- naam
- Aeolus
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- functie
- korenmolen
- bouwjaar
- herbouwd
- 1977
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf
- adres
-
Borgshof 24
9936 CS Farmsum - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 10225
- oude dbnr.
- B319
- Meest recente aanpassing
- | Constructie
Molen Aeolus, Farmsum
Farmsum, Groningen
b
locatie
- plaats
-
Farmsum
- gemeente
- Eemsdelta, Groningen
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Delfzijl, sectie D, nr. 1464
- geo positie
-
X: 257790, Y: 593701N: 53.31996, O: 6.93004
- biotoopwaarde
- 3 (matig)
- landschappelijke waarde
- Groot
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Borgshof 24
9936 CS Farmsum - molenaar
- Bert Peihak
- telefoon
- 06-21646580
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- nee
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
Donderdag 13.00 - 16:30 uur, als de blauwe wimpel uithangt.
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- ja
- informatie voor scholen
Scholen en groepen op afspraak.
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Aeolus via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Eiken achtkant, gedekt met riet, op stenen onderbouw
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Eén koppel maalstenen; kammenluiwerk
- versieringen
Eenvoudige baard, wit geverfd, met de opschriften "De Aeolus 1881 1976"
Op het bovenwiel staat het jaar 1869 ingesneden.- plaats bediening
- stellingmolen
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Voeghoutenkruiwerk. Kruirad.
- vlucht
- 21,00 m.
- vang
- Hoepelvang (metaal). Vangbalk met duim; vangstok.
- overbrenging
Bovenwiel 64 kammen
Bovenbonkelaar 29 kammen
Kammenluitafel 25 kammen
Luiaswiel 16 kammen
Spoorwiel 101 kammen
Steenschijf 29 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 7,69- hoogte
- van de stelling: 8,90 m.
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Buurma 80 binnen 1977 1978 binnen aanw. 21,00 Buurma 81 buiten 1977 1978 buiten aanw. 21,00 - wiekverbeteringen
Van 1933 tot 1968 had deze molen op beide roeden zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen.
- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Koning 132 1906 1933 aanw. 05,70
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 12318
- inventarisnummer
- GR029
eigendom
- eigenaar
- Gemeente Eemsdelta
- eigendomsvorm
- Gemeente
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf
- molenmaker
- H.W. Dijken (1811) Fa. Roemeling, Scheemda (1977)
- voorganger
- omwentelingen
- eigendomshistorie
De gemeente Eemsdelta is eigenaar per 1-01-2021. Daarvoor was dat de per die datum opgeheven gemeente Delfzijl.
- geschiedenis
-
De molen Aeolus werd in 1811 (of mogelijk iets daarvoor) gebouwd als koren- en pelmolen voor H.W. Dijken. Deze werd opgevolgd door Eefke Jans Nieland, gehuwd met Cornelis Jans Borst. Deze was hier tot 1829 nog mulder.
Na 1829 was de molen in handen van drie generaties Van Delden: tot 1844 Folkert Edzes, tot 1876 Jacobus en tot 1896 F. van Delden. Daarna was Pieter Begeman eigenaar. Hij verkocht in 1919 de molen aan de broers Geert en Pieter Koning.
De gebroeders Koning lieten in 1933 een grote herstelbeurt uitvoeren: molenmaker Harm Wiertsema uit Scheemda vernieuwde vrijwel de gehele kap, stak een tweedehands ijzeren bovenas (tot dan toe was die steeds van hout geweest) en voorzag beide roeden van zelfzwichting.
De opleving duurde niet bijzonder lang: de molen raakte in 1945 als gevolg van de oorlog beschadigd (tot op het allerlaatst - de rest van Nederland was al bevrijd - werd rondom Delfzijl nog zwaar gevochten) en kwam niet meer op windkracht in bedrijf.
Pogingen van mw. Van der Veen - Dijk om in de jaren '60 de molen tot restaurant te verbouwen sneuvelden op geldgebrek. De aannemer die in 1964 begonnen was met herstel, liet in 1968 beslag op de molen leggen, omdat er nog niets betaald was. Ook werd de nieuwe stelling, die molenmaker Bremer klaar had liggen, om die reden nooit aangebracht.
Oud-eigenaar Geert Koning kocht zijn voormalige bezit terug, nadat de molen op gerechtelijk bevel moest worden verkocht, maar ook hij kon, ondanks alle goede bedoelingen, geen potten meer breken: in 1968 werden wiekenkruis en staart verwijderd, omdat die inmiddels in te slechte staat waren geraakt; de stelling was op dat moment al jaren verdwenen. Ondertussen had de molen ook inwendig een aderlating ondergaan: beide pelstenen waren verwijderd ten gunste van "De Jonge Hendrik" te Den Andel, waar de oude stenen helemaal 'op' waren. Inmiddels was de gemeente Delfzijl eigenaar geworden.
Tot 1974 stond de molen in het dorp ten zuiden van de oude zeesluis van het Eemskanaal. De omgeving daar was inmiddels door industrialisatie sterk veranderd en verlelijkt en feitelijk was de situatie onhoudbaar geworden: aanleiding om de molen te verplaatsen.
De nieuwe locatie werd het terrein van de Borgshof, op de hoek van de Molenstraat en Hoogelandsterweg. Daar werd een nieuw stenen onderachtkant gebouwd; intussen werden achtkant en kap op de grond gerestaureerd.
Op 1 september 1976 ging het tijdens de opbouw volstrekt mis: de kraan, bezig met het plaatsen van het bovenachtkant op de onderbouw, begaf het, waarna dit achtkant op de grond te pletter stortte. Er vielen geen zwaargewonden, maar de schade was enorm en de restauratie liep uiteraard grote vertraging op.
Er is vervolgens een geheel nieuw achtkant gemaakt. Dat werd, ongebruikelijk voor Groningen, van eiken. Nadat dit achtkant geplaatst was, volgden kap en wiekenkruis snel.
Op 12 augustus 1978 werd de molen officieel in gebruik genomen en een gedenksteen ingemetseld.
Van reconstructie van het pelwerk werd bij deze herbouw afgezien. Ook keerde er geen vorm van zelfzwichting terug: de molen kreeg weer Oud-Hollandse ophekking met zeilen.
Het blijft al met al een opmerkelijke molen met een jonge onderbouw en achtkant en daarop een duidelijk oudere kap.
Het halslager is van gietijzer, in de baan voorzien van een laagje babbits.
aanvullingen
- wetenswaardigheden
Het dorpshuis van Farnsum, pal naast de molen gelegen, heeft zich naar de molen vernoemd.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen