- naam
- 't Wissel
- modeltype
- Ronde molen, grondzeiler
- functie
- korenmolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
- bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
- adres
-
De Oude Weg 8 (molen)
3922 GB Elst - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 02483
- oude dbnr.
- B832
- Meest recente aanpassing
- | Streek
Molen 't Wissel, Elst
Elst, Utrecht
b
locatie
- plaats
-
Elst
- gemeente
- Rhenen, Utrecht
- streek
- Utrechtse Heuvelrug
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Rhenen, sectie H, nr. 6971
- geo positie
-
X: 161418, Y: 444559N: 51.98939, O: 5.48064
- biotoopwaarde
- 1 (slecht)
- landschappelijke waarde
- Deze wordt sterk verminderd door bebouwing en beplantingen in de directe omgeving.
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
De Oude Weg 8 (molen)
3922 GB Elst - molenaar
- Carel Adolfse
- telefoon
- 06-49094754
-
wisselelst@gmail.com
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
In de regel zaterdag 10.00 - 16.00 uur maar liever op afspraak.
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van 't Wissel via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Ronde molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Ronde stenen molen
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Een koppel 16der blauwe en een koppel 16der kunststenen; steenkraan; sleepluiwerk.
- versieringen
Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften 't Wissel'
en '1855'.
Windvaan met daarin de letters 'RVO'
(N.B. dit verwijst ongetwijfeld naar Reijer van Ommeren).- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Rollenkruiwerk; 35 ijzeren rollen. Kruirad.
- vlucht
- 22,00 m.
- vang
- Vlaamse vang; 4 deels vaste, deels scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel..
- overbrenging
Bovenwiel 54 kammen
Bovenschijfloop 28 staven, steek 12,4 cm.
Spoorwiel 73 kammen
Steenschijflopen 24 staven, steek 10 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 5,87- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Derckx 343 buiten 1980 1981 buiten 2024 22,00 Derckx 344 binnen 1980 1981 binnen 2024 21,90 Pot ? binnen ? 1959 binnen 1980 22,00 Pot ? buiten ? 1959 buiten 1980 22,00 - molen heeft problemen met de roeden
- wiekverbeteringen
Van 1959 tot 1980 was op beide roeden met het systeem Van Bussel aanwezig.
Toen beide roeden werden vernieuwd heeft men weer Oud-Hollandse ophekking aangebracht.- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Penn & Bauduin 324 1868 aanw. 04,10
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 12312
- inventarisnummer
- UT025
eigendom
- eigenaar
- Stichting De Utrechtse Molens
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
- bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
- omwentelingen
- geschiedenis
-
Het is niet bekend of de molen een voorganger had: in deze regio zijn vroeger diverse standerdmolens vervangen door stenen molens.
In 1895 werd de molen door Reijer van Ommeren (afkomstig van een molen uit Achterberg bij Rhenen) gekocht en er is een paar generaties op gemalen. Dit duurde tot 1930: daarna werd de windkracht niet meer benut en de toestand langzamerhand slecht.
In 1959 werd een flinke restauratie uitgevoerd, waarbij tweedehands roeden werden gestoken die van het systeem Van Bussel werden voorzien. Deze wiekverbetering bleek in de praktijk zinloos, want gedraaid of gemalen werd er niet en dus was er al spoedig weer sprake van verval.
Een nieuwe restauratie werd in 1980/1981 uitgevoerd, voornamelijk op initiatief van de Elster huisarts W.A. van Ommeren (naamgenoot, maar geen directe familie van de laatste molenaar). Hierna werd weer op kleine schaal gemalen voor enige bakkers in de omgeving.
Helaas kwam de molen al spoedig weer tot stilstand, deels vanwege de matige omgeving, deels omdat de restauratie niet voldoende was geweest en zich nieuwe technische problemen aandienden.
De stilstand duurde veel langer dan bedoeld, omdat de Stichting de Utrechtse Molens toen financieel in zwaar weer was geraakt en veel werk moest worden uitgesteld.
Pas in juni 2005 werd, met het afnemen van de kap, een forse restauratie ingezet en toen ging het snel: al op 22 december datzelfde jaar volgde de feestelijke heringebruikname. Het koppel blauwe stenen was weer maalvaardig en daar werd zo nu en dan veevoer gemalen.
In november 2009 zette men de molen stil vanwege ingrijpend herstel aan het metselwerk. Dit kon echter, door de strenge winter van 2009/2010, niet worden afgerond, althans: de molen was begin 2012 nog steeds 'lek'.
Halverwege 2013 werd er toch weer gewerkt: staartwerk, roeden en windborden opnieuw in de verf en de stenen romp gereinigd. Ook werd geprobeerd, de lekkage van de romp met bijenwas te stuiten, naar verluidt met behoorlijk succes.
Later werd de omgeving, met name vanuit ZW, beter nadat er flink gesnoeid en gekapt was.
In de laatste weken van 2016 werd proefgemalen met het koppel kunststenen. Dit ging heel goed en sindsdien maalde men geregeld maïs. In 2017 vervingen de molenaars zelf alle inmiddels slecht geworden windborden. Vroeg in 2019 kreeg de kap een geheel nieuw rietdek.
Eind 2021 volgde helaas wéér stilstand, ditmaal vanwege de roeden. Zoals bekend zette de SDUM toen veel van haar molens stil vanwege twijfel over de kwaliteit ervan. In Elst bleek dat inderdaad het geval. Dus was deze molen weer langere tijd tot inactiviteit gedoemd.
Begin 2023 gingen de borden eruit, laat in dat jaar werden de roeden kaalgezet en begin april 2024 gingen dan de roeden eruit en de staart eraf.
Een geheel maalvaardige 't Wissel te Elst Utrecht wordt niet eerder verwacht dan medio 2025!
aanvullingen
- toelichting naam
Deze molen heette lang geleden "De Hoop", maar deze naam is in onbruik geraakt.
De huidige naam "'t Wissel" is in 1980/81 ter gelegenheid van de toenmalige restauratie gegeven en ontleend aan de wisselplaats in de (enkelspoors) trambaan die van Zeist via Rhenen naar Arnhem ging; deze lag vroeger in de nabijheid van deze molen.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen