Molen Janzona, Budel

Budel, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
Janzona
modeltype
Kantige molen, beltmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis. Ontvangstruimte voor bezoekers van de naastgelegen slijterij/distilleerderij. 

adres
Grootschoterweg 17
6023 AN Budel
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Janzona via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
06396
oude dbnr.
B505
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 06396 Janzona (Budel)
Rob Simons (15-9-2012)

locatie

plaats
Budel
plaatsaanduiding
Budel-Schoot
gemeente
Cranendonck, Noord-Brabant
kadastrale aanduiding
Gemeente Budel, sectie L, nr. 527
geo positie
X: 167771, Y: 363338
N: 51.25923, O: 5.57016
biotoopwaarde
2 (bedenkelijk)
landschappelijke waarde
Uit ZW verminderd door bebouwing van Budel-Schoot; tussen ZW en O (over N) sterk verminderd door bebouwing en (vooral) beplantingen; ZO en Z: zeer groot en een goede windvang

contact en bezoek

bezoek/postadres
Grootschoterweg 17
6023 AN Budel
molenaar
Peter Janssen / Jan Theunissen
telefoon
06-10502129
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Oneven weken: zaterdag 10.00 - 16.00 uur; even weken: woensdag 13.30 - 16.00 uur en verder op afspraak.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, beltmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met icopal, op stenen onderbouw, met betonnen dak, gedekt met dakleer.
kap
Gedekt met icopal
inrichting

Eén koppel 16der kunststenen; regulateur; sleepluiwerk. Voorheen ook elektrisch luiwerk (nu buiten gebruik en gedemonteerd).

versieringen

Eenvoudige baard (1980), op de koppen van de voeghouten gemonteerd, met accoladevormige rand, groen geverfd en wit afgebiesd. In witte schrijfletters de naam Janzona en hieronder in kleine cijfers het jaartal 1937. Aan weerszijden van de naam twee korenaren.

Eenvoudige achterbaard (1937) met drie segmentbogen, groen geverfd met witte bies en in kleine witte cijfers het jaartal "1937".

plaats bediening
beltmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels. Kruilier.
vlucht
21,72 m.
vang
Vlaamse vang; 3 scharnierende stukken. Vangbalk met haak (vangbalk boven voeghout). Vangstok; pal.
overbrenging

Bovenwiel 85 kammen
Bovenschijfloop 42 staven, steek 10,3 cm.
Spoorwiel 73 kammen
Steenschijfloop 24 staven, steek 10,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 6,16

hoogte
van de 'belt': 3,25 m.
wiekvorm
Binnenroede systeem Fauël met automatische remkleppen; buitenroede Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 309 buiten 1979 1980 buiten aanw. 21,72
Derckx ✉︎ 310 binnen 1979 1980 binnen aanw. 21,72
Pot ✉︎ ? binnen ? 1937 binnen 1980 21,28
Pot ✉︎ ? buiten ? 1937 buiten 1980 21,28
wiekverbeteringen

Deze molen werd bij de bouw in 1937 uitgerust met het systeem Van Bussel; sinds ca. 1960 bovendien met remkleppen op binnenroede. In 1980 werd de ophekking Oud-Hollands.
In 1989 kreeg de binnenroede het systeem Fauël (fokwieken) met automatische remkleppen. De buitenroede bleef Oud-Hollands.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Penn & Bauduin ✉︎ 328 1868 1937 aanw. 04,64
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis. Ontvangstruimte voor bezoekers van de naastgelegen slijterij/distilleerderij. 

molenmaker
Chr. van Bussel, Weert (advies); fa. Adriaens, Weert (molenmakerswerk); Chr. Vlassak en Co, Budel (metselwerk), J. Demonte, Weert (betonwerk; 1937)
omwentelingen
eigendomshistorie

Overdracht van Peter Janssen aan de Stichting Molen Janzona wordt verwacht (2024). 

geschiedenis

Op de plaats waar deze molen staat hebben eerder molens gestaan: alle zijn verbrand. 
De jongste voorganger van de huidige molen verbrandde in 1937; deze stond daar pas sinds 1921 maar had een respectabel verleden: het achtkant was afkomstig van de bekende oliemolen 'De Poelsnip' te Zaandam.

In 1937 had men dus opnieuw een molen nodig. Molenhandelaar Chris van Bussel kocht de in 1934 onttakelde molen van Peters te Venlo aan, liet die door Adriaens afbreken en te Budel herbouwen. Daar kreeg de molen een stenen onderbouw, omringd door een achtkante gemetselde ruimte. Het dak daarvan diende als een soort stelling. Op 15 maart 1937 begon men met het metselwerk, op 18 september dat jaar werd de molen onder grote belangstelling feestelijk in bedrijf gesteld met de naam 'Janzona'. 
Het feit dat deze molen als een beltmolen wordt geklassificeerd is eigenlijk vreemd: de molen heeft in 1937 niets van een aarden berg gekregen maar is bewust anders gebouwd.

