Molen Zaagmolentje van Bolhuis, Thesinge

Thesinge, Groningen
v

korte karakteristiek

naam
Zaagmolentje van Bolhuis
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
zaagmolen, speelmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
10706
oude dbnr.
V6541
Meest recente aanpassing
| Conversie
media-bestand
Molen 10706 Zaagmolentje van Bolhuis (Thesinge)
Foto: n.n., coll. v.d. Veen, opn. 1934 of eerder.
Op de achtergrond molen Germania.

locatie

plaats
Thesinge
plaatsaanduiding
gemeente
Groningen, Groningen
streek
Groningen (stad)
geo positie
X: 239371, Y: 587701
N: 53.26918, O: 6.65182

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
achtkante bovenkruier op vierkante onderbouw
plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
circa 1894 verplaatst
verdwenen
opgeslagen
verplaatst naar
geschiedenis
Het bovenachtkant is rond 1890 nieuw gebouwd door molenmakers Christiaan Bremer uit Middelstum en Klaas Kremer uit Thesinge. Het heeft vermoedelijk gediend om bij de invoering van zelfzwichting deze uit te proberen.

Zij verkochten het molentje aan molenmaker J. Bolhuis, die het in 1894 500 m verplaatste op een door molenmaker Bremer uit Middelstum gemaakt ondervierkant. Het molentje was ingericht met een lintzaag en een slijpsteen, de laatste diende tevens als vliegwiel.

Van 1932 tot 1934 was C. Jansen de eigenaar.

In 1934 heeft molenmaker Thomas Bremer uit Adorp (zoon van Christiaan) het bovenachtkant en kap gekocht en opgeknapt, maar niet weer opgebouwd. Rond 1980 heeft Bernard Dijk het molentje opgeknapt en heeft het enkele jaren bij het agrarisch museum in Leens buiten gestaan. Daar is het achtkant omgewaaid, waarbij de oude doorboorde houten bovenas is gesneuveld. Deze as is vervangen door een as, gemaakt uit eiken plankjes, op elkaar gelijmd met bruislijm. Dit asje heeft het maar enkele jaren uitgehouden. Het is ook mogelijk dat dit asje direct na 1935 door molenmaker Bremer is vernieuwd, in elk geval heeft het molentje tussen 1935 en 1980 bij Bremer binnen gestaan.

Momenteel staat het achtkant met de resten van de kap opgeslagen in mijn schuur in Winsum, het plan is het molentje te restaureren en naast de schuur op Het Aanleg no 24 in Winsum Gn te plaatsen. Van de nazaten van de laatste eigenaar in Thesinge, de gebroeders Jansen, heb ik de nog aanwezige onderdelen gekregen. De bovenbonkelaar is onlangs teruggevonden in de Wiite molen in Ten Boer.

Op 7 mei 2011 is het achtkant met kap en een deel van de wieken tijdelijk opgebouwd op Het Aanleg in Winsum. Het plan is om het molentje, compleet met ondervierkant , zelfzwichting en inrichting weer op te bouwen in het Openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum.

Bronnen:
- website Groninger Molenhuis.
- Informatie van Piet Groot, 6 juli 2009 & 12 mei 2011.
-----

Een kleine houtzaagmolen, staande op de molenaarswerf van Bolhuis. De molen stond tussen de schuur en de ernaast gelegen tochtsloot van de Thesinger Polder. In mijn kindertijd, toen ik daar eens met pa naar toe ging, heb ik daar alleen resten gezien.
Bron: Kornelis Oomkes. Rondom het molenhuis. Geschiedschrijving over gezin en bedrijf van de familie Willem Oomkes en over Thesinge. "(Korenmolen"GERMANIA").

aanvullingen

trivia
De foto is een uitsnede uit een stereofoto, tegenwoordig aanwezig in het archief van DHM. Op de enige foto uit deze periode is dit zaagmolentje te zien met te lange roeden met zelfzwichting, zonder stelling en met molen Germania op de achtergrond.
-----

Eeuwenlang werden in Nederland kleine windmolens gebruikt om energie te leveren bij kleine bedrijven. De meeste verdwenen geruisloos bij de aanleg van elektriciteit, er werd in Nederland niet naar gestreefd om enkele kleine molentjes te behouden, dit in tegenstelling tot de grote molens. Daarom vindt ik de restauratie van een al bijna 80 jaar opgeslagen kleine molen zo belangrijk.

Deze kleine molen is het achtkante zaagmolentje De David uit Thesinge, de laatste in zijn soort. Hij dreef daar een lintzaag en een slijpsteen aan bij molenmaker en stelmaker Jan Bolhuis. De David werd rond 1890 gebouwd door Groninger molenmakers Klaas Kremer en Christiaan Bremer om zelfzwichting uit te proberen. Na de invoering van dit succesvolle wieksysteem, op vele molens in het noorden van Nederland, werd dit molentje in 1894 tot zaagmolen ingericht.

In 1934, na 40 jaar trouwe dienst, werd het molentje door molenmaker Thomas Bremer in Adorp aangekocht, gerestaureerd en opgeslagen. Sinds ik 11 jaar geleden de zorg voor molen De David op mij heb genomen, heb ik naar het doel toegewerkt om De David in oude luister te herstellen. We hebben een prachtige plek gevonden in het Groninger openluchtmuseum Het Hoogeland, tussen de 19e eeuwse monumenten op de wierde van Warffum, met een weids uitzicht over het Groninger land. Dit openluchtmuseum wil De David graag opnemen, het is de bedoeling dat De David in de staat van rond 1900 wordt gerestaureerd, in werkende staat, compleet met zelfzwichting en ondervierkant met de lintzaag en de slijpsteen.

Direct na gereedkomen van de restauratie draag ik het eigendom van De David aan het museum over. Meer over zaagmolen De David kunt u vinden op www.molendedavid.nl. Begin september hebben we de ongerestaureerde bovenbouw van De David in het openluchtmuseum Het Hoogeland geplaatst, zodat u kunt zien hoe goed De David hier zal passen.

Piet Groot, Winsum Gr., Pietergroot@home.nl, 17 sept. 2011.