Molen Westveense Molen, Woerdense Verlaat

geschiedenis

De poldermolen bemaalde tussen 1676 en 1975, dus bijna 300 jaar, uitsluitend op windkracht het 145 ha. grote waterschap Westveen; toen werd een overlaat gemaakt naar de lager gelegen Noordse Buurter Polder.

Het bouwjaar van deze molen is onderwerp van studie geweest: in een mantelstijl staat het jaartal 167?, hetgeen geïnterpreteerd kan worden als 1674 of 1676, welk laatste jaartal tot op heden als bouwjaar werd aangehouden. Op de kaart van het Hoogheemraadschap van de landen van Woerden van gebr. Vingbooms, uit 1670 staat de molen reeds ingetekend en ook op de kaart van het grondgebied van de proosdij van St. Jan, van D. van Groenouw uit 1665, staat de molen afgebeeld. Geconcludeerd kan worden dat de molen vóór 1665 is gebouwd.
Door archiefonderzoek van de molenwerkgroep van de historische kring Woerden en omstreken is gebleken dat er in 1672 door de Franse troepen in deze contreien minstens vijf poldermolens zijn verbrand en volkomen verwoest. Het is bepaald mogelijk dat ook de Westveense Molen dit overkwam; 1676, als jaartal van een noodzakelijke herbouw, is dan ook zeer aannemelijk.

Door een storm brak op 21 november 1837 de koker en stortte het bovenhuis naar beneden en werd, met het gevlucht, volkomen vernield. Direct daarna werd alles nieuw vervaardigd.
In 1858 werd een nieuw onderwiel met eiken velgen aangebracht (welke laatste in 1905 door iepen velgen werden vervangen). In 1919 werden twee gebruikte ijzeren Potroeden overgenomen. In 1935 werden Dekkerwieken aangebracht.

In 1960 werden de Noordse Buurter- en Voordijkse Polder gecombineerd met het waterschap Westveen tot één nieuw waterschap De Noordse Buurt.
De inmiddels verzakte molen, die aan de zuidzijde 17 cm. lager stond dan aan de noordkant, kreeg in 1963 een betonfundering met 8 pulspalen. De schepradgoot werd tevens in metselwerk vernieuwd; ook werden de Dekkerwieken door fokken vervangen.

Na deze grondige restauratie volgden nog herstelbeurten in 1978/1979 en in 1991. Bij die laatste gelegenheid werden onder meer beide roeden vernieuwd.

In oktober 2008 werd de molen stilgezet vanwege een voorgenomen grote restauratie. Begin 2009 werd begonnen: roeden gestreken en bovenhuis verwijderd. De scheefstand, die dus in 1963 al gecorrigeerd was, heeft men toen opnieuw bijgesteld. Ondertoren rechtgezet, kruisarm waterwiel vervangen, koker gerepareerd, nieuwe kruineuten, muurplaat aangescherfd, scheprad en wielbak verdiept en versmald, schepradkast en achterwaterloop vervangen, koningspil aangescherfd, drie vangstukken nieuw, dak vernieuwd, twee fokken, trapbomen, schoren en treden eveneens vernieuwd.
Begin 2010 was de molen weer maalvaardig.

In 2021 was de molen opnieuw stevig aan de beurt: op 20 september kreeg de molen een nieuwe buitenroede en zal heeft men betimmering van de kap geheel vervangen en van EPDM voorzien. Ook is, opmerkelijk, de penbalk vervangen.