Molen Babbersmolen, Schiedam

Schiedam, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Babbersmolen
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
1888 / 2012
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig in circuit
bestemming

Vh. bemalen van de Babberspolder, thans buiten bedrijf.

adres
Schiedamsedijk 2B
3117 HA Schiedam
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Babbersmolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01174 f
oude dbnr.
B1335
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 01174 f Babbersmolen (Schiedam)

T. Dreessen (10-12-2023)

locatie

plaats
Schiedam
plaatsaanduiding
gemeente
Schiedam, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Schiedam, sectie Q, nr. 7170
geo positie
X: 85279, Y: 437015
N: 51.91725, O: 4.37378
biotoopwaarde
0 (onbekend)
landschappelijke waarde
Beperkt door omliggende bebouwing en vooral beplantingen.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Schiedamsedijk 2B
3117 HA Schiedam
molenaar
Diverse Schiedamse molenaars bij toerbeurt
telefoon
010-4261291
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

In de regel zaterdag 11:00 - 16:00 uur, verder als de molen draait of op afspraak.

toegangsprijzen

Zie website van De Schiedamse Molens

winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak

bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met riet
inrichting

IJzeren scheprad; centerstukken fabr. Geraedts 2013; woning in en naast de molen (museaal ingericht).

versieringen

Aardige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met in grote cijfers en letters 'ANNO 1710'. Daaronder veel kleiner de jaartallen '1888' en '2012' en drie kleine wapens, namelijk van de Babberspolder (drie groene klavertjes op een gouden veld), van Vlaardinger-Ambacht, waar de molen vroeger onder viel (een zilveren ster op een blauw vlak) en van het huidige grondgebied Schiedam (van goud, beladen met een klimmende leeuw van sabel, een cotisse van keel en zilver brocherende over het geheel. Het wapen gedekt met een kroon van drie fleurons van goud en zes paarlen).

Kleine gevelsteen met daarop het oorspronkelijk bouwjaar: '1710'.

Gevelsteen (slecht leesbaar geworden) uit 1888 betreffende de verhoging, met vermelding van het toenmalige polderbestuur.

De historische reclame van Quaker Oats op de romp is geheel gereconstrueerd, nu vertaald als 'Quaker Havermout'.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; houten rollen. Kruilier.
vlucht
25,15 / 25,20 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel.
overbrenging

Bovenwiel 71 kammen
Bovenschijfloop 41 staven, steek 11,95 cm,
Onderschijfloop 24 staven
Onderwiel 95 kammen, steek 15,05 cm
Overbrengingsverhouding 2,32 : 1

hoogte
van de stelling: 2,75 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Vaags ✉︎ 407 binnen 2017 2018 binnen aanw. 25,15
Vaags ✉︎ 406 buiten 2017 2018 buiten aanw. 25,20
media-bestand
Roede 275, Vaags
Vaags
✉︎ 275 binnen 2012 2012 binnen 2018 25,15
media-bestand
Roede 276, Vaags
Vaags
✉︎ 276 buiten 2012 2012 buiten 2018 25,20
Pot ✉︎ 1260 binnen 1881 1881? binnen 1924 25,62
Pot ✉︎ 1308 buiten 1881 1881 buiten 1924 25,60
wiekverbeteringen

Op deze molen is geen wiekverbetering toegepast.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Geraedts ✉︎ 25 2012 2012 aanw. 05,85
Hartogh Heijs ✉︎ 31 1866 1866? 1924
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Kon.Ned.Grofsmederij ✉︎ g.n. 1897 1897/2012 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig in circuit
bestemming

Vh. bemalen van de Babberspolder, thans buiten bedrijf.

molenmaker
?? (1710) ?? (1888) Stichting Restauratiewerkplaats Schiedam (2011/12)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Stichting de Schiedamse Molens is eigenaar sinds 2003.

geschiedenis

Deze molen is in 1710 als grondzeiler gebouwd ter bemaling van de Babberspolder.
De verhoging tot stellingmolen dateert uit 1888, toen de spoorlijn Schiedam - Hoek van Holland werd aangelegd. De spoordijk zou de windvang uit bepaalde hoeken duidelijk verminderen, dus werd besloten de molen te verhogen. De kosten waren voor rekening van spoorwegmaatschappij H.IJ.S.M.
De fraaie vorm van de stenen romp bleef behouden doordat men deze eerst ca. twee meter afbrak en vervolgens pas tot de gewenste hoogte opmetselde.

