Spui, Zeeland

Eben Haezer

Foto van Eben Haezer, Spui, Jeroen van Dijke (18-05-2020) | Database Nederlandse molens
© Jeroen van Dijke (18-05-2020)

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

Eben Haezer

1807
Beltmolen
Ronde stenen molen
Korenmolen
Pootersdijk 4
4539 PE Spui
X: 49716 Y: 368750
N 51.298225 O 3.877560
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Zeeland
Terneuzen
Spui
Gemeente Terneuzen, sectie P, nr. 2842
Gemeente Terneuzen
Maalvaardig
2019: 117.857
2018: 131.952
2017: 95.581
eerdere tellerstanden ( ↓ ↑ )
  • 2016: 103.300
  • 2015: 69.626
  • 2014: 95.396
  • 2013: 117.415
  • 2012: 95.274
  • 2011: 81.638
  • 2010: 27.854
  • 2009: 3.825
  • 2008: 6.677
  • 2007: 8.647
  • 2006: 1.934
  • 2005: 2
  • 2004: 1.147
  • 2003: 10.126
  • 2002: 11.404
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

Groot maar rond de molen staat hier en daar behoorlijk wat groen.

M.K. en G. van Hermon
0114-681050

Zaterdag 11:00 - 17:00 uur, als de molen draait en op afspraak.

Fietsroute in de buurt van Eben Haezer via fietsnetwerk.nl
918
03489
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Eben Haezer

Constructie

Constructie

Ronde stenen molen, opvallend cylindrisch gemetseld, geheel gewit

Gedekt met dakleer

21,00 m.
Oud-Hollands

In 1946 werd op één roede het systeem Van Bussel aangebracht; in 1948 ook op de andere, toen gestoken, tweedehands roede. Bij de restauratie van 1965 werd dit weer teruggebracht naar Oud-Hollands.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien

Kruiwerk etc.

Engels; kruirad
Losse Vlaamse blokvang uit vier stukken (vangbalk boven het voeghout); vangbalk met haak; vangstok; Vlaamse pal

Eén koppel 15der kunststenen; sleepluiwerk

Bovenwiel 58 kammen
Bovenschijfloop 25 staven, steek 12,3 cm.
Spoorwiel 69 kammen
Steenschijflopen 31 staven, steek 8,1 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 4,96

van de belt: 2,20 m.

Boven een klein venster aan de noordzijde herinnert een bijbeltekst op de gevelsteen aan de bouw: 1807 1 SAM VII: 12 EBEN HAEZER TOT HIER TOE HEEFT ONS DE HEERE GEHOLPEN.

De dorpels onder en de hanenkammen boven de vensters zijn fraai rood geschilderd.

Eben Haezer

Verwijzingen

Verwijzingen

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.

Eben Haezer

Geschiedenis

Geschiedenis

De bouw van deze molen kent een mooi verhaal: het stadsbestuur van Axel verzette zich fel tegen de bouw, want men wilde geen concurrent voor de eigen Stadsmolen. De toenmalige Franse overheersers dachten daar anders over. Er wordt zelfs beweerd dat Napoleon Bonaparte zich persoonlijk met deze zaak heeft bemoeid. Hoe dan ook: het gehucht Spui bij Axel heeft sinds 1807 een molen.

F. van Kerckhoven was de eerste molenaar/eigenaar. Hij had kennelijk niet veel te besteden, want zowel voor de stenen romp als veel houtwerk werd behoorlijk wat tweedehands materiaal gebruikt.
Zijn opvolger, P. van Wijck, verkocht de molen in 1827 aan Dingeman van Zuijen, telg uit een molenaarsgeslacht uit Haamstede. Die was in Spui terechtgekomen nadat hij een meisje uit Zaamslag had leren kennen: Jacoba Maria Scheele (met wie hij in mei 1819 was getrouwd).
Van Zuijen bleef hier bijna 50 jaar actief: hij verkocht zijn molen in 1866 aan A. Luteijn (en zou in 1876 overlijden).

Luteijn (ook wel gespeld als Luteyn) kocht de molen zonder inventaris. Zijn naam en die van T.P. Deregt staan op een ijzeren plaat op de zijkant van de askop. Achter het bovenwiel staat het jaartal 1889 in de houten bovenas ingehakt.
Op de koningspil is 'ZCS 1882' geschilderd en op de spil van de tarwesteen een wiekenkruisje. 'ZCS' is zonder enige twijfel Z.C. Salomé, die later bekend werd als molenaar/eigenaar in het Noord-Bevelandse Kortgene. Hij schreef zijn naam elders in de molen ook een keer voluit.

In 1902 erfde de weduwe Luteyn een molenhelft en haar twee dochters elk een 1/4 deel. In 1913 overleed de weduwe en toen verwierven de dochters elk een helft. Al die tijd werd de molen bemalen door G. den Deurwaarder.

