Molen De Hoop, Wolphaartsdijk

Wolphaartsdijk, Zeeland
b

korte karakteristiek

naam
De Hoop
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1894 / 1995 / 2023
bedrijfsvaardigheid
In restauratie (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans (tijdelijk) buiten bedrijf.

adres
Molendijk 26
4471 BN Wolphaartsdijk
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Hoop via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
03540
oude dbnr.
B928
Meest recente aanpassing
| Overig
media-bestand
Molen 03540 De Hoop (Wolphaartsdijk)
Tony Hop (26-2-2022)
De molen buiten bedrijf anno 2022. Het gevlucht dient vervangen te worden, de eigenaar verwacht dat de restauratie in het najaar gaat plaatsvinden. Daarna hoopt hij (op bescheiden schaal) opnieuw graan te gaan malen met de molen.

locatie

plaats
Wolphaartsdijk
plaatsaanduiding
gemeente
Goes, Zeeland
streek
Zuid-Beveland
kadastrale aanduiding
Gemeente Goes, sectie AD, nr. 585
geo positie
X: 46027, Y: 394611
N: 51.52992, O: 3.81670
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Bijzonder groot, uit alle richtingen van verre zichtbaar.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molendijk 26
4471 BN Wolphaartsdijk
molenaar
Leo de Visser
telefoon
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden

Momenteel niet bekend. (Vroeger was de molen, vanwege het intensieve gebruik voor een maalbedrijf, alleen op Nationale Molendag te bezichtigen). 

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen; deels conisch, deels cylindrisch uitgevoerd (zie 'Geschiedenis')
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 16der blauwe en één koppel 16der kunststenen; twee regulateurs; buil; haverpletter; mengketel; twee elevatoren; vijf silo's (15 ton); vijzels; twee graanreinigers. In de aanbouw naast de molen een dieselmotor die bij weinig wind het werk kan doen. 

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd met het opschrijft 'De Hoop 1808 - 1995'

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; 32 ijzeren rollen. Kruihaspel.
vlucht
22,00 m.
vang
Vlaamse vang; 4 vaste stukken. Vangbalk met haak (vangbalk boven het voeghout); binnen- en buitenvangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 57 kammen
Bovenbonkelaar 35 kammen
Spoorwiel 95 kammen
Schijfloop blauwe steen 24 staven
Schijfloop kunststeen 31 staven
Overbrengingsverhoudingen 1 : 6,45 en 1 : 4,99

hoogte
van de stelling: 8,90 m.
wiekvorm
Systeem Fauël met remkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Vaags ✉︎ 555 binnen 2022 2023 binnen aanw. 21,98
Vaags ✉︎ 554 buiten 2022 2023 buiten aanw. 21,98
Derckx ✉︎ 518 buiten 1986 1986/1995 buiten 2022 22,00
Derckx ✉︎ 519 binnen 1986 1986/1995 binnen 2022 22,00
media-bestand
Roede 1673, Pot
Pot
✉︎ 1673 buiten 1893 1893 buiten 1986 20,38
media-bestand
Roede 1579, Pot
Pot
✉︎ 1579 binnen 1889 1889? binnen 1986 20,38
wiekverbeteringen

In 1950 voorzag Ko de Visser de roeden van een systeem, dat leek op het systeem Van Bussel, met remkleppen en slechts één zoomlat.
Bij de restauratie van 1968 werd het systeem Fauël (fokwieken) met automatische remkleppen aangebracht en dat gebeurde in 1995, bij het herstel na de brand, opnieuw.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 65, Gieterij Hardinxveld
Gieterij Hardinxveld
✉︎ 65 1995 1995 aanw.
De Prins van Oranje ✉︎ 1236 1880 1880? 1993
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
In restauratie (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans (tijdelijk) buiten bedrijf.

molenmaker
J. Passenier, Middelburg (1808) ?? (1894) Fa. Poland, Broek op Langedijk (1995)
omwentelingen
geschiedenis

De houten voorganger van deze molen werd in 1806 door de ambachtsheer van Wolphaartsdijk verkocht aan Johannis Adriaanse voor ƒ 3100,-- met een jaarlijkse erfpacht van ƒ 126,--. Deze liet de molen twee jaar later voor eigen rekening vervangen door een ronde stenen grondzeiler. Deze vertoonde een sterke overeenkomst met de (iets jongere) molen van Domburg.
Molenaars waren achtereenvolgens Lucas de Jonge, J. van Vessem, Joh. de Jonge en vanaf 1852 W. van Strien. Omdat deze laatste in gebreke bleef de erfpacht te voldoen, werd de molen in 1860 voor ƒ 6400,-- openbaar verkocht aan W. van Strien Czn.

In 1893 deed diens weduwe de molen over aan haar zoon D. van Strien, die echter weigerde om windrecht te betalen. Het daarover gevoerde proces won hij. Toen zijn buurman echter het aanbod weigerde om voor ƒ 1000,-- het windbelemmerende bos te rooien, liet de molenaar zijn molen in 1894 zo'n 10,5 meter hoger opmetselen tot een stellingkorenmolen. Alvorens de molen te verhogen, werd het bestaande metselwerk eerst bijna een meter afgebroken. Hieraan dankt de molen zijn merkwaardige vorm, die vanaf de grond taps naar de 8,90 m. hoge stelling met schuine stellingschoren loopt, waarboven een cilindrische romp is. Bij die gelegenheid stak men ook een nieuwe roede.

