Molen De 1100 Roe, Amsterdam-Osdorp

Amsterdam-Osdorp, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De 1100 Roe
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
1965
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Inmaler voor het park Ookmeer op vrijwillige basis; woning; bed-and-breakfast

adres
Herman Bonpad 6
1067 SN Amsterdam
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De 1100 Roe via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
10136
oude dbnr.
B633
Meest recente aanpassing
| Kadastrale aanduiding
media-bestand
Molen 10136 De 1100 Roe (Amsterdam-Osdorp)
Piet Glasbergen (17-6-2013).

locatie

plaats
Amsterdam-Osdorp
plaatsaanduiding
gemeente
Amsterdam, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Sloten NH, sectie I, nr. 2163
geo positie
X: 114621, Y: 486793
N: 52.36754, O: 4.79434
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Niet onbelangrijk maar wordt verminderd door beplantingen

contact en bezoek

bezoek/postadres
Herman Bonpad 6
1067 SN Amsterdam
molenaar
Roel Gremmer
telefoon
06-2027 7494
e-mail

website
social media
open voor publiek
nee
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Eiken achtkant, gedekt met riet, op gemetselde voet van ca. 2 meter hoog
kap
Gedekt met riet
inrichting

Stalen vijzel, Ø 1,00 m., zowel op wind- als op motorkracht
Woning in de molen

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels met 38 rollen; kruirad
vlucht
25,90 m.
vang
Vlaamse vang; 5 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 65 kammen
Bovenbonkelaar 35 kammen, steek 13,5 cm.
Onderbonkelaar 43 kammen
Vijzelwiel 41 kammen, steek 13,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 1,95

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël met steekborden op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 341 buiten 1980 1980 buiten aanw. 25,90
Derckx ✉︎ 342 binnen 1980 1980 binnen aanw. 25,90
Pot ✉︎ 1570 binnen 1889 1889? binnen 1962 25,80
wiekverbeteringen

Sinds de overplaatsing van 1965 heeft deze molen op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken) met steekborden. Op de oude locatie was deze molen uitgerust met Oud-Hollandse ophekking. 

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Kon.Ned.Grofsmederij ✉︎ g.n. 1902 1902? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Inmaler voor het park Ookmeer op vrijwillige basis; woning; bed-and-breakfast

molenmaker
?? (1674) Fa. Poland, Heerhugowaard (1965)
omwentelingen
eigendomshistorie

Het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht is eigenaar sinds 1997; daarvoor was dat heel lang de gemeente Amsterdam.

geschiedenis

Molen De 1100 Roe is een zeer waarschijnlijk in of kort na 1674 gebouwde achtkante bovenkruier. Hij dient thans voor het op peil houden van het hoger gelegen water in het ca. 50 ha. grote sportpark Ookmeer, waartoe aan de Osdorperbinnenpolder onttrokken water wordt opgemalen.

Oorspronkelijk is deze molen gebouwd voor de bemaling van de Sloterbinnen- en Middelveldse gecombineerde polder onder Sloten. Als zodanig stond hij tot 1962 als "de 1100 Roe" aan de Haarlemmerweg, ca. 0,4 km ten oosten van de nog bestaande molen "de 1200 Roe".
Zoals de naam al aangeeft bestond de polder oorspronkelijk uit twee aan elkaar grenzende, maar geheel gescheiden en zelfstandige polders. Van de grootste, de Sloterbinnenpolder, is bekend dat daar al eind 16de eeuw getracht werd tot een algehele omdijking te komen. Het zou echter tot 1628 duren eer de ring van deze polder geheel gesloten was. In de toestand van beide polders kwam grote verandering toen in 1631 de Haarlemmertrekvaart en de ernaast lopende weg werden aangelegd.
Het noordelijke deel van beide polders grensde voordien aan de zuidelijke IJdijk maar werd nu afgesneden en tot twee nieuwe polders met eigen molens gemaakt. Ook vloeide hieruit het besluit voort van de commissarissen van het Haarlemse Zandpad van 6 september 1631 om aan de ingelanden van de Middelveldse polder ƒ 1000,-- voor de bouw van een molen te geven en de daarvoor benodigde grond aan de trekvaart gratis af te staan. In 1673 was vernieuwing van deze molen nodig, hetgeen aanleiding was om de Sloterbinnenpolder en de Middelveldse polder te combineren en gezamenlijk een achtkante watermolen te bouwen in het Middelveld.