Het eiken achtkant is geplaatst op een in 1937 gebouwde onderbouw, waarvan de binnenring is gemetseld op de oude veldmuren van de Poelsnip. Het achtkant heeft geen ondertafelment.
Waarschijnlijk zijn er pas sinds de herbouw in Budel uitbrekers in de vorm van driehoekige houten klossen, verder is het achtkant strak van lijn en kent slechts twee bintlagen. De veldregels zijn vrij zwaar en stroken niet met de hoogte van de bintlagen. De veldkruisen zijn bevestigd in de einden van de veldregels, tegen de achtkantstijlen. Het achtkant heeft blokkeels. De korbelen sluiten op de achtkantstijlen aan met een schuine borst. De molen vertoont aldus veel overeenkomsten met de molen van Donsbrüggen (bij Kleve) in Duitsland.
De voeghouten zijn deels uitgehakt om het grote bovenwiel in de kap te laten passen. Dat wiel zelf is afkomstig van een molen te Oss. Ook opmerkelijk: de luitafel draait bóven de vloer van de hoge kapzolder. 
Zeer karakteristiek is de bedekking met icopal: een rode dakbedekking; in de jaren '30 vaker toegepast, zeker door Chris van Bussel, maar thans niet vaak meer te zien.

Een groot succes werd de Janzona na 1937 evenwel niet: de overbrenging van het in verhouding enorme bovenwiel, in combinatie met de vrij kleine vlucht én de Van Busselneuzen, leverde een lastig te bemalen molen op en als gevolg werd nogal vaak de motor gebruikt. De vlucht in Venlo was, hoewel oorspronkelijk anders, ook aanmerkelijk groter dan in Budel. 
De molen draaide desondanks regelmatig tot 1946. Toen heeft men één koppel stenen uitgebroken, om plaats te maken voor een moderne elektrische hamermolen, een maal- en menginrichting voor de mengvoeders en een elevator. Als gevolg kwam het gebruik van de windmolen op een steeds lager pitje te staan.
In 1960 kreeg de molen nog een kleine opknapbeurt (door Adriaens), waarbij o.a. de bekleding van de molen werd vernieuwd en schilderwerk werd uitgevoerd.

Voor 1979 was een restauratie gepland, maar door het (veel te vroege) overlijden van toenmalig eigenaar A. Janssen werd die een jaar uitgesteld. In dat jaar voerde de firma Beyk een grondige restauratie uit: drie achtkantstijlen aangescherfd, een aantal veldkruisen en -regels vernieuwd, een gedeelte van de beplanking en de vloeren, ramen en deuren, dakleer en het gehele wiekenkruis. Verder nog een nieuwe lange spruit, staartbalk, kruibok en windpeluw. Beide roeden werden met één hek verlengd, vermoedelijk waren zij eerder iets te kort ingemeten. Los hiervan werd de elektrische maalinrichting weer uitgebroken.

In 1989 kreeg de binnenroede fokken. In 1999 werden korte schoren en korte spruit vervangen; in 2003 gebeurde dat met de windpeluw. In juni 2010 werd de complete staart vernieuwd, waarna een grote schilderbeurt volgde. In de zomer van 2011 volgde de ophekking, fokken, wiggen en keerklossen van de binnenroede. In maart 2012 nam men de de buitenroede onder handen: ca. 10 nieuwe hekkens, wat kluften en voorzoom aan één end en één windbord vernieuwd. 
In april 2012 werd de Icopal-bekleding op de kap geheel vervangen. In augustus van dat jaar werd begonnen met de vervanging van de bekleding op het achtkant.
In april 2015 is de binnenroede gerepareerd (door er platen op te lassen), het bovenwiel recht gehangen, aslagers gecorrigeerd en de koning vastgezet. Inmiddels heeft de eigenaar de zoldervloeren deels vernieuwd en de muren op de begane grond gewit.

Anno 2023 maalt men nog op windkracht voor enige klanten. In de stenen molenbelt zijn inmiddels een gezellig zitje en een klein museum gerealiseerd. Het winkelpand naast de molen biedt sinds kort onderdak aan een slijterij (gespecialiseerd in whisky) die proeverijen, juist onder en bij de molen, wil gaan organiseren. 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen kreeg bij de ingebruikname in 1937 de naam Janzona, waarmee 'Janssen en zonen' wordt bedoeld. Bedenker van deze naam was Chris van Bussel (die deze molen ook had ontworpen). 

unieke eigenschap

De vang hier is zeer apart: door het zeer grote bovenwiel beslaat de vang alleen de bovenste helft van het wiel!

foto's

foto's