Molen De Witte Molen, Meeuwen

Meeuwen, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
De Witte Molen
modeltype
Ronde molen, grondzeiler
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1987
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Kleibergsestraat 52
4268 GC Meeuwen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Witte Molen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
12197
oude dbnr.
B554
Meest recente aanpassing
media-bestand
Molen 12197 De Witte Molen (Meeuwen)
Pieter Zuijkerbuijk (6-6-2020)

locatie

plaats
Meeuwen
plaatsaanduiding
gemeente
Altena, Noord-Brabant
kadastrale aanduiding
Gemeente Aalburg, sectie B, nr. 830
geo positie
X: 129545, Y: 415673
N: 51.72921, O: 5.01875
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Kleibergsestraat 52
4268 GC Meeuwen
molenaar
Aartjos Hak / Jan van Gelder
telefoon
0416-351938, 06-1258 2345 of 06-5324 7691
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Zaterdag 13.00 - 17.00 uur en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie

Diverse meelproducten

meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, geheel gewit met geteerde plint en raamlijsten
kap
Gedekt met gepotdekselde planken
inrichting

Twee koppel 17der kunststenen; sleepluiwerk; bilmachine

versieringen

Eenvoudige baard, met aan de onderzijde aardige rozetten, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, zonder opschrift

Fraaie gevelsteen met het opschrift:
"Ao 1740
Primum huic structurae
lapidem Iohannes
Mauritius van
Hemert, ultimum
Didericus posuit"

Hetgeen betekent: "De eerste steen van dit gebouw is gelegd door Johannes Mauritius van Hemert en de laatste door Diederik".

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels. Kruilier.
vlucht
23,90 / 24,00 m.
vang
Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met haak; vangtrommel.
overbrenging

Bovenwiel 59 kammen
Bovenbonkelaar 30 kammen
Spoorwiel 72 kammen
Steenschijflopen 25 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 5,66

hoogte
wiekvorm
Systeem Van Bussel op beide roeden, de binnenroede bovendien met neusremkleppen.
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 603, Derckx
Derckx
✉︎ 603 buiten 1989 1993 buiten aanw. 24,00
media-bestand
Roede 604, Derckx
Derckx
✉︎ 604 binnen 1989 1993 binnen aanw. 23,90
media-bestand
Roede 2183, Pot
Pot
✉︎ 2183 buiten 1911 1911 buiten 1979 23,60
Pot ✉︎ 2169 binnen 1910 1910 binnen 1979 23,50
wiekverbeteringen

Van 1940 tot de voorlopige onttakeling in 1979 had deze molen op beide roeden het systeem Van Bussel. In 1993 werd de molen weer Oud-Hollands opgehekt.
In mei 2014 kreeg de binnenroede het systeem Van Bussel terug, nu met neusremkleppen. In juli 2019 heeft men de buitenroede, zónder remkleppen, eveneens voorzien van dit stroomlijnsysteem.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 537, Penn & Bauduin
Penn & Bauduin
✉︎ 537 1901 1901? aanw. 04,85
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

omwentelingen
geschiedenis

De molen is gebouwd als windgraanmolen voor Johan Maurits van Hemert, Vrijheer van Eethen en Meeuwen. Opvallend is dat op de gedenksteen, in het Latijn, zowel de naam van degene die de eerste steen heeft gelegd (Johan Maurits) als die van de persoon die de laatste heeft geplaatst (Dirk van Hemert), staat vermeld.
Doordat de weduwe van Johan Maurits hertrouwde met een Van Bleyswijk Parre ging de molen over in het bezit van die familie.

Rond 1850 was Gerrit Vermeulen eigeaar, vervolgens was dat diens weduwe. Daarna ging de molen over op Piet Walraven en vervolgens A. Walraven. In 1922 kocht Jac. Vos de molen aan, waarna de gebroeders Vos eigenaars van de vlak achter gelegen voederfabriek en postduivenkweekstation N.V. de Witte Molen moleneigenaar werden. Dit bedrijf gebruikt de markante Witte Molen op haar terrein aan de zuidzijde van de provinciale weg nog steeds als haar handelsmerk.

Als eerste in de regio Land van Heusden en Altena kreeg deze molen in 1941 Van Bussel stroomlijnwieken. Later tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte deze molen beschadigd, maar niet onherstelbaar (iets wat niet van iedere molen in die regio kon worden gezegd...).
Nadat de oorlogsschade was hersteld, kwam de molen toch tamelijk snel buiten bedrijf en werd tenslotte slechts gebruikt als opslagruimte. De molen onderging nog wel enig onderhoud, maar raakte langzamerhand in verval en ook steeds meer ingebouwd door het bedrijf 'De Witte Molen'.

Vanwege de windbelemmering die deze bedrijfsgebouwen met hoge silo's opleverden werd de (reeds in 1979 van zijn roeden ontdane) molen in 1987 verplaatst naar de huidige locatie ten noorden van de provinciale weg. Dit was een kostbaar project voor de eigenaar, de Molenstichting Het Land van Heusden en Altena. Overplaatsing betekende niet automatisch: restauratie. Het aanbrengen van een nieuwe kap en wiekenkruis vond pas ruim vijf jaar later, in 1993, plaats.

De molen draait regelmatig waarbij vaak wordt gemalen.
In 2005 werd een bilmachine, ooit eigendom van molenaar Kock (Den Hout) en later van molenmakerij Straver, geschonken.

In het voorjaar van 2022 was molenmaker Straver bezig met een weinig voorkomende klus: de vulstukken rond de bovenas worden geheel vernieuwd.

 

Een technisch detail over het gaandewerk: de kammen van het bovenwiel zijn van essenhout; die van de bonkelaar van azijnhout; het spoorwiel heeft weer essenhouten kammen; de steenschijven hebben resp. pokhouten en azobé staven.

 

aanvullingen

literatuur

Cees de Gast, 'De Witte Molen en de noodwoning, twee buren in Meeuwen', in: Molenwereld 180 (2014) 146 - 149.

foto's

foto's