Van 1936 tot 1950 maalde A. (Andries) van Dixhoorn Azn. met windkracht. Kort na de Tweede Wereldoorlog werd een tweedehands Potroede gestoken, die voorzien werd van het systeem Van Bussel. In 1948 werd ook de andere houten borstroede vervangen door een tweedehands Verhaegheroede, afkomstig van de standerdmolen van Lamswaarde. Ook de vang en een hoeveelheid kammen verhuisden mee naar Spui.
Nadat Andries van Dixhoorn in 1950 naar Canada was geëmigreerd, zette zijn broer Adriaan het werk met de molen tot 1952 voort. In dat laatste jaar ging hij over op elektrisch malen. Enige jaren later beëindigde Adriaan zijn bedrijf en werd vertegenwoordiger voor enige grote ondernemingen als P. Sluis en Calvé Delft.
In 1958 verkocht Adriaan van Dixhoorn zijn molen aan de toenmalige gemeente Axel. Op dat moment was de toestand slecht.

Toen molenmaker Piet van Beek (Rijnsaterwoude) in 1964 een grote restauratie begon, was de molen in- en uitwendig totaal vervallen. Wat volgde, was een restauratie die - op zijn zachtst gezegd - als 'ongeïnspireerd' te betitelen was. Uitgangspunt moet zijn geweest: "een molentje dat er straks van buiten weer leuk uitziet".
Men stak nieuwe gelaste roeden (waarbij het stroomlijnsysteem plaats maakte voor Oud-Hollandse tuigage), een koppel blauwe stenen werd verwijderd (en ligt sindsdien aan weerszijden van de ingang) en het overgebleven koppel werd niet maalvaardig gemaakt. Aan allerlei zaken die toen ook aangepakt hadden moeten worden kwam men niet toe.

Door de opkomst van vrijwillig molenaarschap werd in de loop van de jaren '70 ook hier het draaien opgepakt. Dat was bij deze molen, gezien de kwaliteit van de laatste restauratie, niet eenvoudig maar sommigen lieten zich niet kennen: in 1974 slaagde de toenmalige vrijwillig molenaar erin, het overgebleven koppel stenen - met kunst en vliegwerk - maalvaardig te maken.

Pas in 1982 en vooral 2000 werd er serieuzer gerestaureerd: nieuw wiekenkruis, staart, kruirad en dakleer op de kap. Het zwaar werkende kruiwerk met houten rollen werd vervangen door een Engels. Ook werd er veel gerepareerd aan de stenen romp. Rond 2006 stond de molen, in afwachting van een nieuwe lange spruit, enige tijd stil.

Al met al staat hier anno 2023 een leuke kleine korenmolen.

Een technisch detail dat vaker te zien is bij hoepelvangen maar hier dan toch echt bij een blokvang: rijklamp noch rust zijn aanwezig, het werk wordt gedaan door een ketting met wartel onderaan het linkervoeghout.


Eben Haezer

Aanvullingen

Aanvullingen

De molen heeft zijn naam al sinds de bouw.
1 SAM VII: 12 EBEN HAEZER TOT HIER TOE HEEFT ONS DE HEERE GEHOLPEN.

Eben Haezer

Historische foto's

Historische foto's

Eertijds naar molendatabase.nl ingezonden historische foto’s van deze molen.
Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Eben Haezer

Actuele foto's

Eben Haezer, Spui, Harmannus Noot (9-9-2015) | Database Nederlandse molens
© Harmannus Noot (9-9-2015)
Eben Haezer, Spui, Rob Pols (30-7-2014) | Database Nederlandse molens
© Rob Pols (30-7-2014)
Eben Haezer, Spui, Harmannus Noot (9-9-2015) | Database Nederlandse molens
© Harmannus Noot (9-9-2015)
Eben Haezer, Spui, Harmannus Noot (9-9-2015) | Database Nederlandse molens
© Harmannus Noot (9-9-2015)
Eben Haezer, Spui, Harmannus Noot (9-9-2015) | Database Nederlandse molens
© Harmannus Noot (9-9-2015)
Eben Haezer, Spui, Harmannus Noot (9-9-2015)Z.C. Salomé is, voordat hij de molen van Kortgene kocht, hier kennelijk een tijd knecht geweest.  | Database Nederlandse molens
© Harmannus Noot (9-9-2015)
Z.C. Salomé is, voordat hij de molen van Kortgene kocht, hier kennelijk een tijd knecht geweest.
Eben Haezer, Spui, Harmannus Noot (9-9-2015) | Database Nederlandse molens
© Harmannus Noot (9-9-2015)
Eben Haezer, Spui, Harmannus Noot (9-9-2015) | Database Nederlandse molens
© Harmannus Noot (9-9-2015)
Eben Haezer, Spui, Harmannus Noot (9-9-2015)Vangbalk boven het voeghout. De haak hangt bijna achteloos aan een kapspant.  | Database Nederlandse molens
© Harmannus Noot (9-9-2015)
Vangbalk boven het voeghout. De haak hangt bijna achteloos aan een kapspant.
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.