Molen De Twee Gebroeders, Roosendaal

geschiedenis

Deze molen werd in 1872 gebouwd als opvolger van een standerdmolen die bij de haven van Roosendaal stond. Lambertus de Wijs liet op een andere plaats een ronde stene molen bouwen en vernoemde die naar zijn zonen Adrianus en Petrus.
Pas nadat de nieuwe molen in gebruik was genomen, werd de standerdmolen gesloopt. Er zijn dan ook geen onderdelen van de oude molen in de nieuwe verwerkt.

Evenwel is die nieuwe molen wel degelijk gebouwd met materiaal dat van elders is gekomen: na uitgebreid onderzoek blijken dat onderdelen te zijn van de in 1871 gesloopte bovenmolen van de polder Middelburg bij Waddinxveen: kap, bovenwiel plus -bonkelaar, kruiwerk, vang en allerhande balken. De oude koningspil dient als draagbalk en een oud vijzelwiel functioneert als luitafel.

Reeds in 1880 werd De Twee Gebroeders voorzien van een stoommachine, die in een apart gebouw werd opgesteld. Onderin de molen stonden twee koppel stenen, waarvan één werd gebruikt om schors te malen. Dit gebouwtje werd in 1982 gesloopt.

Eind oktober 1944 werd de molen door oorlogshandelingen behoorlijk beschadigd. In 1948 volgde herstel door de Zeeuwse molenmaker Jan van den Hamer. Eerder, in 1942, waren Van Busselneuzen aangebracht en - opmerkelijk - de (tweedehands) Potroeden verwisseld: beide waren binnenroeden van onbekende herkomst, maar de buitenste bleek veel zwaarder dan de binnenste; iets wat het malen van de molen kennelijk sterk beïnvloedde.
Na de beëindiging van het maalbedrijf omstreeks 1960 volgde een periode van verval. Begin jaren '70 werden de roeden kaalgezet.

Tussen oktober 1982 en juni 1984 vond een grote restauratie plaats, uitgevoerd door de fa. Verbij. Dit omvatte: herstel van het metselwerk, een nieuwe 13(!)-kante stelling, gedeeltelijke vernieuwing van de vloeren, een vrijwel nieuwe kap (alleen ijzer- en penbalk van de oude waren nog te gebruiken), nieuw wiekenkruis en een grotendeels nieuwe staart. Het spoorwiel kreeg een nieuwe gang kammen. Sindsdien wordt er weer regelmatig gedraaid en soms gemalen.

In 2002/03 stond de molen enige tijd stil vanwege de slechte staat van het houtwerk van het wiekenkruis; bij vervanging in 2003 werd de ophekking iets breder uitgevoerd.

In april 2022 kwam het slechte bericht dat beide roeden waren afgekeurd. Deze molen is daarmee vooralsnog tot stilstand gedwongen.

Eigenaren vanaf de bouw waren:

• Lambertus de Wijs 1872 - 1880
• Erven Lambertus de Wijs 1880 - 1885
• Jan Francis van Tillo 1885 - 1896
• Adrianus Franciscus Vos 1896 - 1921
• Adrianus Cornelis van Tilburg 1921 - 1936
• Antonius Cornelis Devillers 1936 - 1980
• Erven Devillers 1980 - 1981
• Gemeente Roosendaal 1981 - heden