Molen Korenmolen van Sambeek, Sambeek

Sambeek, Noord-Brabant
v

korte karakteristiek

naam
Korenmolen van Sambeek
modeltype
Standerdmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
06506 h
oude dbnr.
V12200
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 06506 h Korenmolen van Sambeek (Sambeek)
fragment kadaster 1811-1832

locatie

plaats
Sambeek
plaatsaanduiding
gemeente
Land van Cuijk, Noord-Brabant
streek
Land van Cuijk
kadastrale aanduiding 1811-1832
Sambeek C (2) 530a Martinus Diels, molenaar, of zijne erven
geo positie
X: 195540, Y: 404635
N: 51.62911, O: 5.97271

constructie

modeltype
Standerdmolen
krachtbron
wind
functie
plaats bediening
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
zetelkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
herbouwd
verdwenen
gesloopt
afkomstig van
eigendomshistorie

Molenaars en eigenaren van de molen te Sambeek; 
Martinus Diels 1815-1841 molenaar en eigenaar 
Adrianus Diels 1815-1833 mede eigenaar en molenaar te Vierlingsbeek 
Theodorus Baltesen 1833-1871 mede eigenaar en bakker(overl in 1871) 
(Theodorus Balthesen heeft twee zoons, Petrus Johannes en Johannes Gerardus) 
Johanna Baltesen 1833-1886 mede eigenaar(ongehuwd overl in 1886) 
Petrus Baltesen 1886-1915 molenaar bakker en eigenaar (zoon van Theodorus Balthesen) 
Peter Jan Hubert Aerts 1915-1933 molenaar, bakker, caféhouder en eigenaar 
Martin Kateman 1933-1933 eigenaar 
Arnold Verhofstad 1933-1941 eigenaar, molenaars Frans en Bert 
Gerrit Verhofstad 1941-1942 molenaar en eigenaar 
Wed. Gerrit Verhofstad 1942-1944 eigenaar

geschiedenis

1482: Reeds heel vroeg stond er te Sambeek een korenmolen, deze verdween rond 1482. Omdat na 40 jaar het maalrecht van de landsheer verloren dreigde te gaan, werd in 1522 een nieuwe molen gebouwd. Hiervoor gebruikte timmerman Hubert van Egmond onderdelen van een half vergane looimolen in Grave, die door een slechte biotoop niet meer kon draaien. Er werden ook veel nieuwe onderdelen bijgemaakt, vooral ijzerwerk. 

Bron: "Molens in het land van Cuijk", ir. Robbert H. Verkerk, 1988. Ver. Molenvrienden Land van Cuijk. Verzameling H. van der Kaay.

 

1522: De bouw van een nieuwe windmolen te Sambeek

Het gericht van Sambeek miste al veertig jaar zijn windmolen, waardoor het recht van het gemaal voor de landsheer verloren dreigde te gaan. Nu stond er in Grave nabij de gracht nog een half vergane looimolen, die daar slechts voor de helft van de tijd dienst kon doen vanwege de slechte windvang. Stadhouder Floris van Egmond liet de nog in behoorlijke staat verkerende molenstandaard, de steenbalk, een roede en enig binnenwerk van deze verrotte molen in juli 1522 door timmerman Hubert van Wirdt naar Sambeek vervoeren. Het karwei van de herbouw werd aan hem uitbesteed voor 22 1/2 gulden, behoudens het aanbrengen van het ijzerwerk. Hiervoor leverde Wouter Smyt uit Grave, 400 scherpelingen, 850 lasnagels, 3000 zoldernagels en 1150 planknagels. Voor het repareren van de molenstandaard had Wouter nog nodig 14 pond ijzer aan platen en 6 pond aan krammen, voor de roeden 18 pond ijzeren banden. De grote stukken vergden het meeste ijzer: de nieuwe ijzeren spil 203 pond, de kleine spil 65 pond en een nieuwe "guet"of molenijzer 31 pond. Het hele werk van herbouw en reparatie kostte 253 £ 8st. en 6 den.
[rekening opgemaakt in ponden, stuivers en penningen=denaris]


Bron: A.R.A. Brussel Rekenkamer no 26 432, artikel uit de Merlet 1976, door H. Douma.
Peter Pouwels, 3 april 2013.

