Molen op het Grote Veenlo, Veenendaal

Veenendaal, Utrecht
v

korte karakteristiek

naam
Molen op het Grote Veenlo
modeltype
Standerdmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
15223
oude dbnr.
V15223
Meest recente aanpassing

locatie

plaats
Veenendaal
gemeente
Veenendaal, Utrecht
streek
Gelderse Vallei
geo positie
X: 166235, Y: 449609
N: 52.03470, O: 5.55094

constructie

modeltype
Standerdmolen
krachtbron
wind
functie
romp
open voet
plaats bediening
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
zetelkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
verplaatst
geschiedenis

De molen werd in 1556 gebouwd op initiatief van het Karthuizerklooster Nieuwlicht, op de natuurlijke hoogte het Grote Veenlo (ten noorden van de Nieuweweg-Holleweg). 

De locatie is een zeer ruwe schatting naar de beschreven ligging van het Grote Veenloo (later Het Vendel).
De molen stond in het Stichtse deel van Veenendaal. 


De eerste molen werd in Veenendaal gebouwd op het Groot Veenlo, op het grondgebied van de Heer van Renswoude in de omgeving van de Vendelseweg onder verantwoordelijkheid van het Karthuizer klooster ‘Nieuwlicht’ dat er toen vanuit ging dat op deze locatie ook het nieuwe dorp voor de veenarbeiders zou komen. De toestemming werd gegeven in augustus 1555, met onder meer als conditie dat deze binnen een jaar gebouwd moest worden.
De ambachtsheer van Renswoude, die zelf over een molen in zijn dorp beschikte, was van deze concurrentie echter niet gediend. Hij spande een proces tegen de Kartuizers aan en kreeg het voor elkaar dat hen verboden werd om te malen. De Kartuizers vreesden een langdurige procesgang en verzochten de
Rekenkamer de molen te mogen verplaatsen van het grondgebied van Renswoude, dat al vanaf ongeveer
1325 bestaansrecht had, naar de Kleine Veenlo, gelegen in het gerecht Rhenen.)

Hiermee werd ingestemd en in 1563 werd de molen afgebroken en herbouwd op de Kleine Veenlo, waar zich inmiddels het dorp aan het vormen was.

Cornelis van Zijl kreeg in 1563 toestemming de molen te verplaatsen, zie verder de opvolger.

aanvullingen

wetenswaardigheden

De Gelderse Vallei, waar Veenendaal in ligt, is gevormd in de laatste twee ijstijden.  Het dal wordt in het zuiden begrensd door de stuwwal van de Utrechtse Heuvelrug en in het noorden door drie kleinere stuwwallen, te weten de Emmikhuizerberg, het Grote Veenloo (het Vendel) en de hoogten rond de Oude Kerk (het Kleine Veenloo). De afstand tussen de Heuvelrug en de noordelijke stuwwallen bedraagt zo'n 3 kilometer. Het diepste punt van de Vallei ligt op 4,9 meter boven NAP.

Tot 1960 liep de provinciegrens tussen Utrecht en Gelderland dwars door de bebouwde kom van Veenendaal. Sinds 1960 valt de gehele plaats onder de provincie Utrecht. Na de bouw van De Nieuwe Molen (dbnr. 1773) op Gelders gebied werd de Stichtse Molen ook wel Oude Molen genoemd.

literatuur

Bron: Zo gaat de Nieuwe Molen, Hans de Kroon, 2011.

trivia

De locatie is een zeer ruwe schatting naar de beschreven ligging van het Grote Veenloo (later Het Vendel).