Molen De Zwaan, Vinkel

Vinkel, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
De Zwaan
modeltype
Kantige molen, beltmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan op vrijwillige basis

adres
Molenpad 1
5382 KW Vinkel
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Zwaan via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
11830
oude dbnr.
B1363
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 11830 De Zwaan (Vinkel)
Pieter Zuijkerbuijk (2-10-2022)

locatie

plaats
Vinkel
plaatsaanduiding
gemeente
Den Bosch, Noord-Brabant
kadastrale aanduiding
Gemeente Nuland, sectie C, nr. 3765
geo positie
X: 149661, Y: 582746
N: 51.70153, O: 5.45855
biotoopwaarde
landschappelijke waarde
Groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenpad 1
5382 KW Vinkel
molenaar
Hans Kappen / Frans van der Doelen e.a.
telefoon
073-8220761
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
ja
op afspraak
ja
openingstijden

Zondag van 11.00 - 16.30 uur (overige dagen op afspraak)

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, beltmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met dakleer, op gemetselde voet.
kap
Gedekt met dakleer.
inrichting

Een koppel 17der en een koppel 16der kunststenen, steenkraan, sleepluiwerk.

versieringen

Forse baard, blauw geverfd, wit afgebiesd met daarop "ANNO" "2020" en daartussen de afbeelding van een zwaan.

Onder de korte spruit een plank met daarop de naam "De Zwaan".
Het achterkeuvelens is overwegend blauw geverfd met zandloper-achtige motieven.
(N.B. Dit was ook aanwezig op de voorganger).

plaats bediening
beltmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; 36 ijzeren rollen. Kruilier.
vlucht
27,30 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangtrommel. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 76 kammen
Bovenschijfloop 37 staven
Spoorwiel 93 kammen
Steenschijven 30 resp. 33 staven
Overbrengingsverhoudingen resp. 1 : 6,37 en 1 : 5,79

hoogte
van de belt: nameten graag!
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
St. de Vinkelse Molen ✉︎ g.n. binnen 2020 2020 binnen aanw. 27,30
St. de Vinkelse Molen ✉︎ g.n. buiten 2020 2020 buiten aanw. 27,30
wiekverbeteringen

Deze molen kreeg bij de bouw geen wiekverbetering. De in 1964 afgebroken voorganger had eveneens altijd Oud-Hollandse ophekking behouden.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 12, Nijmeegsche IJzergieterij
Nijmeegsche IJzergieterij
✉︎ 12 2019 2020 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
- 2020
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan op vrijwillige basis

molenmaker
Vrijwilligers te Vinkel (onderbouw, achtkant en roeden); Fa. Adriaens, Weert (kap, staart en wiekenkruis); Fa. Coppes, Bergharen (gaandewerk) 2016-2020.
omwentelingen
geschiedenis
Tot 1964 had Vinkel een molen: De Zwaan, daar als grondzeiler gebouwd in 1884 en in 1902 nog een keer verplaatst naar een andere locatie net buiten het dorp en toen opgeleverd als beltmolen.

Deze molen, al jaren buiten bedrijf en in matige staat, werd in 1964 opgegeven maar met een bijzonder doel: de molen werd nauwkeurig afgebroken door de beste molensloper van Nederland, Diek Medendorp uit Zuidlaren, vervolgens naar de Verenigde Staten vervoerd om daar als stellingkorenmolen te Holland-Michigan, een plaats lang geleden gesticht door Nederlandse immigranten, te worden herbouwd. Prins Bernhard verrichtte daar op 10 april 1965 de officiële ingebruikname. 

In Michigan staat het achtkant van deze molen dan op zijn vierde locatie, want de molen was al niet nieuw meer toen hij in 1884 in Vinkel werd neergezet. Over de herkomst is nog geen absolute zekerheid, maar de beste papieren heeft vooralsnog 'De Zwaan' (jawel!) te Dordrecht, een houtzaagmolen die in 1884 werd 'verstoomd', waarna de windmolen niet meer nodig was en kon worden verkocht.

Vinkel bleef in 1964 dus molenloos achter, maar uiteindelijk keerde het lot zich ten goede: na ruim 40 jaar nam men te Vinkel initiatieven om de molen te herbouwen. In 2009 werd de Stichting Vinkelse Molen opgericht en in november 2014 begon men met de bouw.
De molen is overigens niet herbouwd op de plaats, waar hij van 1902 tot 1964 stond: die voldeed niet meer vanwege huizenbouw en ook was niet alle grond daar beschikbaar.
Daarom besloot men de molen op een andere locatie te Vinkel te herbouwen, in de gemeente Maasdonk (welke gemeente per 1 januari 2015 werd opgeheven, waarna Vinkel onder 's-Hertogenbosch kwam te vallen).

In de praktijk hebben vanaf 2014 zeker 200 vrijwilligers zich op allerlei gebied ingezet voor de herbouw en met groot succes: in 2019 werd het achtkant (ook vrijwel geheel door vrijwilligers gemaakt) op de inmiddels geheel gereconstrueerde onderbouw geplaatst. Zaterdag 18 juli 2020 kreeg de molen zijn kap en op zaterdag 29 augustus stak men de roeden. Deze roeden zijn door vrijwilligers (met grote kennis van zaken!) in eigen beheer bij Van Wanrooij Onderhouds- en Servicedienst BV. van de stichting Vinkelse Molen vervaardigd.

Op 20 september 2020 heeft men de molen officieel in gebruik genomen. Zeer terecht dat dit, ondanks de coronacrisis, is gevierd want hier is waarlijk iets groots gepresteerd!

aanvullingen

toelichting naam

De in 1964 verdwenen voorganger had vanaf de bouw in 1884 deze naam maar mogelijk was deze al ouder (als dit inderdaad de in 1884 gesloopte houtzaagmolen De Zwaan te Dordrecht was).

wetenswaardigheden

Een opmerkelijk detail nog: in de molen bevindt zich één ouder onderdeel: het steenschijfloop van het koppel 16der stenen is volgens mededeling afkomstig uit de werkplaats van wijlen molenmaker Beckers te Bredevoort.

literatuur

Gerard Sturkenboom, "Hoe Vinkel zijn Zwaan terugkreeg", in: De Nieuwe Molenwereld 7 (2021), pp. 66 - 73.

foto's

foto's