Vierverlaten, Groningen

De Zuidwendinger

Foto van De Zuidwendinger , Vierverlaten, Rob Hoving (2-6-2012). | Database Nederlandse molens
© Rob Hoving (2-6-2012).

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

De Zuidwendinger

1819
1990/91
Grondzeiler
Achtkante molen
Poldermolen
Hoendiep 335
9744 TD Vierverlaten
X: 227164 Y: 581270
N 53.213184 O 6.467446
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Groningen
Groningen
Vierverlaten
Gemeente Hoogkerk, sectie D, nr. 114
Stichting Groninger Poldermolens

De Stichting Groninger Poldermolens is eigenaar sinds 1-01-2016, daarvoor was dit de Molenstichting Westerkwartier.

Maalvaardig
2022: 97.397
2021: 124.685
2020: 38.396
2019: 38.464
2018: 31.934
2017: 50.836
eerdere tellerstanden ( ↓ ↑ )
  • 2016: 31.060
  • 2015: 49.105
  • 2014: 31.057
  • 2013: 66.860
  • 2012: 65.600
Bemalen van de polder De Zuidwending, thans op vrijwillige basis

Niet onbelangrijk maar wordt sterk verkleind en verlelijkt door vele hoogspanningsmasten.

0596-533523

Uitsluitend op afspraak; de molen is niet zonder meer toegankelijk omdat er geen recht van overpad is voor derden.

Fietsroute in de buurt van De Zuidwendinger via fietsnetwerk.nl
375
00472
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

De Zuidwendinger

Constructie

Constructie

Houten achtkant, gedekt met riet, met stenen veldmuren

Gedekt met riet

17,90 m.
Zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen op beide roeden

Deze molen heeft zeer lang zelfzwichting gehad (in ieder geval vanaf 1933) en daarbij kwam in 1948 op de buitenroede een stroomlijnneus.
Rond 1980 was door langdurig verval vrijwel alles verdwenen. Bij de grote restauratie van 1987 kreeg de molen opnieuw zelfzwichting, nu met op beide roeden Oud-Hollandse voorzomen.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien

Kruiwerk etc.

Neutenkruiwerk; kruilier
Vaste Vlaamse blokvang uit vijf stukken; vangbalk met haak; vangstok

Vijzel

Bovenwiel 55 kammen
Bovenbonkelaar 30 kammen
Onderbonkelaar 30 kammen
Vijzelwiel 35 kammen
Overbrengingsverhouding 1 : 1,57

Zeer eenvoudige baard, wit geverfd met rode bies, zonder opschrift.

Op de windpeluw is een bord aangebracht met het opschrift 'Zuidwendinger'.

In het rietdek is het jaartal '1819' aangebracht.

L.B. Woldring, B.E. en J.E. Sonius (1819)
Fa. Dunning, Adorp (1990/9187)

De Zuidwendinger

Verwijzingen

Verwijzingen

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.

De Zuidwendinger

Geschiedenis

Geschiedenis

Voor de afwatering van de Nieuwe Polder ter grootte van ca. 189 bunder werd in 1819 de Zuidwendinger Watermolen aan het kanaal de Zuidwending opgericht. Dit was eigendom van het collectief Polder De Zuidwending. Daarvoor moest Rudolf Sinninghe een aantal percelen van zijn land afstaan. Het betrof de percelen D113-117, groot 0/57/02: op perceel D114 stond de poldermolen, op perceel D116 bevond zich de molenaarswoning en het erf. Watermolenaar werd Hendrik Koenes van der Veen.
Hendrik Koenes van der Veen was landbouwer te Hoogkerk, geboren te Midwolde en overleden op 8 december 1846 te Hoogkerk. Hij trouwde op 59 jarige leeftijd op 31 mei 1838 te Hoogkerk met de 35-jarige Jantje Ites Tornga, van Roderwolde, dochter van Ite Sijbrands Tornga, lb, en Marchien Pieters Scholtens, lbster.
Molenmakers waren L.B. Woldring en B.E. Sonius uit Groningen en J.E. Sonius uit Hoogezand, zij klaarden deze klus voor ƒ 3110,--.
Het water werd opgemalen uit de polder door een houten vijzel en liep door de gemetselde waterloop de Zuidwending in. De middellijn van de vijzel was 1,17 meter. Het water kan tot M. 0.15 -7- W.P. (Winschoterpeil) opgevoerd en afgemalen worden tot op M. 1.89 -r- W.P.

