Molen Korenmolen De Regt, Nieuw-Lekkerland

Nieuw-Lekkerland, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Korenmolen De Regt
modeltype
Ronde molen, grondzeiler
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
2014
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Het malen van graan en het opwekken van elektriciteit op vrijwillige basis

adres
Lekdijk 415A
2957 VB Nieuw-Lekkerland
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Korenmolen De Regt via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01498
oude dbnr.
B1339
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 01498 Korenmolen De Regt (Nieuw-Lekkerland)
Nelly Sonneveld (13-08-2014)
De molen voor het eerst met halve zeilen opgezeild.

locatie

plaats
Nieuw-Lekkerland
plaatsaanduiding
gemeente
Molenlanden, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Nieuw-Lekkerland, sectie C, nr. 1042
geo positie
X: 104948, Y: 433509
N: 51.88786, O: 4.66016
biotoopwaarde
0 (onbekend)
landschappelijke waarde
Belangrijk maar wordt verkleind door het dijklichaam en een naastgelegen woning.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Lekdijk 415A
2957 VB Nieuw-Lekkerland
molenaar
Nelly Sonneveld / Ab Boer / Arie Bode / Arie Hoek / Jaap Stam
telefoon
0184-686719
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
zomerseizoen; april t/m september 11.00 - 16.00 uur gratis toegang; rondleidingen, terras, verkoop meelproducten Winterseizoen; oktober t/m maart 11.00 - 14.00 uur alleen voor verkoop meelproducten.
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, geheel gepleisterd en gewit
kap
Gedekt met riet
inrichting

Eén koppel maalstenen, elektrisch aangedreven; elevator. Generator.

versieringen

Aardige baard, donkergroen geverfd, rood afgebiesd, met tussen de koppen van voeghouten en steunder de jaartallen '1714' en '2014' en daaronder 'De Regt'.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Stalen rollen in stalen rollenwagens; kruirad
vlucht
20,28 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok.
overbrenging

Onvoldoende gegevens bekend.

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Schuitema ✉︎ g.n. binnen 1964 2014 binnen aanw. 20,28
Schuitema ✉︎ g.n. buiten 1964 2014 buiten aanw. 20,28
Pot ✉︎ 1448 binnen 1885 1923 binnen 1968 19,90
Pot ✉︎ 1449 buiten 1885 1923 buiten 1968 19,90
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering gehad en na de reconstructie ook niet gekregen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 6, Geraedts
Geraedts
✉︎ 6 2013 2014 aanw. 03,85
Penn & Comp, F.J. ✉︎ 53 1853 1853? 1968
media-bestand
As 207, Enthoven & Co, L.I.
Enthoven & Co, L.I.
✉︎ 207 1859 n.v.t. n.v.t. 04,55
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
circa
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Het malen van graan en het opwekken van elektriciteit op vrijwillige basis

molenmaker
?? (1850c) Jan-Cees de Vries e.v.a. (2014)
omwentelingen
geschiedenis

Het bouwjaar van deze molen staat (nog) niet helemaal vast: het is altijd gehouden op 1853, maar vermoedelijk is de molen iets ouder, verondersteld wordt vooralsnog 1850, of mogelijk 1849.

De constructie is altijd zeer bijzonder geweest: vanaf de Lekdijk is het een grondzeiler; vanaf de polderzijde is het deels een stellingmolen. De houten stelling werd rond 1940 vervangen in beton, met een ijzeren leuning. 
Naast de molen staat een molenaarshuis, dat oorspronkelijk rond 1860 gebouwd is. Ook staat er een pakhuis uit ca. 1910/1920. Maar de omgeving is vooral om één reden veranderd: de molen staat al jaren meer ín de dijk dan er bovenop. Dit omdat de dijk in de loop der jaren diverse malen is verhoogd.

Vele jaren is deze molen eigendom geweest van de familie De Regt. Zeer bekend werd Willem de Regt (1889-1964). Deze zeer inventieve molenaar paste in 1943 zijn molen zodanig aan, dat ook elektrisch gemalen kon worden. Met name dit elektrisch aangedreven koppel, de jacobsladder maar ook de uitzonderlijke lagering van de steenspillen getuigen nog steeds van zijn vernuft. Over graanverwerking, met name het malen met stenen, schreef hij regelmatig in het vakblad 'De Molenaar'.
Hij had ook grote bewondering voor Zeeuwse molens en molenaars (die laatsten stonden bekend om hun vakmanschap) en heeft naar verluidt om die reden zijn eigen molen wit geverfd. 
Willems zoon Adriaan maalde liever met de motor en heeft dat gedaan tot het maalbedrijf werd beëindigd. Adriaan de Regt overleed op 17 januari 1991.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog beleefde deze molen, net als vele andere in Nederland, een ongekende opbloei. Na de oorlog werd evenwel duidelijk dat men in deze opzet de concurrentiestrijd niet zou kunnen volhouden. Rond 1952 maalde men hier voor het laatst op windkracht. Daarna werd de onderhoudstoestand slechter en dit leverde, juist op de smalle Lekdijk, op den duur gevaar voor op voor de omgeving. 

