Molen Nieuwe Noordermolen, Starum/ Stavoren

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1664

/ 1767 herbouwd

verdwenen

na 1830

geschiedenis

De molen staat nog niet op de kaart van Joan Blaeu uit 1649, maar wel op de kaart van Schotanus uit 1664.
Op de Schotanus-kaart staat de Nieuwe Noorder Molen als ronde (?) bovenkruier met lage stelling afgebeeld benoorden de haven.

De naam Nieuwe Noordermolen (genoemd op de kaart van Schotanus) suggereert dat er tegelijkertijd een oude Noordermolen bestond. De oorspronkelijke Noordermolen (dbnr. 3882) was verbrand in 1572. Wellicht dat de molen bij de Blauwe brug (dbnr 11571) feitelijk de (oude) Noordermolen werd genoemd. Dit is niet bekend.
-----
De stellingmolen werd na een brand rond 1767 herbouwd.
-----
Bataafsche Leeuwarder courant, 21-04-1804
Uit de Hand te Koop, te bevragen by de Eigenaar Sasker Pieters te Molquerum : Eenen uitmuntenden , hegten en sterken ROGMOLEN, houdende ongeveer 68 Voeten Vlugt, met eenen extra zwaren Steenen Agtkant, tot aan de Zwigtstelling toe, waarin Molenaars WONING en ZOMERVERTREK, hebbende, by veele Gerieflykheden, een ruim en vrolyk uitzicht ten Zuiden, Westen en Noorden over de Zuiderzee, staande en gelegen even buiten de Poort, aan den Noordkant van de Haven te Stavoren. Voorzien van drie paar Steenen tevens geschikt tot Pellen en om Schors te Maalen, en van alle verdere Gereedschappen, tot zodanige Fabriek behorende, als: Zeilen, Spillen, Draaghouten, Kruytouw, Jein , Koevoet, Bilhamers, Blokken met Yzer Beslag, welke allen in goede orde zyn, en grootendeels voor weinige Jaaren nieuw aangekogt, zynde voor drie Jaaren geheel en al Verkamt; bezwaard met 2 Car. Glds. Jaarlyksche Grondpagt, te betalen aan de Stad Stavoren, voor 't Recht der vrye Winden van de Zuideren Noorder Dwingers van gemelde Stad; verder invoegen als dezelve nu eenige Jaaren door den Eigenraar SASKER PIETERS bemaalen is, en thans nog door CORNELIS ANNES als Huurder bemaalen wordt.
-----
Resol. V. Gedep. Staten, waarbij het verzoek van S.G. Bruinsma en P. Tjebbes, tot verplaatsen van de rogge en pelmolen van Stavoren naar Warns wordt geaccordeerd. 5 april 1817.
Bron: http://www.friesarchiefnet.nl/
-----
De molen is nooit verplaatst, ondanks eventuele toestemming daarvoor. In 1821 verkocht eigenaar Pieter Tjebbes (daarna te Koudum werkzaam) hem aan Theunis Cornelis Bouma en Haring Pieters de Boer uit Warns. Op de in 1826 getekende kadasterkaart komt hij nog voor (zie onder). Ook in de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel van 1832 staat hij nog steeds genoteerd.
-----
De herbouwde stellingmolen mocht sinds 1828 ook weer pellen (toestemming aan Andries Hayes Wybrands, ook eigenaar in 1832). Hij had 69 voet = 20,7 meter vlucht en drie paar stenen en diende tevens als baken uit zee (vermeld 1827).
Helaas is nog niet bekend wat er na 1832 met de molen is gebeurd. In 1830 was Wybrands nog toestemming geweigerd om de molen naar Makkum te verplaatsen, dus is het waarschijnlijk dat hij in Stavoren niet meer rendabel was. In Makkum verrees in 1842 een nieuwe koren- en pelmolen, maar het is niet aan te nemen dat Wybrands zo lang heeft kunnen wachten.
Dick Bunskoeke, 11 juni 2018

Tegen 1850 was er geen korenmolen meer in Stavoren.
Bron: "Het molenbestand in Friesland, een overzicht van het aantal der industriemolens in Frl. tot 1900", art. door drs. D.M. Bunskoeke in De Utskoat nr. 40, dec. 1985.

Of de (welke?) rog(ge/ koren)- en pelmolen werkelijk naar Warns is verplaatst is onzeker, op de TMK van ca. 1850-1864 staat in Warns geen korenmolen aangegeven.