Op de Itter- of Ittersebeek, die langs de dorpen Neeritter en Ittervoort stroomt en daarover een klein gedeelte de landsgrens vormt, lagen vier watermolens op korte afstand van elkaar.
De oorsprong van de beek ligt in de omgeving van Gruitrode in het noordelijke deel van Belgisch Limburg en mondt uit in de Maas bij Wessem. Na het passeren van de grens stroomt het water nog grotendeels door de oude bedding langs de beemden en de molens, die een andere bestemming hebben gekregen.
De beek is vanouds smal en het verhang klein, zodat het watertransport gering is. Het verschil tussen het peil van de grondark van de Borghmolen in Kessenich en dat van de Kraekermolen in Thorn was volgens de rapporten van provinciale waterstaat, ongeveer 4,8 m., de beeklengte tussen deze molens bedraagt ongeveer 2900 m., zodat het verhang minder dan 2 millimeter per meter bedroeg. Bovendien kwamen op de bodem veel zandruggen voor die de waterafvoer belemmerden: werd het water door de bovenmolens opgestuwd dan kregen de ondermolens te weinig water. Van de ondermolens op de Itterbeek stonden de schoepen van de waterraderen vaak in het achterwater zodat zij minder kracht konden ontwikkelen.
Maar nu de molen waar het hier om gaat: de Schouwsmolen. Het oudste deel van het gebouw dateert vermoedelijk uit 1630.
In de 19e eeuw werd de molen verbouwd en uitgebreid. Steensoorten en steenverbanden kunnen op drie verbouwingen wijzen. Aan één daarvan herinnert een gevelsteen uit 1830 die ook verwijst naar Jan Mathijs Grispen, die in het midden van de 19e eeuw eigenaar was.
Opvolger van Jan Mathijs was Lambert Grispen. Bij boedelscheiding in 1885 werd de molen met huis, stal en erf, gelegen op Schreurskamp, toegewezen aan Jean Mathieu Grispen, kapelaan in Stein, en Anna Grispen.
In 1896 verkochten zij de molen met aanhorigheden aan Jean "Sjang" van de Laar, molenaar te Kessenich, getrouwd met Anna Maria Philomena Lemmens. Sjang van de Laar kreeg later een belangrijk aandeel in het maatschappelijk leven van Ittervoort, toen nog een zelfstandige gemeente: hij was daar onder andere 30 jaar wethouder, kerkmeester, kassier van de boerenleenbank en gedurende de Eerste Wereldoorlog regelde hij de voedseldistributie. Voor velen was hij een vertrouwensman, die nauwgezet en plichtsgetrouw de functies vervulde. Niet zonder reden noemde men hem "de baas".
In 1902 kreeg Van de Laar toestemming om het waterrad te vernieuwen. Dit nieuwe rad, middellijn 5,70 m., breed 0,71 m., kreeg een ijzeren as voorzien van een naaf, waarop de houten spaken werden bevestigd. Tevens werd op voorstel van de bij de molens van Neeritter genoemde opzichter van de provinciale waterstaat Hanraets een zelfwerkende kantelklep op de lossluis aangebracht. In 1928 liet Van de Laar bij de molen een transformatorhuisje bouwen en een elektromotor als hulpkracht plaatsen.
Jean van de Laar overleed in 1935. Reeds in 1930 was de molen overgenomen door zijn schoonzoon Jean Corbey, die hier de laatste molenaar zou zijn.
In 1963 werd de molen aan de gemeente Hunsel verkocht; het waterrecht was al eerder aan het Waterschap "Midden-Limburg" overgedragen. Op dat moment was het waterrad al verdwenen, het jaar waarin dat gebeurde is niet precies bekend.
Ter plaatse bevond zich in de weg, de Margarethastraat genaamd, een gevaarlijke versmalling, die veroorzaakt werd door het molenaarshuis en de daar tegenover staande woning. Verbetering van de weg was voor de gemeente Hunsel de aanleiding het gehele perceel met opstallen, groot 3,5 ha, voor ƒ 35.000,-- aan te kopen. Later werd ook het huis aan de overzijde gekocht om afgebroken te worden, zodat het molengoed behouden kon blijven.
In 1966 werden molen met woonhuis, schuur en erf aangekocht door P.D.B. Janssen uit Roermond. Op dat moment was het molenwerk nog intact, het waterrad echter al verdwenen en de waterwerken geheel vervallen. Initiatieven van Janssen om het waterrad in de jaren zeventig in ere te herstellen, liepen op niets uit: het waterschap verleende geen toestemming.
De gemeente Hunsel had molen en huis verkocht om met de opbrengst een nieuwe gemeentewerf te bouwen. Zij koos daarvoor een merkwaardige plaats namelijk een terrein naast de molen in het landschappelijk fraaie dal van de Itterbeek. Toen hiertegen bezwaar werd aangetekend bleek, dat de molen en het huis niet op de Voorlopige Lijst van Nederlandse Monumenten voorkwamen. Welstandstoezicht ging echter akkoord en de bouwvergunning werd verleend.
Ondertussen: wat hier ook allemaal was gebeurd: het binnenwerk van de molen bleef geheel intact!
De molen heeft een houten gangwerk, waarbij de wieg ondergebracht is tegen de onderzijde van het spoorwiel op de korte koning. In de wieg zijn ijzeren staven aangebracht, evenals in het rondsel dat het rechter koppel stenen aandrijft. Het linker koppel stenen is voorzien van een ijzeren drijfwerk met een conische tandwieloverbrenging op de steenspil.
Wat in de jaren '70 niet lukte, werd in de 21ste eeuw werkelijkheid: in 2010 ontwikkelde men een plan voor restauratie van de molen, dus weer een waterrad en tevens een vistrap.
Wat dat laatste betreft: men legde nog datzelfde jaar een temporele vismigratiezone aan, een relatief kleinschalige, in het landschap passende constructie, die met relatief weinig debiet goed kan functioneren. Het ontwerp is na aanleg uitgebreid getest. In dit onderzoek bleek de by-pass door diverse vissoorten, van klein tot groot, gebruikt te worden om stroomopwaarts en -afwaarts te zwemmen.
20 april 2015 werd symbolisch de restauratie van de Schouwsmolen gestart. Later werd een kopie van het verdwenen rad geplaatst, waarmee de molen weer maalvaardig werd. De bedoeling is dat, naast het malen van meel, ook stroom wordt opgewekt.
