Leidschendam, Zuid-Holland

Ondermolen (van de Driemanspolder)

Foto van Ondermolen (van de Driemanspolder), Leidschendam, Piet Glasbergen (22-3-2022) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (22-3-2022)

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

Ondermolen (van de Driemanspolder)

1903
Grondzeiler
Achtkante molen
Poldermolen
Stompwijkseweg 28
2266 GE Leidschendam
X: 88817 Y: 454774
N 52.077282 O 4.421763
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Zuid-Holland
Leidschendam-Voorburg
Leidschendam
Gemeente Stompwijk, sectie D, nr. 1291
Provincie Zuid-Holland

De provincie Zuid Holland is eigenaar sinds 1958; daarvoor was dat de Driemanspolder.

Maalvaardig
Bemalen van de Nieuwe Driemanspolder (1e trap), thans op vrijwillige basis; woning

Zeer groot

Leen Vellekoop
070-3276120

Op afspraak

Fietsroute in de buurt van Ondermolen (van de Driemanspolder) via fietsnetwerk.nl
1043
00967
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Ondermolen (van de Driemanspolder)

Constructie

Constructie

Grenen achtkant, gedekt met riet, op gemetselde voet van ca. 1 m. hoog

Gedekt met riet

28,40 m.
Systeem Fauël met steekborden op beide roeden

Vanaf 1934 was deze molen voorzien van het systeem Dekker.
In 1959 werd op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken) aangebracht. Bij een latere vernieuwing zijn de fokken voorzien van steekborden en dat is sindsdien zo gebleven.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien

Kruiwerk etc.

48 ijzeren rollen; kruirad met lage bank
Losse Vlaamse blokvang uit vier stukken; vangbalk met haak; vangstok; kneppel

Gesloten centrifugaalpomp onderin de molen; woning in de molen

Bovenwiel 68 kammen
Bovenschijfloop 40 staven
Riemschijf spilwiel Ø 3,00 m.
Poelie pompas Ø 0,6 m.

Bouwbestek 1902:
Bovenwiel 68 kammen
Bovenschijf 40 staven
Onderschijf 24 staven
Onderwiel 96 kammen
Overbrengingsverhouding 2,35 : 1

Fraai uitgevoerde baard met o.m. het opschrift:
ANNO 1903

Hendrik Paul, Zevenhuizen (ontwerp en bestek, 1902)
Jan Dekker, Hazerswoude (uitvoering, 1903)

Ondermolen (van de Driemanspolder)

Verwijzingen

Ondermolen (van de Driemanspolder)

Geschiedenis

Geschiedenis

De molen maakt deel uit als ondermolen van de molendriegang van de Nieuwe Driemanspolder (ca. 975 ha, opvoerhoogte eerste bemalingstrap 2,55 m.). De Nieuwe Driemanspolder ontstond op 1 januari 1976 als uitvloeisel van het inrichten van een waterbeheersplan voor de Driemanspolder en de Nieuwe Polder. De polder werd op 1 januari 1979 bestuurlijk opgenomen in het waterschap De Ommedijck.

Op 11 juli 1902 brandde de ondermolen door blikseminslag af. Op 14 november 1902 werd de herbouw gegund aan Jan Dekker, molenmaker te Hazerswoude. Deze bouwde een vrijwel nieuwe molen, omdat een sloopmolen van vergelijkbare grootte niet voorhanden was. Van de voorganger werden alleen bovenas en wateras met sintelstukken opnieuw gebruikt. Op 2 juli 1903, bijna een jaar na het afbranden van zijn voorganger, maalde de nieuwe molen voor het eerst. 
  
Zowel het boven- als het ondergangwerk en het scheprad werden uitgevoerd in gietijzer (met houten kammen). Deze werden geleverd door 'de Pletterij' (vh. de ijzergieterij Enthoven). Het scheprad werd uitgevoerd volgens het systeem Paul (naar de waterschapsdeskundige Hendrik Paul, die de molen ontwierp). Het werd, met 6,90 meter, een zeer groot scheprad, dat relatief langzaam draaide.
In 1928 werd het bovenwiel door molenmakerij Ottevanger deels in hout gewijzigd, omdat er teveel problemen waren, met kambreuk als gevolg. Aan te nemen is, dat de gietijzeren kruisarmen niet voldoende soepelheid hadden.
Als eerste van deze driegang kreeg deze molen Dekkerwieken: op 14 december 1934 werd met het verdekkeren begonnen. Adriaan Dekker liet de werkzaamheden tegen een vriendenprijs uitvoeren, met de bedoeling later ook de twee andere molens van deze polder (tegen normaal tarief!) van dit systeem te kunnen voorzien. Aan te nemen is, dat de molen begin 1935 met het nieuwe systeem maalvaardig was.

