Leur, Noord-Brabant

Zwartenbergse Molen

Foto van Zwartenbergse Molen, Leur, Coen Heijkoop (5-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Coen Heijkoop (5-8-2020)

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

Zwartenbergse Molen

1889
Grondzeiler
Ronde stenen molen
Poldermolen
Zevenbergseweg 23
4871 NJ Leur
X: 104225 Y: 402550
N 51.609535 O 4.654185
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Noord-Brabant
Etten-Leur
Leur
Gemeente Etten-Leur, sectie M, nr. 197
Waterschap Brabantse Delta

Het Waterschap Brabantse Delta is eigenaar sinds 2004, daarvoor was dat de gemeente Etten-Leur.

Maalvaardig
Bemalen van de polder De Haagsche Beemden, thans op vrijwillige basis

Zeer groot

Chris Baeten
076-5017525

Zaterdag 9.00 - 14.00 uur.

Fietsroute in de buurt van Zwartenbergse Molen via fietsnetwerk.nl
543
02650
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Zwartenbergse Molen

Constructie

Constructie

Ronde stenen molen, geheel zwart geteerd

Gedekt met dakleer

28,40 m.
Oud-Hollands

Van 1940 tot 1964 had deze molen op beide roeden het systeem Van Bussel. Dat is vervolgens weer terugveranderd naar Oud-Hollands.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
Fabrikaat Nummer Jaar Steek Verdw. Lengte
         
De Prins van Oranje 932 1874 1889 aanw. 04.00 m.

Kruiwerk etc.

IJzeren rollen; kruilier
Losse Vlaamse blokvang vuit vijf stukken; vangbalk met haak; vangstok; kneppel; pal

IJzeren scheprad in de molen, Ø 6,45 m.; breed 0,55 m.

Bovenwiel 73 kammen
Bovenschijf 36 staven, steek 13,1 cm.
Onderbonkelaar 32 tanden
Onderwiel 96 tanden, steek 14,2 cm.
Overbrengingsverhouding 1,48 : 1

Eenvoudige baard, aan de onderzijde aardig gesneden, zwart geverfd, wit afgebiesd, zonder opschrift (in een witte cartouche onderaan enige kleine motieven)

Gevelsteen met het opschrift:
1507 1721
Ik breng het water naar onhoog
En maal de polder schielijk droog
Thans ben ik jong door de techniek
Van de van BUSSELS stroomlijnwiek
C. Luykx Dijkgraaf
C. Nooyens Secretaris
1889 Penningmeester 1940

J. van Blerck, Leur (1889)

Zwartenbergse Molen

Verwijzingen

Zwartenbergse Molen

Geschiedenis

Geschiedenis

Deze stenen grondzeiler is in 1889 gebouwd nadat zijn voorganger, eveneens een stenen molen was afgebrand. Die molen was gebouwd in 1721, tot dat jaar had de 385 ha. grote polder Zwartenberg geen molen nodig gehad: men kon toen nog op natuurlijke wijze het overtollige water lozen.

In 1922 werd voor de bemaling op windstille dagen een motorpomp in de molen opgesteld.
In 1940 werd de molen verbusseld (waaraan ook de gevelsteen herinnert); bij die gelegenheid werd ook de ophekking vernieuwd, de kap bekleed met Icopal en de molen geheel geschilderd.
In 1942 ging de polder op in het waterschap De Haagsche Beemden. In 1950 werd de molen als hoofdbemaling buiten bedrijf gesteld maar werd als reservebemaling achter de hand gehouden.
In 1964 werd het Van Busselsysteem weer verwijderd en vervangen door Oud-Hollands.

In 1971 volgde flink herstel aan het metselwerk van de romp en niet veel later werd de molen geheel maalvaardig gemaakt en het te bemalen oppervlak uitgebreid tot 1152 ha. Dat was ook dringend nodig want door de verlegging van een verkeersweg in de omgeving was de molen feitelijk van zijn polder afgesloten geraakt. Thans kan deze molen het grootste deel van de polder De Haagsche Beemden bemalen.

Op de eerste zolder bevindt zich een kleine maalstoel, die via een riem door de koning aangedreven kon worden. Dit is omstreeks de eerste wereldoorlog door molenaar Coppens in de molen geplaatst en maalde hiermee graan voor eigen gebruik (de familie Coppens is vanoudsher een korenmolenaarsfamilie...).

Opmerkelijk is het gaandewerk, zowel boven als beneden: het bovenwiel heeft acht smalle plooistukken, zeer ongebruikelijk voor de tijd waarin de molen werd gebouwd en onderbonkelaar en -wiel zijn conisch en van gietijzer, beide voorzien van houten tanden.

Molenaars van deze molen:
Franciscus Dikmans 1885 - 1901 (maalde ook met de verbrande voorganger);
Martinus Laurentius Augustijn 1901 (tijdelijk, woonde vermoedelijk niet bij de molen);
Johannes Baptista Verdiesen 1901 - 1906 (overleden, functie tot begin 1907 waargenomen door zijn zoon Marinus);
Franciscus Johannes Coppens 1907 - 1936;
Josephus Cornelis 'Sjef' Coppens 1936 - 1956 (vanaf dat laatste jaar werd de maalvaardigheid van de molen problematischer). Sjef Coppens verliet de molenaarswoning in 1967 en overleed in 2005, 98 jaar oud (maar bleef zich zijn leven lang 'watermolenaar' noemen!).


Zwartenbergse Molen

Aanvullingen

Aanvullingen

Qua vlucht de grootste molen van Noord-Brabant.

Tevens de enige poldermolen in die provincie die nog echt een maalfunctie heeft.

Toen de molen nog in het bezit was van de gemeente Etten-Leur was een keer een schildersbedrijf ingehuurd om het scheprad te teren. Alleen wisten de schilders niet wat het scheprad was. Toenmalig molenaar Mien van den Broek rook teerlucht en zag vervolgens tot zijn grote verbazing dat niet het scheprad maar het gietijzeren onderwiel geteerd was... uiteindelijk kwam het toch nog goed.

Deze molen is vernoemd naar de polder die hij vroeger kon bemalen; thans bemaalt deze molen een ander gebied (zie 'Geschiedenis').

Bronvermelding: biografisch overzicht van de molenaars van de Zwartenbergse molen (en de voorganger), door Chris Baeten (met dank aan Pieter Zuijkerbuijk).

Zwartenbergse Molen

Historische foto's

Historische foto's

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Zwartenbergse Molen

Actuele foto's

Zwartenbergse Molen, Leur, Ton Koorevaar (20-5-2012) | Database Nederlandse molens
© Ton Koorevaar (20-5-2012)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (18-7-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (18-7-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (18-7-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (18-7-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (18-7-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (18-7-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Rob Pols (6-5-2016) Een 'achterbaard'. | Database Nederlandse molens
© Rob Pols (6-5-2016) Een 'achterbaard'.
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (18-7-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (18-7-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)Het conische ijzeren onderwerk.  | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Het conische ijzeren onderwerk.
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (19-9-2016) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (19-9-2016)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
Zwartenbergse Molen, Leur, Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (7-8-2020)
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.