Wemeldinge, Zeeland

Aeolus

Foto van Aeolus, Wemeldinge, Tony Hop (26-2-2022) | Database Nederlandse molens
© Tony Hop (26-2-2022)

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

Aeolus

1869
1871
Stellingmolen
Ronde stenen molen
Koren- en pelmolen
Bonzijweg 15a
4424 AM Wemeldinge
X: 58789 Y: 392560
N 51.513809 O 4.001129
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Zeeland
Kapelle
Wemeldinge
Gemeente Wemeldinge, sectie C, nr. 3290
Gemeente Kapelle
Maalvaardig
2019: 47.962
2018: 44.053
2017: 62.527
eerdere tellerstanden ( ↓ ↑ )
  • 2016: 54.777
  • 2015: 61.237
  • 2014: 58.643
  • 2013: 57.261
  • 2012: 54.765
  • 2011: 51.443
  • 2010: 43.815
  • 2009: 38.908
  • 2008: 57.219
  • 2007: 64.447
  • 2006: 55.287
  • 2005: 26.480
  • 2004: 26.189
  • 2003: 10
  • 2002: 9
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

Zeer groot

Peter Bak
0113-221840 / 06-49879796

In de regel zaterdagmiddag en op andere dagen als de molen draait.

Fietsroute in de buurt van Aeolus via fietsnetwerk.nl
924
03536
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Aeolus

Constructie

Constructie

Ronde stenen molen, boven de stelling geheel gepleisterd en gewit

Gedekt met dakleer

24,20 m.
Oud-Hollands

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
Fabrikaat en motornr. Type PK Brandstof Bouwjaar Status
E.M.F. Dordt nr. 911649 2638 20/6 2 / 940 aanwezig
         

Kruiwerk etc.

IJzeren rollen; kruilier
Vlaamse vang; vangbalk met haak; vangstok

Twee koppel 17der blauwe stenen; één koppel 17der kunststenen; één pel'steen'; buil; graanreiniger; mengmachine; koekenbreker; sleepluiwerk; afschietwerk.
Op de begane grond twee kleine koppel elektrisch aangedreven stenen.

Bovenwiel 71 kammen
Bovenschijfloop 36 staven
Spoorwiel 119 kammen
Steenschijflopen maalstenen 36, 36 en 39 staven
Steenschijfloop pellerij 19 staven
Overbrengingsverhoudingen resp. 2 x 1 : 6,51; 1 : 6,01 en 1 : 12,35

van de stelling: 8,90 m.

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de tekst 'AEOLUS'.

Een grote groene achterbaard met witte bies

Aeolus

Verwijzingen

Aeolus

Geschiedenis

Geschiedenis

Aan de bouw van deze molen gaat een aardig verhaal vooraf: op de voorganger van de huidige molen, een achtkante grondzeiler, werkte een molenaarsknecht, Johannes van Belois. Deze begon in 1866 voor zichzelf en liet daartoe op korte afstand van de molen van zijn vroegere bazen een nieuwe molen bouwen: De Hoop, een ronde stenen bovenkruier met stelling.
Die vroegere bazen waren Johannis en Pieter Allaart, afkomstig van Serooskerke; hun vader, Houterman Allaart, had zijn in 1835 nieuw gebouwde (en nog altijd bestaande) molen naar de in 1834 geboren jongste zoon "De Jonge Johannes" genoemd.

In Wemeldinge volgden de ontwikkelingen elkaar op: op 23 juli 1868 verbrandde de grondzeiler van de gebroeders Allaart. Prompt lieten zij, op een andere plaats dan waar hun grondzeiler had gestaan, een nog grotere, hogere en ruimere stenen stellingkorenmolen bouwen dan "De Hoop". Dit werd de Aeolus.

