Molen Polder Achtermeer (1e), Alkmaar

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1531

circa

verdwenen

na 1573

1597 (1573 verbrand en herbouwd?)

opvolger

Alkmaar (Polder Achtermeer / Overdie en Achtermeer)

geschiedenis

Aan een vaart tekende Jacob van Deventer ca. 1560 een molen een stukje ten zuiden van het huidige Overdiepad. Dit kan een standerdmolen of een wipmolen voorstellen.
De molen staat ook op de kaart van Louris Pietersz. uit ca. 1573, maar wel voor het beleg (Nationaal Archief 4.VTH 2514).
Ook op de kaart van Cornelis Drebbel uit 1597 zijn onder een krul de wieken van deze molen nog zichtbaar.

De molen stond op het kadastrale perceel Alkmaar F (1) 252. In 1821 reeds lang verdwenen, maar daar is nog een poldermoleninfrastructuur te zien met twee watergangen vlak bij elkaar gescheiden door een klein stukje land.
Verder onderin op de kadastrale kaart is deze molen 6703 te zien die door de polder heen loost. Dat is op zich natuurlijk vreemd, want zo begin je natuurlijk geen meer droog te malen.

Ik vermoed dat in 1531-1539 de Achtermeer is drooggemalen met de molen op foto 1 en 2. Tijdens het beleg in 1573 werd de Achtermeer onder water gezet en de molen denk ik vernietigd (ook al komt hij bij Drebbel wel voor). Na het beleg of dus vroeg in de 17e eeuw werd de molen vervangen door de molen dbnr. 6703 die door de Achtermeer heen loost op de boezem aan de westzijde. Op de kaart van de Uitwaterende sluizen van Johannes Dou uit de 17e eeuw komt de molen al voor op de positie van dbnr. 6703.

Het droogmaken van de Achtermeer in 1531 kostte veel moeite en de eerste molen zal wel niet van goede kwaliteit geweest zijn of met te weinig capaciteit.
Concluderend: De latere molen dbnr. 6703 werd pas na 1573 gebouwd.

De coördinaten van zijn voorganger, de eerste poldermolen van de Achtermeer, gebouwd in 1531 zijn redelijk te bepalen op basis van de positie van kad. perceel 252 en de knik in de nu nog bestaande molentocht enerzijds en de kruising van het Overdiepad en de Doctor Schaepmankade anderzijds.
Pim van der Wijk, 5 okt. 2016.

W.A. Fasel maakt in zijn Alkmaar en zijne geschiedenissen 550-1660 (Alkmaar 2012) de volgende aantekening voor 8 oktober 1573: Een blijde dag in alle Neêrlandsche harten! Na het runhuis en de watermolen van de Achtermeer in brand te hebben gestoken, vertrokken de Spanjaarden uit Oudorp, daarbij bestookt door de geuzen. De vraag is of de molen op dezelfde plaats is herbouwd, of direct op de nieuwe positie is opgericht.