Farmsum, Groningen

Aeolus

Foto van Aeolus, Farmsum, Bas Juk (16-3-2017) | Database Nederlandse molens
© Bas Juk (16-3-2017)

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

Aeolus

1811
1977
Stellingmolen
Achtkante molen
Korenmolen
Koren- en pelmolen

Van de bouw in 1811 tot 1974 had deze molen een pelwerk. Rond 1968 waren de pelstenen verwijderd, na de verplaatsing (die zoals bekend nogal anders liep dan bedoeld) is het pelwerk niet meer hersteld.

Borgshof 24
9936 CS Farmsum
X: 257790 Y: 593701
N 53.319962 O 6.930040
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Groningen
Eemsdelta
Farmsum
Gemeente Delfzijl, sectie D, nr. 1464
Gemeente Eemsdelta

De gemeente Eemsdelta is eigenaar per 1-01-2021. Daarvoor was dat de per die datum opgeheven gemeente Delfzijl.

Maalvaardig
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

Groot

Bert Peihak
06-21646580

Donderdag 13:30 - 17:00 uur, als de blauwe wimpel uithangt en op afspraak.

Fietsroute in de buurt van Aeolus via fietsnetwerk.nl
319
10225
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Aeolus

Constructie

Constructie

Eiken achtkant, gedekt met riet, op stenen onderbouw

Gedekt met riet

21,00 m.
Oud-Hollands

Van 1933 tot 1968 had deze molen op beide roeden zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien

Kruiwerk etc.

Voeghoutenkruiwerk, kruirad
IJzeren hoepelvang; vangbalk met duim; vangstok

Eén koppel maalstenen; kammenluiwerk

Bovenwiel 64 kammen
Bovenbonkelaar 29 kammen
Kammenluitafel 25 kammen
Luiaswiel 16 kammen
Spoorwiel 101 kammen
Steenschijf 29 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 7,69

van de stelling: 8,90 m.

Eenvoudige baard, wit geverfd, met de opschriften "De Aeolus 1881 1976"

Op het bovenwiel staat het jaar 1869 ingesneden.

H.W. Dijken (1811)
Fa. Roemeling, Scheemda (1977)

Aeolus

Verwijzingen

Aeolus

Geschiedenis

Geschiedenis

De molen Aeolus werd in 1811 (of  mogelijk iets daarvoor) gebouwd als koren- en pelmolen voor H.W. Dijken. Deze werd opgevolgd door Eefke Jans Nieland, gehuwd met Cornelis Jans Borst. Deze was hier tot 1829 nog mulder.
Na 1829 was de molen in handen van drie generaties Van Delden: tot 1844 Folkert Edzes, tot 1876 Jacobus en tot 1896 F. van Delden. Daarna was Pieter Begeman eigenaar. Hij verkocht in 1919 de molen aan de broers Geert en Pieter Koning.
Deze lieten in 1933 een grote herstelbeurt uitvoeren: molenmaker Harm Wiertsema uit Scheemda vernieuwde vrijwel de gehele kap, stak een tweedehands ijzeren bovenas (tot dan toe was die steeds van hout geweest) en voorzag beide roeden van zelfzwichting.

De opleving duurde niet bijzonder lang: de molen raakte in 1945 als gevolg van de oorlog beschadigd (tot op het allerlaatst - de rest van Nederland was al bevrijd - werd rondom Delfzijl nog zwaar gevochten) en kwam niet meer op windkracht in bedrijf.

Pogingen van mw. Van der Veen - Dijk om in de jaren '60 de molen tot restaurant te verbouwen sneuvelden op geldgebrek. De aannemer die in 1964 begonnen was met herstel, liet in 1968 beslag op de molen leggen, omdat er nog niets betaald was. Ook is de nieuwe stelling, die molenmaker Bremer klaar had liggen, om die reden nooit aangebracht. Oud-eigenaar Geert Koning kocht zijn voormalige bezit terug, nadat de molen op gerechtelijk bevel moest worden verkocht.
Koning kon, ondanks alle goede bedoelingen, geen potten meer breken: in 1968 werden wiekenkruis en staart verwijderd, omdat die inmiddels in te slechte staat waren geraakt; de stelling was op dat moment al jaren verdwenen. Inmiddels had de molen ook inwendig een aderlating ondergaan: beide pelstenen waren verwijderd ten gunste van 'De Jonge Hendrik' te Den Andel, waar de oude stenen helemaal 'op' waren. Inmiddels was de gemeente Delfzijl eigenaar geworden.

Tot 1974 stond de molen in het dorp ten zuiden van de oude zeesluis van het Eemskanaal. De omgeving daar was inmiddels door industrialisatie sterk veranderd en verlelijkt en feitelijk was de situatie onhoudbaar geworden: aanleiding om de molen te verplaatsen.
De nieuwe locatie werd het terrein van de Borgshof, op de hoek van de Molenstraat en Hoogelandsterweg. Daar werd een nieuw stenen onderachtkant gebouwd; intussen werden achtkant en kap op de grond gerestaureerd.

Op 1 september 1976 ging het tijdens de opbouw volstrekt mis: de kraan, bezig met het plaatsen van het bovenachtkant op de onderbouw, begaf het, waarna dit achtkant op de grond te pletter stortte. Er vielen geen zwaargewonden, maar de schade was enorm en de restauratie liep uiteraard grote vertraging op.

Er is vervolgens een geheel nieuw achtkant gemaakt. Dat werd, ongebruikelijk voor Groningen, van eiken. Nadat dit achtkant geplaatst was, volgden kap en wiekenkruis snel.
Op 12 augustus 1978 werd de molen officieel in gebruik genomen en een gedenksteen ingemetseld.

Van reconstructie van het pelwerk werd bij deze herbouw afgezien. Ook keerde er geen vorm van zelfzwichting terug: de molen kreeg weer Oud-Hollandse ophekking met zeilen.
Het blijft al met al een opmerkelijke molen met een jonge onderbouw en achtkant en daarop een duidelijk oudere kap.

Het halslager is van gietijzer, in de baan voorzien van een laagje babbits.


Aeolus

Aanvullingen

Aanvullingen

Het dorpshuis van Farnsum, pal naast de molen gelegen, heeft zich naar de molen vernoemd.

Aeolus

Historische foto's

Historische foto's

Eertijds naar molendatabase.nl ingezonden historische foto’s van deze molen.
Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Aeolus

Actuele foto's

Aeolus, Farmsum, Bartha Ludema (6-9-2010) | Database Nederlandse molens
© Bartha Ludema (6-9-2010)
Aeolus, Farmsum, Dick Bunskoeke (18-4-2013). | Database Nederlandse molens
© Dick Bunskoeke (18-4-2013).
Aeolus, Farmsum, Sven Vesters (9 jaar) (13-5-2015). | Database Nederlandse molens
© Sven Vesters (9 jaar) (13-5-2015).
Aeolus, Farmsum, Bernd Käding (28-4-2014) | Database Nederlandse molens
© Bernd Käding (28-4-2014)
Aeolus, Farmsum, A. Windt (27-4-2010) | Database Nederlandse molens
© A. Windt (27-4-2010)
Aeolus, Farmsum, Harmannus Noot (5-4-2005).Het gietijzeren halslager  | Database Nederlandse molens
© Harmannus Noot (5-4-2005).
Het gietijzeren halslager
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.