar
- Stichting De Utrechtse Molens
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
- bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
- omwentelingen
- geschiedenis
-
Het is niet bekend of de molen een voorganger had: in deze regio zijn vroeger diverse standerdmolens vervangen door stenen molens.
In 1895 werd de molen door Reijer van Ommeren (afkomstig van een molen uit Achterberg bij Rhenen) gekocht en er is een paar generaties op gemalen. Dit duurde tot 1930: daarna werd de windkracht niet meer benut en de toestand langzamerhand slecht.
In 1959 werd een flinke restauratie uitgevoerd, waarbij tweedehands roeden werden gestoken die van het systeem Van Bussel werden voorzien. Deze wiekverbetering bleek in de praktijk zinloos, want gedraaid werd er niet, laat staan gemalen en dus was er al spoedig weer sprake van verval.
Een nieuwe restauratie in 1980/1981, voornamelijk op initiatief van de Elster huisarts W.A. van Ommeren (naamgenoot, maar geen directe familie van de laatste molenaar) leverde een maalvaardige molen op. Hierna werd weer op kleine schaal gemalen voor enige bakkers in de omgeving.
Helaas kwam de molen al spoedig weer tot stilstand, deels vanwege de matige omgeving, deels omdat de restauratie niet voldoende was geweest en zich nieuwe problemen aandienden.
Die stilstand duurde veel langer dan bedoeld, omdat de Stichting de Utrechtse Molens inmiddels financieel in zwaar weer terechtgekomen was en veel werk aan diverse molens moest worden uitgesteld.
Pas in juni 2005 werd, met het afnemen van de kap, een forse restauratie ingezet en toen ging het snel: al op 22 december datzelfde jaar volgde de feestelijke heringebruikname. Het koppel blauwe stenen was weer maalvaardig en daar werd zo nu en dan veevoer gemalen.
Vier jaar later zette men de molen opnieuw stil, deze keer vanwege noodzakelijk herstel aan het metselwerk. Dit werk kon echter, door de strenge winter van 2009/2010, niet worden afgerond, althans: begin 2012 was de molen nog steeds 'lek'.
Halverwege 2013 werd er toch weer gewerkt: de stenen romp werd gereinigd en ook probeerde men, de lekkage daarvan met bijenwas te stuiten. Naar verluidt had dit een behoorlijk succes. Intussen kreeg de molen ook een grote vefbeurt.
Later verbeterde de omgeving, met name vanuit ZW, sterk nadat er flink gesnoeid en gekapt was. Eind 2016 maalde men op proef met het koppel kunststenen en dit ging heel goed: daarna maalde men geregeld maïs. In 2017 vervingen de molenaars zelf alle windborden en twee jaar later kreeg de kap een geheel nieuw rietdek.
Het zat molen en molenaars evenwel wederom niet mee: eind 2021 liet de SDUM veel van haar molens stilzetten vanwege twijfels over de kwaliteit van de roeden. 'Elst' was één daarvan. Voor deze molen betekende dit opnieuw langere tijd stilstand.
Nadat de roeden al eerder waren kaalgezet, gingen zij in april 2024 eruit; ook de staart werd toen verwijderd. Eind 2024 stond de molen nog steeds zonder roeden maar inmiddels wél met een nieuwe (en in iets andere kleuren geverfde) staart. Daarbij is één van de afkomende roeden (voor de helft) opnieuw gebruikt als staartbalk.
Een geheel maalvaardige 't Wissel te Elst Utrecht wordt medio 2025 verwacht.
aanvullingen
- toelichting naam
Deze molen heette lang geleden "De Hoop", maar deze naam raakte in onbruik.
De huidige naam "'t Wissel" is in 1980/81 ter gelegenheid van de toenmalige restauratie gegeven en ontleend aan de wisselplaats in de (enkelspoors) trambaan die van Zeist via Rhenen naar Arnhem ging; deze lag vroeger in de nabijheid van deze molen.
foto's
- foto's
-
Molen 02483 't Wissel (Elst)Tijdens het Nationale Molenweekend.
Marcel van Hees (11-5-2013).Molen 02483 't Wissel (Elst)Gerrit ten Brinke (28-2-2013)Molen 02483 't Wissel (Elst)Piet Glasbergen (21-7-2018)Molen 02483 't Wissel (Elst)Ton Koorevaar (14-6-2010)Molen 02483 't Wissel (Elst)Piet Glasbergen (21-7-2018)Molen 02483 't Wissel (Elst)Piet Glasbergen (21-7-2018)Molen 02483 't Wissel (Elst)Marcel van Hees (13-1-2013).Molen 02483 't Wissel (Elst)Piet Glasbergen (21-7-2018)Molen 02483 't Wissel (Elst)Gerrit ten Brinke (28-2-2013)Molen 02483 't Wissel (Elst)Ton Koorevaar (14-6-2010)Molen 02483 't Wissel (Elst)Een collage van oude interieuropnamen.
Henry Roks (1976).
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen