Molen De Dood, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1719

verdwenen

1805

1785 of 1805 verplaatst

verplaatst naar

Leiden (De Eendragt / De Eendracht)

voorganger

Zaandam-West (De Dood)

geschiedenis

Deze molen de Dood werd in 1719 gebouwd voor Hendrik Dirksz. Nomen. Deze had in dat jaar zijn zaagmolen “het Blauwe Hert” geruild voor de voorganger van deze molen. De voorganger werd op 27 april van dat jaar verkocht aan de Koger Dirk Jansz. Groot, die de molen liet afbreken en verplaatsten naar Koog aan de Zaan. Op het erf van de afgebroken molen liet Hendrik Nomen een nieuwe paltrok bouwen die weer de naam van zijn voorganger kreeg. Het blijft onduidelijk waarom Nomen de eerste Dood voor afbraak verkocht en direct daarna een nieuwe molen liet bouwen. Mogelijk verkeerde de voorganger is een mindere conditie, het kan ook zijn dat de voorganger niet meer aan de eisen van de tijd voldeed. Het is ook mogelijk dat Nomen een leuk bedrag verdiende aan de verkoop.
Nomen bleef vrij lang eigenaar van de Dood, nog in 1742 was de molen zijn eigendom.
Hoe de levensloop van deze molen verder loopt dient nog nader onderzocht te worden er zijn nl. 2 versies en welke nu klopt is niet geheel duidelijk.
In het boek “Zaandam 150 jaar stad” wordt er melding van gemaakt, dat de wagenschotzager de Dood, gelegen aan de Parkstraat, op 24 januari 1785 was gekocht door A.F. Zoda uit Leiden voor ƒ 1050. A. Zoda liet de molen toen afbreken en verplaatsen naar Zoeterwoude. [A. Zoodaar kocht de molen van Lijsbeth Isaacs Brugge, de weduwe van Dirk Hendriksz. Nomen. uit de transportakte blijkt dat met een verplaatsing van de molen rekening werd gehouden. Bron: Leids Jaarboekje 2001.]
R.Couwenhoven meldt in zijn boek “250 Zaanse molens” dat de Dood nog in ieder geval tot 21 januari 1801 in bedrijf was en op die dag werd verzekerd tegen brand door Hendrik Dirksz. Noomen. De molen zou toen in 1805 worden afgebroken en verplaatst naar Zoeterwoude.
Er dient dus nog wat nader uitzoekwerk te gebeuren, wel is het aannemelijk dat de molen in Zuid-Holland terecht is gekomen in de omgeving van Leiden. In welk jaar dat precies gebeurde blijft vooralsnog gissen.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 77
- “250 Zaanse molens” R. Couwenhoven 2001 blz. 31
- “Zaandam, 150 jaar stad” o.a. Dr. S. Hart 1962 blz. 35-39
- “de Zaende” 2e jaargang 1947 blz. 333
F. Rol.