Molen (poldermolen), Waardenburg

Waardenburg, Gelderland
b

korte karakteristiek

naam
(poldermolen)
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Inmaler natuurgebied; vh. poldermolen
adres
Veerstraat 22
4181 AG Waardenburg
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van (poldermolen) via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00846
oude dbnr.
B288
Meest recente aanpassing
| Adres
media-bestand
Molen 00846 (poldermolen) (Waardenburg)
Riet van Drie (29-6-2016)

locatie

plaats
Waardenburg
plaatsaanduiding
gemeente
West-Betuwe, Gelderland
kadastrale aanduiding
Gemeente Waardenburg, sectie X, nr. 28
geo positie
X: 143299, Y: 428336
N: 51.84349, O: 5.21741
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Veerstraat 22
4181 AG Waardenburg
molenaar
Leen van den Ham / Marien den Haan
telefoon
06-1226 4273 of 0344-880216
e-mail

social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
zaterdag en op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op stenen voet
kap
Gedekt met riet
inrichting

Drie schroefpompen volgens Dekker

versieringen

Aardige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, voorzien van enig lofwerk met het opschrift 'ANNO 1867 '

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
IJzeren rollen; kruilier
vlucht
27,00 m.
vang
Vlaamse vang; vangbalk met haak, vangstok
hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 6, Vaags
Vaags
✉︎ 6 buiten 1993 1993 buiten aanw. 26,90
Vaags ✉︎ 7 binnen 1993 1993 binnen aanw. 26,90
Pot ✉︎ 771 buiten 1873 1933> buiten 1993 27,00
Pot ✉︎ 1053 binnen 1877 1933> binnen 1993 27,50
wiekverbeteringen

Van 1927 tot 1961 was deze molen op beide roeden 'half-verdekkerd': Oud-Hollands aan de voorzijde; stroomlijn aan de achterzijde. Daarna is dit weer vervangen door klassiek Oud-Hollands (mogelijk kon men volstaan met het verwijderen van de stroomlijn).

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 469, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
✉︎ 469 1867 1867 aanw. 05,50
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Inmaler natuurgebied; vh. poldermolen
omwentelingen
geschiedenis

Deze molen is gebouwd nadat een voorganger op 3 september 1866 door brand als gevolg van blikseminslag was verwoest.

De door de Leidse molenmaker A.J. Dekker uitgedachte verbeteringen voor de molenbouw kregen in 1927 bij deze molen in grote mate gestalte, niet alleen vanwege de pompen, maar ook met het half-verdekkerde wiekenkruis en het conisch uitgevoerde bovenschijfloop met metalen, om hun as draaiende staven. Het scheprad werd door de nog steeds aanwezige centrifugaalpompen vervangen: drie van verschillend formaat, die zowel afzonderlijk als tegelijk zouden kunnen werken. Dergelijke pompen konden met name bij krachtige wind relatief veel meer water verzetten, zonder dat er vermogen zou moeten worden 'weggezwicht'.
Dat was de theorie, de praktijk was anders: vooral de grotere pompen van dit type vereisten veel kracht, bij wisselende wind viel de molen als gevolg vaak stil en kwam daarna moeilijk op gang. Bij de (uiteindelijk toch tamelijk weinige) poldermolens die met pompen waren uitgerust, maalde men daarom doorgaans alleen met de kleinere pompen en liet de grote in verhouding nogal onbenut. Een ander probleem hier was het bovenschijfloop: de meedraaiende metalen staven gaven inderdaad minder wrijving dan traditionele houten kammen of staven, maar waren na een aantal uren malen doorgaans gloeiend heet. In 1961 werd de halve verdekkering geruisloos vervangen door Oud-Hollands.

In 1961 kreeg de molen in het kader van een ruilverkaveling Tielerwaard-West als taak om het komgrondenreservaat "t Broek" te bemalen, waar een hoger peil wordt gehandhaafd dan de omringende gronden. De molen maalt daarom hoofdzakelijk water in. 't Broek is een door Staatsbosbeheer beheerd natuurgebied van 120 ha. waar ook nog twee eendenkooien in bedrijf zijn.
Komgronden zijn de laagst gelegen delen van de Betuwe die tot medio 1940 probleemgebieden voor de boeren waren, daar de kleibodem het water slecht doorliet en daardoor een groot deel van het jaar te drassig voor het boerenbedrijf was. Meestal waren deze komgonden begroeid door riet en moerasbos. Deze molen had vroeger als taak om wat te doen aan de ergste wateroverlast. Door ruilverkavelingen, verbeterde watergangen en  gemalen heeft men na 1945 deze komgronden in cultuur kunnen brengen.
Evenwel is deze molen door de jaren heen altijd op bescheiden wijze in bedrijf gebleven.

In 1994 werden bij een restauratie de kap en het gevlucht van de molen vrijwel geheel vernieuwd.


aanvullingen

toelichting naam

Deze molen wordt, voorzover bekend, nooit anders aangeduid dan "de poldermolen bij Waardenburg".

unieke eigenschap

Met de diverse technische verbeteringen is deze molen nog altijd een icoon van het vooruitgangsdenken dat het molenbehoud van vóór 1940 zo kenmerkte. Vanuit deze gedachte zou herstel van het half-verdekkerd wieksysteem hier serieus moeten worden overwogen.

foto's

foto's