Molen Bovenste Plasmolen, Plasmolen

Plasmolen, Limburg
b

korte karakteristiek

naam
Bovenste Plasmolen
modeltype
Watermolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
adres
St. Maartensweg 1
6586 AM Plasmolen
beek
Molenbeek
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Bovenste Plasmolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01625
oude dbnr.
B457
Meest recente aanpassing
| Video
media-bestand
Molen 01625 Bovenste Plasmolen (Plasmolen)
Marcel van Nies (11-4-2017)

locatie

plaats
Plasmolen
plaatsaanduiding
beek
Molenbeek
gemeente
Mook en Middelaar, Limburg
kadastrale aanduiding
Gemeente Mook en Middelaar, sectie B, nr. 1788
geo positie
X: 191975, Y: 416890
N: 51.73950, O: 5.92253
biotoopwaarde
landschappelijke waarde
Groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
St. Maartensweg 1
6586 AM Plasmolen
molenaar
Karel Siebers / Peter Pouwels
telefoon
024-696 3357/024-397 4266 (molenaars) of 024-696 2738
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
ja
op afspraak
nee
openingstijden
van mei tot oktober: 2e zondag v.d. maand (11.00 - 16.00 uur)
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen
volgensafspraak mailen met biezenverschuer38@outlook.com
bijzonderheden

constructie

modeltype
Watermolen
krachtbron
water
functie
inrichting
Twee koppel 14der blauwe stenen; luiwerk; benzinemotor
gangwerk
ijzer, spoorwielaandrijving
wateras
ijzer
rad
traditioneel
rad diameter
07,10 m.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
molenmaker
Geer Selen (ontwerp en bestek); H. Beijk (molenmakerswerk) 1999
omwentelingen
geschiedenis
De exacte ouderdom van de Bovenste Plasmolen is onbekend, maar mogelijk deed hij al in de vijftiende eeuw dienst. Het muurankerjaartal 1725 geeft aan dat er in dat jaar een verbouwing heeft plaats gevonden. Oorspronkelijk was de Bovenste Plasmolen ingericht voor het maken van papier; in 1846 werd hij echter omgebouwd voor het malen en pellen van graan.
De twee koppels maalstenen worden via een drievoudige overbrenging aangedreven door een groot ijzeren waterrad. Dit waterrad wordt gebruikt als midden- en als bovenslagrad. Het water voor de middenslagaandrijving komt van de nabij gelegen Molenvijver. Het water voor de bovenslagaandrijving komt via een beek en een lange goot van het hoger gelegen Groene Water.
Daarnaast is het mogelijk de (inmiddels antieke en bijzondere) benzinemotor uit 1901 als hulpkracht voor één van beide koppels te gebruiken.

Alphons Verouden
Alphons Verouden was de laatste molenaar op de Bovenste Plasmolen. Hij kwam uit een familie van molenaars; zijn overgrootvader Gradus van Uum en grootvader Karel van Uum waren de molenaars op de Onderste Plasmolen.
Alphons vader, Willem Verouden, was vanaf 1880 molenaar op de windmolen in Plasmolen. In 1910 begon Alphons als molenaar op deze windmolen, en later werd hij watermolenaar op de Bovenste Plasmolen.
Verouden stond tot ver in de omstreken bekend als hardwerkend en bekwaam molenaar. Hij was vermaard voor het vakkundig scherpen van de molenstenen, waardoor het meel koud in de zakken viel. Daarnaast verwierf hij zijn goede naam door de snelheid waarmee de maalopdrachten uitgevoerd werden. Daarbij werd vaak de hele familie ingezet. Zijn dochter Elly kan zich hiervan nog veel herinneren. Elly Giesbers-Verouden (geboren in 1917) heeft door haar kennis van de Bovenste Plasmolen een belangrijke rol gespeeld bij de restauratie hiervan.
Verouden heeft de Bovenste Plasmolen tot in de Tweede Wereldoorlog bemalen. 0p 18 oktober 1944 is hij door een granaatscherf om het leven gekomen. De Bovenste Plasmolen liep in 1944 oorlogsschade op en werd sindsdien niet meer gebruikt. De herinnering aan Alphons Verouden leeft voort met het behoud van de Bovenste Plasmolen.

Restauratieplannen
Rond 1990 bevond de Bovenste Plasmolen zich in een zorgwekkende staat: de meeste gangwerken en de benzinemotor verkeerden nog in redelijke conditie, maar molenhuis en waterrad waren onderhand erg slecht geworden. Hoewel de molenvijvers en -beken nog aanwezig waren, was de loop van de beken enigszins gewijzigd.
Voor het herstel werd in 1995 de Stichting Bovenste Plasmolen 1725 in het leven geroepen. Dit voor de organisatie van een algehele restauratie en om een perspectiefvolle toekomst van de watermolen te garanderen. De stichting beheert de watermolen; de twee molenvijvers, molenbeken en stuwkolk zijn eigendom van de Vereniging Natuurmonumenten.
De Stichting verwierf subsidies voor de molenrestauratie bij diverse instanties, zoals het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, de Provincie Limburg en de Gemeente Mook en Middelaar. Daarnaast zijn donaties ontvangen van enkele fondsen en particulieren, waaronder het Prins Bernhard Cultuurfonds, de M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting en het V.S.B. Fonds.

Herstel
In 1999 is een start gemaakt met de restauratie: hierbij werden de vijvers en waterlopen door Natuurmonumenten weer in ere hersteld. De restauratie van molen met aandrijving is uitgevoerd door architect Geer Selen en molenbouwer Harrie Beijk. Hierbij is het muurwerk van het molengebouw opnieuw hersteld zonder hierbij de karakteristieke kenmerken van vroegere verbouwingen, verzakkingen en beschadigingen door oorlogsschade weg te werken. Door gebruik te maken van moderne polymeertechnieken heeft men de zijn oude bintbalken kunnen behouden. Het pannendak, de gietijzeren ramen, de deuren, vloeren en trappen zijn echter geheel of gedeeltelijk vernieuwd. De ijzeren gangwerken, inclusief lagers en de tandwielen, zijn hersteld, maar het oude vervallen waterrad met een doorsnede van 7.2 meter is vervangen door eenzelfde ijzeren geklonken rad met 80 schoepen. Er is een nieuwe stuwkolk met een maalsluis aangebracht en ook de op hoge bokken bevestigde kanjel met losklep is opnieuw geplaatst.
De twee koppel stenen zijn gedeeltelijk vervangen voor 14der blauwe stenen, hierbij heeft het rechter of achterste (motor)koppel nog een originele blauwe steen als loper, met een dikte van 46 cm. De andere stenen zijn gebruikte blauwe stenen, die gedeeltelijk zijn opgestort. De oude benzinemotor werd ondertussen geheel gereviseerd in een werkplaats van de NS.

Toekomst
De Bovenste Plasmolen zal in maalvaardige toestand worden gehouden en bij tijd en wijle worden gebruikt. De molen is in de zomer een aantal dagen opengesteld en dan in bedrijf te bezichtigen. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling van de watermolen een commercieel werkende molen te maken: het geproduceerde meel wordt gebruikt als veevoer.
Met betrekking tot de aantasting van de molenbiotoop is beperkte in bedrijfstelling en enige publieke belangstelling in goede overeenstemming met het doel van de Stichting Bovenste Plasmolen 1725 en dat van de Vereniging Natuurmonumenten.


aanvullingen

unieke eigenschap
De enige watermolen in Nederland waarvan het rad zowel bovenslags als middenslags kan worden aangedreven.

foto's

foto's