Op 15 juni 1870 voltrok zich evenwel een ramp: de nog vrijwel nieuwe molen werd zwaar beschadigd door brand. De omstandigheden waren verdacht en een commissie van de Goesse rechtbank stelde een officieel onderzoek in. Bewijs dat de molen opzettelijk door één van de molenaars was aangestoken werd niet gevonden maar deze persoon beroofde zich op 21 juni 1870 van het leven.
Volgens overlevering zou deze molen in 1888 uitgebrand en daarna herbouwd zijn, maar geen enkele Zeeuwse krant dat jaar meldt een molenbrand te Wemeldinge. Mogelijk is de tragedie uit 1870 gekoppeld aan een verkeerd jaar.
Het lijkt verder logisch dat de uit 1871 daterende Potroeden, waarmee deze molen tot de dag van vandaag is uitgerust, gestoken zijn ná deze brand. De bovenas is ouder dan de molen en moet dus al elders hebben gefunctioneerd.

In 1879 zette Johannis Allaart zijn molen te koop. Pas in 1885 lukte het hem, molen en bedrijf te verkopen aan Jan van den Hamer en ging hij verder als oesterhandelaar. "De jonge Johannes" overleed op 2 oktober 1895 te Yerseke, 61 jaar oud.

Jan van den Hamer, afkomstig uit Brouwershaven, vestigde zich, 25 jaar oud, getrouwd en net vader geworden, na aankoop met zijn gezin in de woning onderin de molen. Die zoon, Simon, zou later eigenaar worden van de molen te Veere; Marinus, zijn veel jongere in Wemeldinge geboren broer, nam in 1926 de Aeolus over van zijn vader.

Marinus van den Hamer (1899 - 1979) maalde tot 1963 uitsluitend op windkracht met de Aeolus, een motor was er niet. Op windkracht was in deze molen evenwel bijzonder veel mogelijk: naast drie koppel stenen waren er een mengmachine, schoningsinrichting, koekenbreker en buil. Niet meer in gebruik, maar nog steeds aanwezig was het pelwerk: een houten, met blik beklede pel'steen' met een diameter van 1,60 m., opgehangen onder de maalzolder. Tot in de Eerste Wereldoorlog was deze veel in bedrijf. Het gepelde goed viel rechtstreeks in de gortbuil, daarna in de kafmolen en werd vervolgens in een silo opgevangen (N.B. die silo is niet meer aanwezig).
In tegenstelling tot buurmolen 'De Hoop' werd hier nooit een wiekverbetering toegepast.

Eenmaal buiten gebruik in 1963, kwam de molen niet in zwaar verval terecht. In 1975/76 kon worden volstaan met een flinke opknapbeurt. Hierbij werd de romp boven de stelling gewit.
Opvallend zijn, op de wit geverfde romp, de rode bogen boven de ramen en deuren, de rode bovenrand en de daaronder aangebrachte vierkante gaten rondom.
Beide Potroeden, inmiddels zeer waarschijnlijk de oudste nog draaiende van Nederland, zijn in 1990 tijdelijk verwijderd om grondig te worden nagekeken. In januari 1991 konden zij weer worden gestoken. Nog altijd doen zij het prima. (In 2022 bleek de buitenroede het nummer '695' te hebben, eerder werd gedacht dat dat '696' was).

Tot 1892 was deze molen bewoond; die woning is deels nog te herkennen. Mogelijk is de blikseminslag die zich in 1890 voltrok (en die wel schade en paniek, maar uiteindelijk geen brand veroorzaakte) aanleiding geweest, elders te gaan wonen. Meer bewoonde molens zijn om die reden verlaten.


Aeolus

Aanvullingen

Aanvullingen

Deze molen geldt, met zijn vele op windkracht aan te drijven machines, als één van de mooiste voorbeelden van de Zeeuwse molenmakerskunst.

In deze molen draaien de (voorzover bekend) oudste nog bestaande Potroeden van Nederland.

