Molen De Arkduif, Bodegraven

Bodegraven, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Arkduif
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis; behuizing voor een brouwerij.

adres
Overtocht 45
2411 BT Bodegraven
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Arkduif via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00046
oude dbnr.
B957
Meest recente aanpassing
| Verwijzingen
media-bestand
Molen 00046 De Arkduif (Bodegraven)
Bjorn Jannink (20-3-2021)
De molen draaiend met de nieuwe Vaags roeden.

locatie

plaats
Bodegraven
plaatsaanduiding
gemeente
Bodegraven-Reeuwijk, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Zwammerdam, sectie A, nr. 2281
geo positie
X: 110786, Y: 455465
N: 52.08569, O: 4.74212
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Overtocht 45
2411 BT Bodegraven
molenaar
Peter van der Heide / Peter W. van Hoey Smith
telefoon
06-11070748 / 06-51845868
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden

Zaterdag van 10:00-16:00. Bezoek op andere tijden is mogelijk op afspraak.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Schoolbezoek op afspraak mogelijk.

bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, gedeeltelijk gepleisterd en gewit
kap
Gedekt met gepotdekselde planken
inrichting

Eén koppel 17der blauwe stenen, één koppel 17der kunststenen (niet maalvaardig) en één koppel 16der kunststenen; borstelbuil (fabr. Straver); regulateur; sleepluiwerk; jacobsladder.

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, zonder opschrift.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk: 36 ijzeren en 12 pokhouten rollen; kruirad.
vlucht
22,20 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 58 kammen
Bovenschijfloop 24 staven, steek 13,5 cm.
Spoorwiel 70 kammen
Steenschijflopen 24 en 23 staven, steek 9,0 cm.
Overbrengingsverhoudingen 1 : 7,05 en 1 : 7,36

hoogte
van de stelling: 6,20 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 489, Vaags
Vaags
✉︎ 489 binnen 2020 2021 binnen aanw. 22,20
media-bestand
Roede 488, Vaags
Vaags
✉︎ 488 buiten 2020 2021 buiten aanw. 22,20
Derckx ✉︎ 259 buiten 1978 1978 buiten 2021 22,20
Derckx ✉︎ 260 binnen 1978 1978 binnen 2021 22,20
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ 101 1853 aanw. 03,70
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis; behuizing voor een brouwerij.

omwentelingen
geschiedenis

Deze ronde stenen molen werd gebouwd in 1697. Tot 1964 stond hij op het grondgebied van Zwammerdam. Die gemeente werd in dat jaar opgeheven, waarna delen aan omliggende gemeenten toevielen.

Men neemt aan dat deze molen tijdens de enorme brand die in juni 1870 een groot deel van Bodegraven verwoestte niet beschadigd is geraakt: het gedeelte waar de molen staat bleef volgens overlevering 'uit de brand'.
De bovenas komt waarschijnlijk van een molen van de polder Zevenhoven, terwijl ook diverse andere onderdelen tweedehands lijken. Zeer opmerkelijk is de koningspil, die gemaakt is van een oude vijzelbalk(!).

Tot ca. 1946 werd hier op windkracht gemalen. Buiten gebruik betekende hier evenwel geen stilstand: eigenaar Van Vliet liet zijn molen zo nu en dan nog draaien en later zelfs, toen kruien niet goed meer mogelijk was, wel eens achteruit! Tot ook dát niet meer ging.

In 1974 kocht de gemeente Bodegraven de molen aan en enige jaren later volgde een flinke restauratie. In de zomer van 1978 werd de herstelde kap geplaatst en stak men nieuwe roeden. Daarna werd weer regelmatig gedraaid; voor zover bekend niet gemalen.

Zo'n 25 jaar na de restauratie bleek nieuw herstel nodig, vooral de conditie van het staartwerk ging achteruit. In het voorjaar van 2003 volgde stilzetting en in december 2004 werd de staart verwijderd. Een initiatiefgroep "Vrienden van de Arkduif" ging, in samenspraak met de gemeente, nadenken over een nieuwe restauratie maar ook over herbestemming van molen, woonhuis, pakhuizen en tuin.

In oktober 2009 is de molen deels in de steigers gezet, waarna men begon met uitwendig herstel. Maar ook aan andere zaken moest aandacht worden besteed: in de keuken van de molenaarswoning bevond zich vanouds een fraai tegeltableau met daarop afgebeeld twee stellingmolens. Bij een verbouwing van die keuken waren de tegels echter zonder pardon van de muur gehakt en als scherven in twee vuilniszakken op zolder terecht gekomen. In 2010 zijn deze tableaus door studenten van de UvA  als examenopdracht gerestaureerd en vervolgens beneden in de molen teruggeplaatst.
Ook de aanbouw is grondig herzien: delen zijn vernieuwd en daarna in gebruik genomen als bierbrouwerij en proeflokaal (inmiddels bevindt de brouwerij zelf zich elders in het dorp, het proeflokaal is nog altijd bij de molen).

In 2013 vond restauratie plaats van het gaandewerk: het bovenwiel werd hersteld en voorzien van een nieuwe gang kammen; het bovenschijfloop kreeg nieuwe staven en werd weer goed op steek gezet. Van het spoorwiel is de velg hersteld en voorzien van nieuwe kammen. Van de steenschijflopen zijn de staven gekeerd en stutstaven aangebracht. Hiermee was weer sprake van een maalvaardige molen en ging men ook inderdaad weer geregeld graan malen voor de brouwerij.

Op 14 december 2019 kreeg de molen bij buiig weer een forse windstoot te verwerken waardoor de hekkens van de buitenroede voor het grootste deel werden gekraakt. De verdere schade leek mee te vallen. In maart 2020 is de buitenroede geheel kaalgezet, daarna maalde men met één opgehekte en één kale roede verder. Niet lang daarna viel het besluit, beide ruim 40 jaar oude roeden te vervangen.
Begin maart 2021 volgde dan de roewisseling: de oude roeden werden verwijderd waarna meteen de nieuwe werden gestoken. Kort daarna was de molen alweer maalvaardig.

Een zeer opmerkelijk detail bij deze molen is de buitentrap naar de stelling: het is mogelijk om vanaf de (tamelijk laag gelegen) maalzolder via een houten trap rechtstreeks op de stelling te komen.

 

aanvullingen

toelichting naam

De naam Arkduif bestaat sinds 1956. In dat jaar heeft toenmalig eigenaar Van Vliet in een zelf uitgeschreven prijsvraag de naam "De Arkduif" voor deze tot dan toe naamloze molen tot winnaar uitgeroepen. 'Arkduif' verwijst naar het bijbelse verhaal van Noach in de ark, waar een duif het teken was van nieuw leven na de zondvloed.

foto's

foto's