In 1899 werd de houten bovenas vervangen door een gietijzeren exemplaar, gegoten bij H.J. Koning te Foxham. Volgens het kadaster heeft Hendrik Cazemier omstreeks 1934 op ongeveer 200 meter afstand van de molen een nieuwe boerderij laten bouwen. Het gezin verliet daarna de molenaarswoning en betrok de boerderij (terwijl Cazemier de molenaar bleef). In april 1960 heeft de familie Leistra de boerderij gekocht van de familie Cazemier.

In 1948 kreeg de molen een nieuwe door Bremer gestroomlijnde buitenroede. In 1954 zijn zowel de molen als de molenaarswoning geschilderd. Inmiddels was Cazenier als molenaar vervangen door Van der Dong. Toen werd vastgesteld dat de slaapkamervloer in de molenaarswoning rot was, werd besloten ook een timmerman naar de molenaarswoning te sturen. Van der Dong moest het polderbestuur echter beloven, de timmerman bij te staan, om de kosten zo laag mogelijk te houden!

Op 7 januari 1956 deed men een aanvraag bij machinefabriek Spaans in Hoofddorp voor het leveren en plaatsen van een nieuwe stalen vijzel. In 1957 werd de authentieke bakstenen gemetselde waterloop en vijzelbak van de molen vervangen door modern gewapend betonwerk. De vijzelbak werd ongeveer 50 cm. verdiept zodat de nieuwe vijzel meer water omhoog kon malen. De houten wachtdeur werd vervangen door een nieuw stalen exemplaar buiten de molen. 

In 1960 is een 12 pk motor voor de aandrijving van de vijzel aangeschaft en geplaatst.
Hierna werd niet meer op windkracht gemalen. De molenaar, inmiddels was dat Klaas Pit, bleef nog wel in dienst van het waterschap en woonde ook bij de molen.

In 1984 heeft de familie F. Leistra de percelen die bij de molen en de molenaarswoning behoorden opgekocht voor ƒ 1.500,--  van toenmalig eigenaar waterschap Westerkwartier.
Het restant van de molen én de grond waar de molen op staat werden niet verkocht: de stichting de Groninger Molenvrienden heeft vervolgens in overleg met waterschap Westerkwartier maatregelen genomen om de molen te behouden: molenmaker Medendorp streek de roeden en de molen zelf werd dichtgetimmerd om verder verval zoveel mogelijk te voorkomen. Dat was hard nodig want de molen verkeerde intussen in buitengewoon slechte staat: wiekenkruis en staart vrijwel verdwenen en grote gaten in de romp.

Een grote restauratie vanaf 1987 kostte in totaal ƒ 218.000,--. Het bedrag werd aangevuld door de gemeente Groningen met ƒ 50.000,-- en de eigenaar, de toenmalige stichting de Groninger Molenvrienden, met ƒ 18.000,--. Op 26 april 1991 volgde de officiële opening.
NIeuwe kap, roeden en staart. Delen van het achtkant grondig gerepareerd en daarna van nieuw riet voorzien.

In 2007 kreeg de molen nieuwe kruipalen van azobé. In 2011 is de molen geheel geschilderd en voorzien van nieuwe aluminium kleppen.

Molenaars van deze molen
:
Hendrik Koenes van der Veen 1819 - 1826
Teke Jans Huizinga 1826 - 1870
Jan Huizinga 1870 - 1883
Louwe ter Veen 1883 - 1934
Hendrik Cazemier 1934 - 1940
Wilhelm C. van der Dong 1940 - 1956
Klaas Pit 1956 - 1970 (molen stilstaand vanaf 1960)

De in 1960 geplaatste motor is nog steeds aanwezig en in gebruik: aan de stalen vijzel zit een gietijzeren kettingwiel dat via een dikke ketting door de motor aangedreven wordt. Alles is inmiddels geautomatiseerd, wat betekent dat de molen nooit zomaar op windkracht de vijzel aan kan drijven: daarvoor moet de molenaar eerst de nodige extra handelingen verrichten.