Na de vroege aanvraag van een sloopvergunning volgde veel onderhandelen. Iedereen was van mening dat de molen behouden moest blijven, maar wist ook dat de praktische situatie onderhand erg moeilijk was geworden. Kortom: men kwam er niet uit en daarmee was het lot van de molen (voorlopig) bezegeld: op 24 januari 1968 kwam de sloopvergunning af en laat in dat jaar volgde inderdaad de onttakeling tot romp, dit met behulp van een drijvende bok. Van de molen restte daarna de witte stenen romp, met daarin nog altijd het maalbedrijf van De Regt. Slopers waren Van Vlijmen en de broers Anton en Arie de Vries.

In de loop van de jaren '90 van de twintigste eeuw veranderde de zaak. De familie De Regt had na de opheffing van het maalbedrijf het gehele complex verkocht en de nieuwe eigenaar liet het woonhuis verbouwen maar schonk intussen ook de molenromp aan een inmiddels speciaal hiervoor opgerichte stichting. 

Vanaf ca. 2000 is er gepraat over herstel van deze molen en dat was niet eenvoudig, want het unieke karakter, zowel grondzeiler als stellingmolen, stond alles danig in de weg. Zou men de molen ter plekke restaureren naar de vroegere situatie, dan zou de molen te weinig domineren en ook bewegingsbelemmering hebben. Verhogen was moeilijk omdat daarmee de opzet sterk zou worden aangetast, om over verplaatsen nog maar te zwijgen. Dat laatste zou bovendien veel duurder uitvallen. 
De discussie hierover heeft lang geduurd. Uiteindelijk heeft men ervoor gekozen om de molen te restaureren naar de huidige situatie, daarmee ook de bestaande verhoudingen accepterend, evenals het feit dat er niet zomaar uit alle richtingen kon worden gedraaid. 

In 2014 heeft men de molen, nadat in eerdere fasen de romp hersteld en het nog aanwezige maalwerk zoveel mogelijk volgens de bestaande situatie gehandhaafd was, weer voorzien van een kap en gevlucht. Nationale Molendag dat jaar werd voor het eerst officieel gedraaid. Maalvaardig is de molen vooralsnog alleen met de motor. Wél heeft men inmiddels een generator geplaatst: hiermee wordt, als de molen draait, elektriciteit opgewekt.
In 2016 zijn het talud van de dijk en directe omgeving van de molen zodanig aangepast, dat de molen ook weer uit alle richtingen kan draaien.

Voor de herbouw had men indertijd de bovenas van de in 1981 door brand verwoeste molen nr. 2 van de Overwaard van Kinderdijk ter beschikking gekregen. Deze zou echter, ook na inkorten, nog steeds veel te grof en te zwaar zijn voor deze kleine molen. Men besloot daarom, veel duurder maar ook veel beter, voor deze molen een nieuwe as laten gieten. De maten kon men eenvoudig nemen: de bovenas van deze molen was na de onttakeling in 1968 gered door molendeskundige Leen Vellekoop en bevindt zich sinds 1990 in de wipkorenmolen van Hazerswoude.
Voor de roeden had men de beschikking over twee gelaste exemplaren, afkomstig van De Bol te Varik. Daar waren deze roeden inmiddels vervangen door nieuwe. Voor Molen de Regt zijn de Schuitema-roeden ingekort, uitvoerig gerepareerd en ook voorzien van extra platen op het middengedeelte. De verwachting is dat zij zo nog jaren mee kunnen.

aanvullingen

toelichting naam

Lange tijd, zeker tot 1968, had deze molen geen naam. Vanaf het moment dat de molen weer 'in beeld kwam' (ca. 2000) werd gesproken over 'Molen De Regt', naar de familie die jarenlang eigenaar was. Inmiddels is dat licht gewijzigd in "Korenmolen De Regt".

wetenswaardigheden

"In een smal stukje dijk
verzakt de doodskop
van wit cement, luguber
door concurrentie
bruut onthoofd.

Onttakeld
tot de romp.
Werkeloos
ontdaan
van kap en gevlucht.
Ooit gedekt met riet.

Aardige baard.
Donkergroen geverfd,
rood afgebiesd,
tussen de koppen
van voeghouten en steunder
een jaartal.
Een naam.

De oude Adriaan
bedreven steen,
raakte als zeiler aan de grond;
ving als stelling te weinig wind.
Boezems pompen
door de polders:
trotseer de wind;
overleef het toerisme.

Naast dat kloppend hart
van Kinderdijk
kwam draaiend
de ligger
tot leven.
De witte
De Regt
maalt weer graan.

Gerecupereerd.
Nieuwe wieken
nieuwe kap,
Zijn vernuft getuigt
van de jacobsladder.
Maalvaardig vooralsnog
alleen met motor".

Corina Blankenstijn

unieke eigenschap

Een zeer bijzondere combinatie van grondzeiler en stellingmolen!

literatuur

Nelly Sonneveld, Molen van De Regt uiterlijk weer compleet, in: Molenwereld 181 (2014), pp. 176 - 179.

trivia

De molen werd onttakeld door Anton en Arie de Vries, afkomstig van de Overwaard Nr. 4 van Kinderdijk. Hun neef Jan-Cees de Vries, afkomstig van de Nederwaard Nr. 3, vervaardigde bij de rehabilitatie van deze molen de kap.

foto's

foto's