In de Sloterbinnenpolder lag het Sloterdijkermeer, dat krachtens octrooi van 19 juli 1642 werd drooggemaakt en in 1644 droogviel. Dit meertje werd als ca. 111 ha. grote onderbemaling bemalen door een molen die in 1893 afbrandde. Ter plaatse werd een windmotor met centrifugaalpomp gebouwd, die niet voldeed en vervangen werd door een achtkante vijzelmolen. Deze molen, de Witte of Slangenmolen, deed tot 1925 dienst, om vier jaar later te worden onttakeld en in 1954 geheel te worden afgebroken.

De met inbegrip van de Sloterdijkermeerpolder ca. 1812 ha grote Sloterbinnen- en Middelveldse gecombineerde polder werd tot in de tweede helft van de vorige eeuw bemalen door drie achtkante molens. In het noorden van de polder stond de in 1872 vervijzelde molen de 1100 Roe die uitmaalde op de Haarlemmertrekvaart, zijnde Rijnlands boezem. Aan de oostkant stonden twee molens die uitmaalden op de Kostverlorenvaart, die deel uitmaakte van het stadswater van Amsterdam.
De zuidelijke, en met een vlucht van ca. 21,3 m. de kleinste van de twee, was in 1869 nog vervijzeld, maar werd al in 1878 afgebroken om plaats te maken voor een stoomgemaal. De niet ver van daar staande andere molen, de grotere Noordermolen, kwam in of voor 1894 buiten gebruik en werd omstreeks 1900 afgebroken.
In 1921 is de gemeente Sloten waarin polder en molens gelegen waren bij Amsterdam gevoegd. Bij raadsbesluit van 18 juli 1935 werd daarna het Algemeen Uitbreidingsplan voor Amsterdam vastgesteld, waarin de aan de westkant van de stad gelegen polders werden aangewezen voor de nieuw te bouwen tuinsteden.

Een nieuw, wat gewijzigd ontwerp werd aangenomen in 1938, waarna het uitgewerkte plan voor de tuinstad Slotermeer op 12 juli 1939 werd goedgekeurd. Vanwege de Tweede Wereldoorlog werden de plannen enige tijd opgeschort.

 

Omstreeks 1950 kreeg het overblijvende deel van de polder een nieuw gemaal nadat het van 1878 daterende gemaal Kostverloren ten gevolge van stadsuitbreiding buiten dienst moest worden gesteld. De in de jaren '40 buiten dienst gestelde molen werd in 1962 afgebroken om in 1965 op de huidige plaats weer te worden herbouwd.

 

Op die nieuwe plaats is de molen zeer geregeld in bedrijf.

 

Constructie
Het eiken achtkant is geplaatst op een in 1965 nieuw gemaakte en met metselwerk omklede betonnen onderbouw met waterlopen. Duidelijk is te zien dat de onderste veldkruisen grotendeels zijn afgezaagd. Hieruit kan worden geconcludeerd dat het achtkant in de loop der tijd ooit zo'n 1,5 m. is ingekort. De afgezaagde, wellicht verrotte, ondereinden van de achtkantstijlen en de houten beplanking zijn toen vervangen door ca. 2 m. hoge veldmuren.
Het achtkant is in de loop der tijd al eens verstijfd met twee extra veldkruisen per veld en schoren onder de korbelen van de bovenste bintlaag. Deze schoren zijn nu echter niet meer aanwezig. Boventafelement, rolvloer, kuip en kap zijn al eens vernieuwd.
De molen is uitgerust met een stalen vijzel, die aanzienlijk kleiner is dan de vijzel op de oude locatie. Met die vijzel zou deze molen echter op de huidige plaats een veel te grote capaciteit hebben.

 

aanvullingen

toelichting naam

De naam van deze molen is ontleend aan de afstand tot de Buitensingelgracht, die 1100 roeden ofwel ca. 4,1 km bedroeg.
(N.B. Deze naam klopt thans niet meer, nu de molen sinds de verplaatsing duidelijk verder van de oude stadsrand verwijderd is).

trivia

Deze molen was niet opgenomen in de eerste uitgave van een Noord-Hollands molenboek (1964), omdat de molen op dat moment gedemonteerd was en feitelijk dus even niet bestond.

foto's

foto's