Waarschijnlijk is het molenerf al voor 1933 afgegraven opdat er, om meer rendement uit de wind te halen, langere roeden gestoken konden worden. De hoge 'drempel' bij de deuren is dus al erg lang het geval.
Jammer dat bij de restauratie in 1991 dan feitelijk te korte roeden aangebracht zijn. De molen heeft hierdoor ook meer wind dan gemiddeld nodig om goed te kunnen malen.

Nog twee details: de bediening van de zwichtstang bevindt zich, vanwege de tamelijk geringe ruimte binnen, deels buiten de kap. Verder is de wachtdeur als valschot uitgevoerd: deze scharniert horizontaal waarbij de draaipunten opvallend hoog zijn aangebracht.


De Zuidwendinger

Aanvullingen

Aanvullingen

Deze molen heet naar de polder die hij kan bemalen. Gewoon "De Zuidwendinger" en niet "de Zuidwendinger molen".

De Zuidwendinger

Historische foto's

Historische foto's

Eertijds naar molendatabase.nl ingezonden historische foto’s van deze molen.
Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

De Zuidwendinger

Actuele foto's

De Zuidwendinger , Vierverlaten, Bernd Käding (20-4-2014) | Database Nederlandse molens
© Bernd Käding (20-4-2014)
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Rob Hoving (2-2-2013) | Database Nederlandse molens
© Rob Hoving (2-2-2013)
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Vincent Erdin (3-7-2020) | Database Nederlandse molens
© Vincent Erdin (3-7-2020)
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Martijn Scholtens (16-12-2014) | Database Nederlandse molens
© Martijn Scholtens (16-12-2014)
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Rob Hoving (20-5-2012) | Database Nederlandse molens
© Rob Hoving (20-5-2012)
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Rob Hoving (20-5-2012) | Database Nederlandse molens
© Rob Hoving (20-5-2012)
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Rob Pols (16-8-2014)De bezaanstokken voor de bediening van de zelfzwichting. | Database Nederlandse molens
© Rob Pols (16-8-2014)
De bezaanstokken voor de bediening van de zelfzwichting.
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Rob Hoving (20-5-2012) | Database Nederlandse molens
© Rob Hoving (20-5-2012)
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Sander Boom (2-5-2021)Het valschot buiten de molen uit 1956. We weten niet waarom gekozen is voor deze constructie. | Database Nederlandse molens
© Sander Boom (2-5-2021)
Het valschot buiten de molen uit 1956. We weten niet waarom gekozen is voor deze constructie.
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Rob Hoving (20-5-2012) | Database Nederlandse molens
© Rob Hoving (20-5-2012)
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Sander Boom (2-5-2021)De lege zolder is opmerkelijk hoog (ruim 3 meter). | Database Nederlandse molens
© Sander Boom (2-5-2021)
De lege zolder is opmerkelijk hoog (ruim 3 meter).
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Sander Boom (2-5-2021)De delen van de zelfzwichting in de kap. | Database Nederlandse molens
© Sander Boom (2-5-2021)
De delen van de zelfzwichting in de kap.
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Sander Boom (2-5-2021)Delen van de zelfzwichting buiten de kap. | Database Nederlandse molens
© Sander Boom (2-5-2021)
Delen van de zelfzwichting buiten de kap.
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Rob Hoving (20-5-2012) | Database Nederlandse molens
© Rob Hoving (20-5-2012)
De Zuidwendinger , Vierverlaten, Sander Boom (2-5-2021)De vangbalk met verzwaring in de vorm van een veldkei en - opmerkelijk voor de noordelijke provincies - een haak. Ook heeft de molen geen pal.  | Database Nederlandse molens
© Sander Boom (2-5-2021)
De vangbalk met verzwaring in de vorm van een veldkei en - opmerkelijk voor de noordelijke provincies - een haak. Ook heeft de molen geen pal.
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.