Molen De Dankbaarheid, Schagen

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1639

of iets eerder

verdwenen

1834

verplaatst

verplaatst naar

Den Helder (De Onderneming)

geschiedenis

oud recht Schagen 5298 inv. 247/247v/248, 17 mei 1639:
"Cornelis Cornelisz Bregman als procuratie hebbende van de voogden van de kinderen van zalige Floris van Meverven?-sage bekende vercoft te hebben aen Samuel Jansz Timmermans oock onse mede poorter omtrent vierdhalff snees land gelegen 't eijnden de Loet jegenwoordig geapproprieert tot de saegmolen werff, welcke vierdhalff snees lants de saegmolen dien daer alsmede op getimert staet de gemelte Samual Jansz bekende vercoft te hebben aen Bancras Cornelis Wael ende Cornelis Pieters Timmerman."

Uit het woord "jegenwoordig" (tegenwoordig) is op te maken dat de zaagmolen onlangs was gebouwd.
John van Lunsen, 28 jan. 2015.
-----

Uit oude verpondingsregisters blijkt dat er in de periode 1628-1630 in Schagen twee zaagmolens stonden, waarvan een 'veere tot solderings saegt'. Dat wil zeggen een (zolder)verenzager, de andere zou de grotere zaagmolen kunnen zijn geweest.
De molen komt voor op de kaart van het Hoogheemraadschap van Uitwaterende Sluizen uit 1680.
Een duidelijke vermelding van deze zaagmolen is een transportakte van 25 juni 1697.

Actum 24 juni 1713:
“Wij Jan Pietersz Backer en Gerrit Scager, Schepenen van Scagen, doen cont dat voor ons gecomen sijn de heren Pieter Gerling Notaris en Melchior van Cleijnenberg procureur beijde tot Haarlem, als mede curateurs over de insolvente boedel en goederen van de heer Diderik Kamp ende Vrouwe Geertruijt Spiart, en verclaarden in die qualiteijt uijt cragte van haar commissie en appoinctement bij de EdelAgtbare Heren Schepenen der stadt Haarlem verleent den 11en November 1708, ons vertoont, vercogt te hebben aen Cornelis Bregman alhier een stucke lant buijten de Loet over de zaagmolen groot vier en een half gars, belent de Heere weg ten noorden, de gemeene vaart ten westen…‟

Gedurende 1716-1717 was Jacob Adriaenszoon Brouwer de eigenaar/molenaar, toen hij overleed erfde zijn knecht Cornelis Willemszoon Veth de molen.

Cornelis Eecen (1761-1831) bezat een aantal houtzaagmolens waaronder De Dankbaarheid te Schagen. Hij kocht deze met zijn zonen Gerband, Klaas en Pieter op 30 oktober 1828 voor ƒ 3635, als dependance van de hoofdvestiging te Oudkarspel. De molen werd toen beschreven als "een bovenkruier zeskant met drie ramen en twee sleden. Bij deze molen is ook een open houtberging met pannen gedekt."

Op 13 en 22 februari 1832 werd in de herberg Het huis te Brederode te Oudkarspel door notaris De Moraaz geveild: ‘Een houtzaagmolen het laatste genaamd geweest De Dankbaarheid, zijnde een bovenkruijer getekend nr. 126.. staande en gelegen onder en even buiten de kom der gemeente Schagen aan het einde van de Loet..’, koper werd Leendert den Berger. Hij betaalde ƒ 1430 voor de molen en ƒ 410 voor de gereedschappen.
Den Berger liet de houtzaagmolen afbreken om hem in Den Helder te herbouwen onder de nieuwe naam De Onderneming.

Bronnen onder meer:
- Boer/ archief Ten Bruggencate.
- Zaagmolen 'De Onderneming' aan de bocht van het Heldersche Kanaal, art. door Kees Otter in Levend verleden maart 2003 blz. 73-83, Helderse Historische Vereniging.