In 1944 kreeg de molen een centrifugaalpomp. Al in 1934 was hierover door het polderbestuur nagedacht. Deze pomp verving het scheprad uit 1903 dat, door inklinking van de grond en (daardoor) daling van het polderpeil, steeds minder tasting kreeg. Het was in zoverre een proef, dat scheprad en wateras een jaar in bewaring zouden blijven, voor het geval de pomp niet zou voldoen. Op 5 december 1945 kwam de mededeling, dat de pomp voldeed en de losse onderdelen konden worden verkocht.
Toch lijkt de pomp in de praktijk niet te hebben voldaan: de ondermolen had te weinig capaciteit en dus was de balans uit de bemaling. Dit was de voornaamste reden dat de molengroep op 1 januari 1952 buiten bedrijf kwam. Maar ook was de molengang, waarvan tijdens de Tweede Wereldoorlog bijzonder veel was gevergd, op dat moment ook duidelijk in minder goede staat en aan een grote herstelbeurt toe.

De periode van stilstand en verval duurde niet al te lang: in 1958 kocht de Provincie Zuid-Holland de molens aan en liet deze vervolgens restaureren. De Dekkerwieken maakten daarbij plaats voor fokken.
De molens kwamen evenwel niet meer in bedrijf maar werden, als reservebemaling in het kader van de wet BWO (Bescherming Waterstaatswerken in Oorlogstoestand), steeds goed onderhouden. Pas vanaf 1973 is weer met enige regelmaat door de hele groep tegelijk gemalen.
In 2006 werd een nieuwe pomp van andere constructie aangebracht, zodat er nu weer sprake was van een echt maalvaardige molen.

In het voorjaar van 2012 werd de kap geheel opnieuw met riet gedekt. Na 12 mei werd begonnen met het vervangen van het riet op de romp. Eind juli was de werk geklaard en kon er weer worden gedraaid, althans: zo leek dat. Al langer was namelijk duidelijk dat in de waterloop sprake was van forse lekkage en de molen dus sterk 'onderloops' was. Na afdamming en afgraving van een deel van de grond rond de voorwaterloop stelde men vast, dat er in één van de keermuren een gat zat ter grootte van een voetbal. In 2013 is alles keurig hersteld, zodat deze molen er weer goed tegenaan kan.

Molenaars van deze molen:
Arie de Groot (1903 - 1931)
Pieter Hertog (1931 - 1952).


Ondermolen (van de Driemanspolder)

Aanvullingen

Aanvullingen

Dit is de laatste in Zuid-Holland voor een economisch doel grotendeels nieuw gebouwde molen.

Bijzonder is het ijzeren bovenwiel met de houten kruisarmen en kammen.

"Gistermiddag heeft de nieuw gebouwde watermolen van den Driemanspolder, in tegenwoordigheid van het bestuur, voor het eerst gemalen. Het werk liep prachtig, zoodat geen enkele aanmerking was te maken en den aannemer, den heer Dekker, van Hazerswoude, alle eer voor zijn werk toekomt. De molen staat er flink en vlug bij en schijnt in alle opzichten netjes te zijn afgewerkt. Het bestuur was dan ook over de aflevering tevreden".
(Leidsch Dagblad, 4 juli 1903).

Deze molen wordt nooit anders aangeduid dan 'de ondermolen (van de Driemanspolder)'. Een nummeraanduiding werkt hier ook niet, omdat deze molen vanwege zijn ligging vanaf de Stompwijkseweg dan als 'Nr. 3' bekend zou staan terwijl hij technisch gesproken 'Nr. 1' is.

Ondermolen (van de Driemanspolder)

Historische foto's

Historische foto's

Eertijds naar molendatabase.nl ingezonden historische foto’s van deze molen.
Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Ondermolen (van de Driemanspolder)

Actuele foto's

Ondermolen (van de Driemanspolder), Leidschendam, Piet Glasbergen (3-11-2018) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (3-11-2018)
Ondermolen (van de Driemanspolder), Leidschendam, Pieter Zuikerbuijk (29-4-2017) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuikerbuijk (29-4-2017)
Ondermolen (van de Driemanspolder), Leidschendam, Charles Stokman (19-9-2012) | Database Nederlandse molens
© Charles Stokman (19-9-2012)
Ondermolen (van de Driemanspolder), Leidschendam, Wim Koree (15-2-2019) | Database Nederlandse molens
© Wim Koree (15-2-2019)
Ondermolen (van de Driemanspolder), Leidschendam, Boven: De voorwaterloop nadat deze is drooggelegd. De houten beschoeiing dateert vermoedelijk nog uit de 17de eeuw. Leo Middelkoop (9-9-2012).  Onder: Werkzaamheden aan de voorwaterloop. Charles Stokman (8-11-2012). | Database Nederlandse molens
© Boven: De voorwaterloop nadat deze is drooggelegd. De houten beschoeiing dateert vermoedelijk nog uit de 17de eeuw. Leo Middelkoop (9-9-2012).
Onder: Werkzaamheden aan de voorwaterloop. Charles Stokman (8-11-2012).
Ondermolen (van de Driemanspolder), Leidschendam, Piet Glasbergen (3-11-2018) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (3-11-2018)
Ondermolen (van de Driemanspolder), Leidschendam, Piet Glasbergen (3-11-2018) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (3-11-2018)
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.