Molen De Kalkmolen, Hoogmade

Hoogmade, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Kalkmolen
modeltype
Wipmolen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
2009
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig (naar keuze in circuit)
bestemming

Bemalen van de Doespolder (onderste trap) op vrijwillige basis

Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
12220
oude dbnr.
B1036
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 12220 De Kalkmolen (Hoogmade)
Piet Glasbergen (22-3-2017)

locatie

plaats
Hoogmade
gemeente
Kaag en Braassem, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Woubrugge, sectie A, nr. 2195
geo positie
X: 98867, Y: 463949
N: 52.16085, O: 4.56684
biotoopwaarde
0 (onbekend)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres

Hoogmade
molenaar
Arie Driesprong
telefoon
06-5460 4512
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Als de molen draait en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Kalkmolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Wipmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ondertoren gedekt met riet
kap
Bovenhuis rood geverfd; kap gedekt met losanges.
inrichting

Gesloten houten scheprad (met ijzeren gordingen), Ø 4,10 m.; breed 0,23 m. op ca. 4 meter buiten de molen

versieringen

Eenvoudige rood-wit-blauw geverfde windwijzer met mik.

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk; kruihaspel
vlucht
17,30 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 44 kammen
Bovenschijfloop 17 staven, steek 12,0 cm.
Onderschijfloop 15 staven
Onderwiel 56 kammen, steek 13,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1,44 : 1

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 221 buiten 2007 2010 buiten aanw. 17,30
Straathof ✉︎ 222 binnen 2007 2010 binnen aanw. 17,30
Pot ✉︎ 1469 binnen 1886 1932? binnen 2006 17,50
Pot ✉︎ 1470 buiten 1886 1932? buiten 2006 17,50
wiekverbeteringen

Deze molen heeft op zijn huidige, noch zijn vorige plaats een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As g.n., Kon.Ned.Grofsmederij
Kon.Ned.Grofsmederij
✉︎ g.n. 1900 1900? aanw. 03,25
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig (naar keuze in circuit)
bestemming

Bemalen van de Doespolder (onderste trap) op vrijwillige basis

molenmaker
?? (1684) Fa. Verbij, Hoogmade (2009)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Rijnlandse Molenstichting is eigenaar sinds 2009; daarvoor was dat de gemeente Leiderdorp sinds 1959, daarvoor de Kalkpolder vanaf 1684.

geschiedenis

Deze molen bemaalde de Kalkpolder onder Leiderdorp. De huidige molen dateert van 1684 en was al de derde van deze toen nog geen 50 jaar oude polder. In 1666 had men een nieuwe molen gebouwd, omdat de in 1636 bij de stichting gebouwde wipmolen structureel te klein was gebleken. Niet duidelijk is vooralsnog, waarom de uit 1666 daterende molen na 18 jaar alweer moest worden vervangen, maar het moet haast wel zware storm- of brandschade zijn geweest. 

Deze (derde) Kalkmolen deed zijn werk vervolgens bijna drie eeuwen zonder veel problemen en bleef tot 1959 in bedrijf. In dat jaar nam een elektrisch gemaal de bemaling over. De gemeente Leiderdorp kocht vervolgens de molen voor een symbolisch bedrag aan en zorgde verder voor het onderhoud. 
Op 1 juli 1972 werd de polder opgeheven, maar op dat moment was het bemalingsgebied al grotendeels verdwenen door woningbouw, de aanleg van een waterzuiveringsinstallatie en een jachthaven (die weer was ontstaan na zandwinning). 

Omdat aan alle (bouw)plannen nog geen einde was gekomen (zo stond ook verbreding van de autosnelweg A4 vrijwel vast), stond de omgeving van deze molen anno 2004 nog altijd sterk onder druk. Besloten werd, elders in Leiderdorp een plaats te vinden. 
Op 9 februari 2006 werd de molen op zijn oude plaats in delen afgebroken en per schuit naar de werkplaats van de fa. Verbij vervoerd. Daar moest de molen, die op zich in zeer behoorlijke staat verkeerde, als het ware wachten op een andere omgeving (en daarmee een betere toekomst). 

In september 2008 verschenen berichten dat de molen niet in Leiderdorp zou worden herplaatst, maar in Hoogmade, in de nabijgelegen gemeente Jacobswoude. Het idee was om daar tezamen met de Doesmolen (die door diverse peilverlagingen al jaren onvoldoende water had) een getrapte bemaling te gaan vormen voor de Doespolder. 

Dit plan werd werkelijkheid en toen kon de daadwerkelijke verplaatsing worden voorbereid. In oktober 2009 kwam de nieuwe fundering, op korte afstand van de Doesmolen, gereed. Op 15 december 2009 werd de Kalkmolen in de Doespolder geplaatst, in maart 2010 stak Verbij de nieuwe roeden. Zeer opmerkelijk is, dat het bovenhuis van deze molen na de overplaatsing ineens rood was geverfd. Dat was, bij deze vanouds groen geverfde molen, 'even wennen'.

De Kalkmolen fungeert tegenwoordig dus als ondermolen voor de Doesmolen. Echter: de Kalkmolen hoeft het water duidelijk minder hoog op te voeren terwijl ook het scheprad smaller is dan dat van de Does (en de molen dus makkelijker draait). Zou de Kalkmolen flink doormalen, dan wordt de tasting van het scheprad van de Doesmolen veel te groot en zal, ook vanwege de grotere opvoerhoogte, deze molen niet of zeer moeilijk uit kunnen malen. Daarin is voorzien door een overstort in de tussenboezem, die ook nog in hoogte verstelbaar is. De Kalkmolen kan dus ook alleen (en dan in circuit) malen en heeft altijd voldoende water.

Een opmerkelijk detail (maar heel correct volgens oude foto's): de leuning van de trap naar het bovenhuis zit links en niet rechts!

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen wordt aangeduid naar de polder die hij op zijn oude plaats kon bemalen. Bij deze polder bevonden zich vroeger ook enige kalkovens. In de praktijk zal "Kalkmolen" wel in gebruik blijven. Maar "Onderste Doesmolen" is technisch in ieder geval correct!

literatuur

Dick Kenbeek, 'De Kalkmolen vindt z'n plek', in: Molenwereld 135 (2010) 100 - 103
Andries Veloo, 'Arie Driesprong, Rinus Schutte en hun molenduo', in: Molenwereld 182 (2014) 225 - 228.

trivia

De eigenaar van de grond, waar de molen sinds eind 2009 staat, wilde alleen meewerken aan de overplaatsing, als het bovenhuis, in plaats van groen, rood zou worden geverfd. Aldus geschiedde. 
Zo makkelijk kan het dus gaan!

foto's

foto's