De indeling van de molen is ondanks de verhoging in wezen niet veranderd: de begane grond lag voorheen 0,40 m. hoger met een kelder eronder. De huidige stellingzolder was tot 1894 kapzolder maar ligt nu twee meter onder de stelling. Daarboven zijn nog een lui- en kapzolder aanwezig. 
Op deze verhoogde molen maalden vanaf 1906 achtereenvolgens W. van Strien Dzn., D.J. de Regt, M. van Broekhoven en vanaf 1939 Lein de Visser.

Op 17 maart 1947 stormde het hekwerk van de ijzeren Potroeden. Lein de Visser maalde vervolgens op de motor. Drie jaar later bracht zijn zoon Jacobus 'Ko' de Visser, gebruik makend van tweedehands hekkens van - vermoedelijk - Zoutelande, een eigen variant van de Van Bussel stroomlijnneus met remkleppen aan. Eerder kon dat niet, omdat hij tijdens de politionele acties moest dienen in het toenmalige Nederlands Indië.

Vanaf de jaren vijftig werd met een schroef rechtstreeks vanuit de steen in de centrifugaalbuil gemalen. Twee elevatoren zorgden voor het verticale graantransport naar de vijf silo's met een capaciteit van 15 ton. De overige maalmachines omvatten een haverpletter, wals, mengketel en twee graanreinigers. In de aangebouwde schuur stond eerst een 28 PK dieselmotor, waar in 1971 een 100 PK dieselmotor aan toegevoegd werd die via het spoorwiel de maalmachines in de molen aandreef.
In 1963 werd Ko de Visser, derde generatie uit dit molenaarsgeslacht, eigenaar.

In 1968 volgde een flinke restauratie, waarbij de kap grotendeels werd vernieuwd en ook veranderd: de merkwaardig hoge vorm werd gewijzigd in een veel plattere kap. Toen werden ook fokwieken met remkleppen aangebracht.

Op 1 september 1993 ontstond brand in de kap. Oorzaak was een warmgelopen aandrijfriem. De kap brandde deels uit en moest worden verwijderd (en de roeden uiteraard gestreken). Als gevolg moest Ko de Visser, nadat een groep vrijwilligers zijn molen had ontdaan van alle roet- en waterschade, een tijdlang op de motor malen.

In 1995 werd de complete kap vervangen (en daarbij is de oorspronkelijke hoge vorm zoveel mogelijk weer teruggebracht). Ook is de romp 70 centimeter verhoogd, zodat de vlucht vergroot kon worden.
De remkleppen worden thans via een stang door de nieuwe doorboorde bovenas bediend. De (verlengde) koningspil bleek een zwakke schakel in de aandrijving en werd daarom vervangen.

Als de molen maalt, dan is dat steeds met twee koppel, de stenen staan dus altijd "in het werk". Om via de motor te kunnen malen, moet de koning in de kap uit het werk worden gezet. Aan de ijzerbalk zit een grote hendel, waarmee de ijzerbalk naar voor of achter getrokken kan worden en dan geblokkeerd met een wig. Speciaal om bovenwiel en bonkelaar weer goed in het werk te kunnen zetten, is deze molen sinds 1995 voorzien van een binnenvangstok. Zo kan de molenaar in de kap de vang iets lichten, in het geval de wielen kam op kam staan.
De hanetree heeft een contragewicht, deze kan naar beneden schuiven en als men er vanaf stapt gaat hij weer omhoog.

De oude bovenas, na de brand van 1993 afgekeurd, kreeg een plaats in de (statisch) gerestaureerde molen van Grijpskerke.

Ko de Visser stelde de molen vrijwel dagelijks in bedrijf voor Zeeuwse warme bakkers. Ook werd in opdracht van het Echte Bakkersgilde milieuvriendelijke Zeeuwse tarwe van sterke oude rassen met een goede bakkwaliteit voor de Zeeuwse Vlegel, een natuurbrood, gemalen. Als vanouds werd in de molen ook een mengvoederhandel gedreven.
Ko de Visser overleed op 3 april 2018, 90 jaar oud. Hij was een mensenleven lang molenaar geweest. Zijn zoon Leo zette het bedrijf voort.

In het late voorjaar van 2019 is de molen stilgezet: één van de roeden verkeerde in minder goede staat en diende vervangen te worden. Men nam de gelegenheid te baat voor een grote beurt: niet alleen zouden beide roeden worden vervangen: ook ging de kap eraf. 
Op 15 september 2022 werden beide roeden gestreken en daarna takelde men de kap naar beneden: die werd naast de molen hersteld. Intussen werd op de motor gemalen.

Leo de Visser hoopte eind 2022 de molen weer maalvaardig te hebben zodat hij opnieuw de windkracht zal kunnen gebruiken. Het duurde echter iets langer, al ging op 14 december dat jaar wél de kap erop (en de staart eraan). Eind juni 2023 werden beide roeden gestoken.

 

aanvullingen

unieke eigenschap

Qua uiterlijk mag dit toch wel één van de meest bizarre molens van Nederland worden genoemd.

Bij het herstel na de brand van 1993 werd de unieke, als stutvang uitgevoerde, ijzeren hoepelvang helaas niet meer gereconstrueerd.
Maar: tegenwoordig heeft de molen een Vlaamse vang die zowel met een buiten- als een binnenvangstok te bedienen is en in dat opzicht heeft de molen ook weer iets unieks teruggekregen.

literatuur

Willem Roose (m.m.v. Lennart van der Torren), 'Ko de Visser: al 70 jaar windmolenaar in hart en nieren', in: Molenwereld 170 (2013) 186 - 199.
Lennart van der Torren, 'De molen van Wolphaartsdijk in beeld', in: Molenwereld 170 (2013) 200 - 206.

foto's

foto's