De Veenmolen

geschiedenis

De oudste geschiedenis van deze molen is door raadselen omgeven: hij is in 1823 hier gebouwd maar er zijn aanwijzingen dat de huidige molen ouder is dan dat jaar en mogelijk eerder in die regio heeft gefunctioneerd, maar dan als poldermolen.
Hopelijk wordt hierover ooit nog meer gevonden dan alleen aanwijzingen. Hoe dan ook: de huidige uitstraling, op de opmerkelijk hoge gemetselde onderbouw, maakt deze molen onmiskenbaar.

Tot 1947 bleef deze korenmolen met windkracht in bedrijf. In dat jaar verkocht Thomas van der Does de molen aan de gemeente Wilnis en zette elders in het dorp zijn bedrijf met een motormaalderij voort.

In 1965 volgde een provisorische herstelbeurt. De molen bleef stilstaand monument en werd ingericht als museum. Dat bleek geen goed idee: al spoedig was dit een rommeltje. Positief hierbij was dat het gaandewerk intussen, ongerestaureerd, geheel intact bleef.

Na in 1971 in eigendom te zijn gekomen van de Stichting De Utrechtse Molens, volgde in 1972/73 een grondige restauratie tot maalvaardige korenmolen.
Vanaf september 1973 was Karel Dolman, vrijwillig molenaar van het eerste uur, hier molenaar. In de beginjaren werd er veevoer gemalen voor de malerij van oud-molenaar Ad van der Does te Wilnis. Jan van Beek uit Woerden, in die jaren zeer actief met het reviseren van maalstenen, maakte het hier aanwezige koppel weer geschikt voor het malen van consumptiemeel.
Na het overlijden van Karel Dolman was zijn zoon Maarten, tot zijn vertrek in 1988 naar de net gerestaureerde Windotter te IJsselstein, hier molenaar.

Eind 2021 heeft men deze molen, net als vele andere van de SDUM, preventief stilgezet: onderzoek naar de kwaliteit van de roeden had problemen aangetoond. Een oplossing voor deze molen is nog niet op korte termijn voorzien.

Opvallend is hier de bovenas: de 'overhoekse' ster op de walpenplaat doet denken aan het fabricaat Boddaert. Maar: assen, afkomstig van deze destijds in Middelburg gevestigde ijzergieterij, zijn en worden uitsluitend aangetroffen in Zeeland. Het exemplaar te Wilnis zou dan behoorlijk 'verdwaald' moeten zijn. Diverse constructiedetails (met name de vorm en zwaarte van de ribben) wijzen toch op een ander fabrikaat. Jan de Witte, Boddaert-expert uit Zoutelande, stelde na grondig onderzoek dan ook vast dat dit geen Zeeuwse as kan zijn, een conclusie die de redactie van de Nederlandse Molendatabase overnam.
Het feit dat het fabricaat van deze as daarmee 'onbekend' is, past overigens uitstekend bij deze molen, waarvan met name de oudere geschiedenis tot de dag van vandaag ook een interessant raadsel is!