Aan het einde van de oorlogsjaren is een grote kogel dwars door de molen heen geschoten: het ene raam in, bij het andere raam eruit, en daarbij kreeg de koningsspil een schampschot - het spoor met houtsplinters is nog aanwezig. Bij het verlaten van de molenromp sloeg het projectiel ook nog een deuk in een roede.

Molenaarsadvertenties

Historische gegevens over molenaars van deze molen

In De Molenaar, 03-09-1902, pagina 6
Door molenaar -
wordt bedankt door J. van Zorge Poortvleit
In De Molenaar, 03-02-1904, pagina 6
Door molenaar Hamer J. v.d.
gevraagd molenaarsknecht of eenigszins gevorderd leerling
In De Molenaar, 28-09-1904, pagina 3
Door molenaar Hamer J. v.d.
gevraagd molenaarsknecht
In De Molenaar, 11-07-1906, pagina 5
Door molenaar Hamer J. van den
gevraagd molenaarsknecht
In De Molenaar, 25-07-1906, pagina 8
Door molenaar Hamer J. van den
gevraagd molenaarsknecht
In De Molenaar, 02-07-1930, pagina 532
Door molenaar Hamer Jzn M. v.d.
gevraagd molenaarslerling
Compilatie: Erik Stoop

Aeolus

Historische foto's

Historische foto's

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Aeolus

Actuele foto's

Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Aeolus, Wemeldinge, Jeroen van Dijke (21-04-2020) | Database Nederlandse molens
© Jeroen van Dijke (21-04-2020)
Aeolus, Wemeldinge, Rob Pols (6-8-2005) | Database Nederlandse molens
© Rob Pols (6-8-2005)
Aeolus, Wemeldinge, Jesse Bergquist (26-2-2022) | Database Nederlandse molens
© Jesse Bergquist (26-2-2022)
Aeolus, Wemeldinge, Jan de Witte (1-9-2018) | Database Nederlandse molens
© Jan de Witte (1-9-2018)
Aeolus, Wemeldinge, Ton Koorevaar (25-5-2012). | Database Nederlandse molens
© Ton Koorevaar (25-5-2012).
Aeolus, Wemeldinge, Rob Pols (5-9-2015)Een oude Potroede als staartbalk, te zien aan de gaten voor de heklatten van het hekwerk van de wieken. | Database Nederlandse molens
© Rob Pols (5-9-2015)
Een oude Potroede als staartbalk, te zien aan de gaten voor de heklatten van het hekwerk van de wieken.
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)Eén van de drie koppel maalstenen in deze imposante molen. Links is de steenspil van de pelschijf te zien. | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Eén van de drie koppel maalstenen in deze imposante molen. Links is de steenspil van de pelschijf te zien.
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)Het tweede koppel. | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Het tweede koppel.
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)Het derde maalkoppel, met rechts de door een riem van het spoorwiel aangedreven hulpspil die de diverse hulpwerktuigen op de 2e zolder aan kan drijven. | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Het derde maalkoppel, met rechts de door een riem van het spoorwiel aangedreven hulpspil die de diverse hulpwerktuigen op de 2e zolder aan kan drijven.
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)De pelschijf op de stellingzolder van de molen. Met de molen is lange tijd gerst gepeld. | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
De pelschijf op de stellingzolder van de molen. Met de molen is lange tijd gerst gepeld.
Aeolus, Wemeldinge, Peter Bak (17-2-2020)Boven: Een houten Pelschijf i.p.v. een pel-steen is uniek en de onderzijde krijg je normaliter niet te zien. Onder: Onderzijde van de houten Pelschijf nu met nieuw zink bekleed. | Database Nederlandse molens
© Peter Bak (17-2-2020)
Boven: Een houten Pelschijf i.p.v. een pel-steen is uniek en de onderzijde krijg je normaliter niet te zien. Onder: Onderzijde van de houten Pelschijf nu met nieuw zink bekleed.
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)'Schildersbankje'. | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
'Schildersbankje'.
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
Aeolus, Wemeldinge, Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (23-3-2019)
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.