In 1897 werd het houten scheprad vervangen door een ijzeren exemplaar, dat leek op het systeem Paul, dus met lepel-achtige schoepen. Hier was het evenwel ontworpen door de architect ir. W.J. Brandsma Jzn. en vervaardigd door de Grofsmederij te Leiden. Het rad schepte het water niet zozeer maar sneed er min of meer doorheen. Met een doorsnede van 6.70 meter was het een groot rad, maar de opvoerhoogte was dan ook fors, namelijk 1,80 meter.

Toen in 1924 een dieselmotor werd geplaatst, kwam de windmolen buiten bedrijf en volgde onttakeling. In 1955 werd de bemaling overgenomen door een nieuw gemaal, dat elders was geplaatst. In 1979 werd de romp een tijdje gebruikt als vogelasiel, maar daarna volgde leegstand.

Al zeer lang was er in Schiedamse molenkringen grote belangstelling voor dit bijzondere molenrestant. In 2003 volgde aankoop door Stichting de Schiedamse Molens en toen werd alles een stuk concreter. Tenslotte ging men over tot algehele reconstructie.

Op 21 augustus 2012 werd de kap op de romp geplaatst. Daarmee kwam de rehabilitatie van deze molen in een beslissend stadium. 14 november 2012 werden beide roeden gestoken; 30 november werd er voor het eerst gedraaid.
Op 28 augustus 2012 gaf de molen voor het eerst in bijna 90 jaar weer op windkracht water, 18 oktober volgde de officiële ingebruikname. Helaas is, door de - al zeer lang geleden gerealiseerde - afdamming van de Poldervaart het uitmalen zeer beperkt mogelijk: de molen kan als het ware zijn water niet kwijt (men is wel in gesprek over het realiseren van een maalcircuit). 
Hoewel de omgeving, op de rand van verstedelijkt gebied, nooit meer zal worden als vroeger, is er dichtbij de molen toch weer een flink stuk verbost gebied gerooid en zoveel mogelijk in de staat van weleer gebracht. 

In april 2015 werd de machinistenwoning, die na de onttakeling van 1926 pal naast de molen was gebouwd, gesloopt. De bewegingsbelemmering die deze molen nog had, was daarmee verleden tijd. De stelling kon daardoor worden gecompleteerd, ook bouwde men vervolgens een klein bezoekerscentrum.

Helaas moest in april 2017 besloten worden, de molen stil te zetten, omdat inmiddels duidelijk was dat gedeelde roeden (die ook hier waren toegepast) constructiefouten konden bevatten. Hoewel de eigenaar er snel bij was, heeft het even geduurd voordat er zicht kwam op andere roeden. Men liet zich in zoverre niet ontmoedigen, dat werd doorgegaan met het inrichten van de directe omgeving tot een educatief centrum. Zo is hier een 'mini-polder' gerealiseerd waar bezoekers, zoals schoolkinderen, goed kunnen leren wat het begrip 'polder' (én de bemaling daarvan) inhoudt.

Op 9 februari 2018 heeft men de nieuwe roeden, nu uit één stuk, afgeleverd en vervolgens met kunst en vliegwerk (bij de gedeelde roeden was dat beslist gemakkelijker!) tot vlakbij de molen gebracht. 21 februari werden de gedeelde roeden gestreken en de nieuwe gestoken. Vrijwel direct daarna werd begonnen met ophekken. 24 februari was de molen weer maalvaardig. 

Nog een paar details:
De wateras, gegoten in 1897 voor het toen aangebrachte scheprad, heeft de molenwerf nooit verlaten maar werd bij het begin van de restauratie pal naast de molen onder het maaiveld teruggevonden. Deze functioneert weer als vanouds, net als de vroegere halssteen (die daar ook werd aangetroffen).
Opmerkelijk is ook het steektrapje waarmee men buiten vanaf de begane grond de stelling kan bereiken (binnendoor naar de stelling is uiteraard ook mogelijk).

De Quaker Oats-reclame waarmee de romp al vóór 1940 opgeschilderd was, is nooit helemaal verdwenen. Bekend is dat deze afbeelding, met daarop ook een lachende quaker, tijdens de Tweede Wereldoorlog op last van de Duitse bezetter moest worden overgekalkt: dit was immers te beschouwen als symbool van de vijand Amerika. (Terzijde: een quaker voorstellen als vijand is bizar, want dit zijn juist buitengewoon vredelievende mensen!). De kalk die de reclame moest bedekken was kennelijk niet al te best, want nog vóór 1945 was de afbeelding alweer te zien! 
In 2016 is deze reclame geheel in ere hersteld door een gespecialiseerd schildersbedrijf.

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen is vernoemd naar de polder die hij kon bemalen.

literatuur

Dick Kenbeek, 'Feestelijke opening Babbersmolen', in: Molenwereld 176 (2013) 455 - 462.

foto's

foto's