Molen Windlust, Zandeweer

Zandeweer, Groningen
b

korte karakteristiek

naam
Windlust
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen, pelmolen
bouwjaar
herbouwd
1886
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Vh. het malen van graan en het pellen van gerst, thans buiten bedrijf

adres
Molenhorn 17
9997 PM Zandeweer
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00497
oude dbnr.
B389
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 00497 Windlust (Zandeweer)
Bas Juk (4-3-2018)

locatie

plaats
Zandeweer
plaatsaanduiding
gemeente
Het Hogeland, Groningen
kadastrale aanduiding
Gemeente Kantens, sectie C, nr. 105
geo positie
X: 241333, Y: 600908
N: 53.38754, O: 6.68474
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenhorn 17
9997 PM Zandeweer
molenaar
Herman Wubbolts
telefoon
0595-431222
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Donderdag 13.00 - 17.00 uur en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Na telefonische afspraak

bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Windlust via fietsnetwerk.nl
social media

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met riet, op stenen onderbouw met gewit houten tussenstuk.
kap
Gedekt met riet
inrichting

Eén koppel maalstenen; compleet pelwerk (zie 'Geschiedenis'); kammenluiwerk

versieringen

Een voudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd met het opschrift "Wind Lust" en "18 18'.

Op de walpenplaat van de askop zijn stukjes spiegelglas gelijmd.
Het achterkeuvelens heeft imitatie-kapramen met blauw geverfde ruiten (vgl. de „Ceres" te Spijk). Een oude en bijna verdwenen gewoonte op Groninger molens.

Op één van de velden van het achtkant is in het rietdek het jaartal '1818' weergegeven.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Neutenkruiwerk; kruilier
vlucht
18,50 m.
vang
Vlaamse vang; vangbalk met duim; vangstok; pal
overbrenging

Bovenwiel 56 kammen
Bovenbonkelaar 31 kammen
Kammenluitafel 28 kammen
Luiaswiel 13 kammen
Aswiel pletterij 14 kammen
Spoorwiel 57 kammen
Beide pelschijflopen 18 staven
Steenschijfloop 21 staven
Overbrengingsverhoudingen 1 : 5,72 (pelwerk); 1 : 4,9 (maalwerk)

hoogte
van de stelling: 5,30 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Bremer/Dunning ✉︎ 289 binnen 2001 2001 binnen aanw. 18,24
Bremer/Dunning ✉︎ 230 buiten 1985 1986 buiten aanw. 18,50
Bremer ✉︎ ? binnen 1961 1962 binnen 2001 18,50
Bremer ✉︎ ? buiten 1961 1962 buiten 1986 18,50
onbekend ✉︎ g.n. binnen ? 1946 binnen 1962 18,50
onbekend ✉︎ g.n. buiten ? 1946 buiten 1962 18,50
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Sallandia ✉︎ ? ? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Vh. het malen van graan en het pellen van gerst, thans buiten bedrijf

omwentelingen
geschiedenis

Deze molen werd in 1818 gebouwd als grondzeiler en in 1886 verhoogd tot stellingmolen.

Evert Klaassens Elema kocht deze molen in juli 1844 van Klaas Jochems de Haan. Een jaar later trouwde hij met Wemeltje Derks Meijer, maar overleed reeds in 1849. Zijn weduwe hertrouwde in 1851 met de muldersknecht Wijbe Klaassens van Dingen (die bij haar werkzaam was?). Ook hem was slechts een kort leven beschoren; hij overleed op 8 april 1873, slechts 55 jaar oud. Wemeltje Derks Meijer zelf overleed veel later, 17 januari 1900.

In maart van datzelfde jaar werd op verzoek van haar vijf kinderen, geboren uit twee huwelijken, de molen publiekelijk verkocht. Eén van die kinderen was Klaas van Dingen, gehuwd met Ida Holstein, was toen molenaar op de Windlust. Nieuwe eigenaar van molen met behuizinge en 8½ are grond werd Kornelis Boersma; gehuwd met Jantje Til. Kornelis overleed op 10 januari 1914, waarna het bedrijf overging op zijn ongehuwde zoon Hendrik. Deze zou pas later trouwen met Diewerke Jantina Nienhuis.

In ‘De Molenaar’ van 4 juli 1956 bood Hendrik Boersma zijn "goed onderhouden windkorenmolen, met woonhuis en grote tuin", te koop aan. In datzelfde jaar werd het complex door de toenmalige gemeente Kantens aangekocht voor ƒ 8.000,--. De officiële overdracht vond plaats op 14 februari 1957.

In 1961/62 volgde een restauratie, waarbij de molen onder meer nieuwe roeden kreeg. Bijzonder: het waren de eerste metalen roeden voor deze molen. De toen vervangen houten roeden waren in 1946 gestoken en afkomstig van zaagmolen Nooitgedacht van Ten Post.

Een algehele restauratie volgde in de jaren 1975-’76, waarmee een bedrag van ƒ 130.000,-- was gemoeid. De firma Bremer vernieuwde vrijwel de gehele kap, waartoe de molen enige tijd onttakeld stond. Vervolgens werd die nieuwe kap, compleet met de reeds gestoken en opgehekte buitenroede, geplaatst. De officiële ingebruikname volgde op 14 augustus 1976.

Opmerkelijk is de situatie van het pelwerk: rond 1945 zijn de twee pelstenen verwijderd, dat wil zeggen: zij bevinden zich thans los op de begane grond, dus zonder functie. Voor het overige is de pellerij helemaal compleet met twee schijflopen, pelkuipen met blik en schuiven, schootemmers, pelrompen, schudzeef en waaierij.
Als de molen draait draaien de pelspillen mee: molenaar Herman Wubbolts heeft zelf indertijd rijnen gemaakt waardoor de pelspillen gewoon mee kunnen draaien. Op de spillen zitten riemen waarmee de waaierkast inwerking wordt gesteld. Voor de hand ligt de vraag: "Waarom zijn die stenen (nog) niet teruggeplaatst?".

Dunning Molenbouw voerde eind 2012 groot onderhoud uit: zo werden korte spruit, een lange schoor en de windpeluw met voorkeuvelens vervangen.

 

aanvullingen

wetenswaardigheden

Wat de roeden betreft nog een opmerking: het lijkt waarschijnlijk dat bij de flinke restauratie van 1975/76 de in 1962 gestoken roeden gehandhaafd zijn. Het lijkt althans uitermate onwaarschijnlijk dat een amper 13 jaar oude roede alweer zou moeten worden vervangen. Reden voor de redactie om de roedengeschiedenis van deze molen flink te herzien!

literatuur

Bronnen: Boerderijenboek Middelstum-Kantens (1983) en Groninger Molenboek (1981) met correcties van de daar vermelde gegevens van B. van der Veen Czn.
Onderzoek door G. Nienhuis.
Diverse gegevens uit Allemolens, met name bij Zandeweer.

trivia

Molenaar Hendrik Boersma stond bekend om zijn grote netheid. Hij deed zijn werk in de molen op pantoffels en droeg in de zak van zijn overall altijd een kleine handveger. Lege zakken werden door hem nooit door het trapgat gegooid, maar steeds in de hand naar beneden gedragen om stof te vermijden.

foto's

foto's