Molen Hondsdijkse Molen, Koudekerk aan den Rijn

Koudekerk aan den Rijn, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Hondsdijkse Molen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Hondsdijkse polder, tezamen met een motorgemaal

adres
Dorpsstraat 65
2396 HD Koudekerk aan den Rijn
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Hondsdijkse Molen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00061
oude dbnr.
B1019
Meest recente aanpassing
| Molenaar
media-bestand
Molen 00061 Hondsdijkse Molen (Koudekerk aan den Rijn)
Pieter Zuijkerbuijk (27-9-2018)

locatie

plaats
Koudekerk aan den Rijn
plaatsaanduiding
gemeente
Alphen aan den Rijn, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Koudekerk aan den Rijn, sectie A, nr. 1383
geo positie
X: 100160, Y: 461680
N: 52.14059, O: 4.58610
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Bijzonder groot; van alle zijden zeer goed in de wind en het zicht gelegen

contact en bezoek

bezoek/postadres
Dorpsstraat 65
2396 HD Koudekerk aan den Rijn
molenaar
Thom Hoogervorst / Gert van Meeteren
telefoon
071-3413637
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Eiken achtkant, gedekt met riet, op veldmuren van 0,45 m.
kap
Gedekt met riet
inrichting

IJzeren scheprad Ø 5,50 m.; breedte 0,41 m. in de molen.
Woning in de molen.

versieringen

Aardige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met het opschrift '16 44' in geel op blauwe fond.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
binnenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 48 houten rollen. Binnenkruirad.
vlucht
25,10 / 25,20 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel.
overbrenging

Bovenwiel 60 kammen
Bovenschijfloop 35 staven, steek 15,0 cm.
Onderschijfloop 25 staven
Onderwiel 78 kammen, steek 16,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1,82 : 1

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 254 binnen 2010 2010 binnen aanw. 25,10
Straathof ✉︎ 255 buiten 2010 2010 buiten aanw. 25,20
Derckx ✉︎ 351 buiten 1979 1980 buiten 2010 25,20
Derckx ✉︎ 352 binnen 1979 1980 binnen 2010 25,10
Pot ✉︎ 895 buiten 1875 1914 buiten 1977 25,20
Pot ✉︎ 894 binnen 1875 1914 binnen 1977 25,20
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 10.. 1876/77 1876c aanw. 06,80
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ 682 1890c 1890? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
Hier gebouwd nadat daartoe een uit 1644 daterende molen uit Leiden was aangekocht.
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Hondsdijkse polder, tezamen met een motorgemaal

molenmaker
Tijs Groenland, Koudekerk (1693)
omwentelingen
eigendomshistorie

Sinds 1966 is deze molen van de Rijnlandse Molenstichting. Daarvoor was de Hondsdijkse Polder vanaf 1693 eigenaar.

geschiedenis

De molen werd oorspronkelijk in 1644 gebouwd als binnenkruier "staende omtrent de stad Leyden aen de Slagsloot buyten de Marenpoort" en is in 1693 verkocht aan de Hondsdijkse polder (425 ha.), omdat de molen (waarschijnlijk in 1485 gebouwd) aldaar op 3 juni van dat jaar was afgebrand. Molenmaker Tijs Groenland nam de klus aan voor ƒ 1065,--, maar kreeg slechts ƒ 850,-- uitbetaald, omdat hij de molen niet binnen de gestelde termijn had opgeleverd.

Op 7 juni 1898 sloeg de bliksem bij deze molen in; er ontstond evenwel geen brand. Op 8 oktober 1904 gebeurde dit opnieuw en wederom kwam molenaar Kraan met zijn gezin met de schrik vrij. Tot 1959 was de molen voor de Hondsdijkse polder in bedrijf.

In 1966 werd de Rijnlandse Molenstichting eigenaar van deze toen in matige staat verkerende molen. Restauratiepogingen ondervonden vervolgens nogal wat hindernissen: zo was de molen verzakt (en diende dus te worden rechtgezet) en in een latere fase ook onderloops. Gaandeweg ontstond ook discussie over hoe deze molen moest worden opgeleverd: als buitenkruier (naar de bestaande situatie) of als binnenkruier (wat hij tot vermoedelijk 1739 is geweest).
Vervolgens overleed in oktober 1976 molenmaker Hans van Beek, die deze restauratie op zich had genomen, op slechts 30-jarige leeftijd. Al deze tegenvallers maakten dat het tot 1981 duurde voordat de molen maalvaardig kon worden opgeleverd. 
Bij deze restauratie heeft men de molen teruggerestaureerd tot binnenkruier. Zuid-Holland had op deze manier een dergelijke molen terug. 

In het najaar van 2009 werd de molen stilgezet: de roeden vertoonden zowel roest- als scheurvorming en het was niet langer verantwoord om te draaien. Geruime tijd heeft de molen, overhek staand zonder windborden, moeten wachten op betere tijden.
De nieuwe Straathof-roeden werden in september 2010 gestoken. Kort daarna was deze molen weer in staat om de Hondsdijkse polder te bemalen.

In de nacht van 20 november 2014 brak in de molen brand uit, vermoedelijk in de schoorsteen. Snel ingrijpen van de brandweer heeft grote schade voorkomen.

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen is vernoemd naar de polder die hij kan bemalen.

unieke eigenschap

De enige binnenkruier van Zuid-Holland.

Van het boventafelement zijn enkele delen kruisend aangebracht, hetgeen een hoge uitzondering is.

literatuur

Andries Veloo, 'Ger van Meeteren en de Hondsdijkse molen', in: Molenwereld 116 (2008) 241 - 244

trivia

Eind 1972 werd het ondertafelement van deze molen grotendeels vervangen en waren drie van de acht stijlen provisorisch ondersteund. Toen op 12 november 1972 zich een zeer zware storm aandiende, was toenmalig bewoner Marien de Graaf ongerust: overdag verbleef hij met zijn gezin in het zomerhuis, maar 's avonds sliepen zij in de molen. Molenmaker Hans van Beek vertrouwde hun toe: "Déze molen blijft op vijf poten ook wel staan". Hij kreeg gelijk.

foto's

foto's