Toen Sambeek in 1522 al veertig jaar zijn molen miste, dreigde het "recht van het gemaal", voor de landsheer verloren te gaan. De half vergane looimolen van de stad Grave bood een oplossing. Men liet de in behoorlijke staat verkeerde molenstandaard, de steenbalk, een roede en enige binnenwerk slopen en in juli 1522 door Hubert van Wirdt naar Sambeek vervoeren. Zo verkreeg Sambeek een "nieuwe standaard molen".

28-07-1814: Arnhemsche courant

Hubertus Jilesen, provisioneelen Opzichter detr Domeinen in de Kantons Grave en Boxmeer, als daartoe geauthoriseerd door den Commisaarii tot de zaken der Domeinen, den Heer E. Temminck zal op Vrijdag den 5 Augustus eerstkomende; Voordemiddags, om 10 uren precies ten. overstaan van de Heer A.J.J. Prinsen, openbaar Notaris residerende te Cuijk, ten huize van de Wed. van Walsum aldaar , publiek aan de minstaanneemende aanbesteeden:
1.Het leveren en maken van een nieuwe Standaart, en nieuw Kruijswerk met de Standvinken in de Koornwindmolen te Zambeek.
2.Het verwen' van het Kruyswerk en Standaart van de Molen, en van de Solders- in de Keuken en Kamer van het Molenhuis te Mil; en het leveren en leggen van nieuw loot over de Naald van de Molen aldaar,
Beer den 23 Julij 1814, Hubertus Jilesen.

03-10-1899: Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant
Sambeek, 

SAMBEEK, 26 Sept. Gisteren is hier een 12-jarigen jongen van de gaandery van den molen gevallen, waardoor hij thans in levensgevaar verkeert. Voor eenige jaren ii een kind dierzelfde ouders jammerlyk verdronken. Het behoeft dus geen betoog dat hunne droefheid grenzeloos is. 

1899: Bij een hevige onweersbui in de herfst van 1899 brak een van de roede van de oude molen af. Tijdens het vervoer van de nieuwe roede naar de molen op 12 januari 1900, brak een van de kettingen waarmee de roede onder aan de mallejan hing, door dit ongeval raakten drie van de vier personen gewond. In oktober van hetzelfde jaar woei de oude molen gedeeltelijk om, waarschijnlijk was dit de aanleiding dat molenaar P. Baltesen het besluit nam om een geheel nieuwe molen te bouwen. 

1902: De grootste verandering vond plaats in 1902, toen bouwde P. Baltesen een compleet nieuwe stenen bergmolen, naast de oude houten standerdmolen. Om niet geheel afhankelijk te zijn van de wind werd in de windmolen een 14 pk petroleummotor geplaatst. De nieuwe molen kreeg de toepasselijke naam "De Verandering". 

1903: De geschiedenis herhaalde zich; in 1903 werd de houten standerdmolen afgebroken, enkele onderdelen hiervan, waaronder een molenstandaard met zetel, zo goed als nieuw, met nog eiken balken, werden te koop aangeboden in "De Molenaar" van 30 sept. 1903. 

04-07-1903: Boxmeersch weekblad : 
"Sambeek, 1 juli. Hij is thans zoo goed als gesloopt de oude molen, die, voor zoover men kan nagaan, bijna drie eeuwen den tand des tijds heeft getrotseerd, die het kostelijke graan, dat hij gedurende al dien tijd rondom en in den verren omtrek had zien rijpen, tot voedsel van mensch en vee had gemalen, die verschillende geslachten had zien komen en gaan: die menigmaal zijn meester grafwaarts had zien dragen; ook hij is niet meer. Hij ook, die zoo menige storm- en bliksemvlaag had weerstaan, heeft ook dikwijls een veer moeten laten in den strijd tegen de onheilspellende elementen, doch vooral in den jongsten tijd, nu de krachten hem eindelijk meer en meer schenen te ontbreken, werd hij meer dan eens duchtig gehavend, zoodat aan een krachtig herstel niet meer te denken was. De tegenwoordige eigenaar P.J. B. alhier, besloot dan ook hem te sloopen en door een nieuwen steenen molen te vervangen, ingericht volgens de nieuwste eischen des tijds. Hij heeft daarin geplaatst een petroleum motor van ruim 14 paardekracht om ten allen tijde zijne geachte cliëntéle te kunnen gerieven."

Volgens de aanbevelingsbrief in De Molenaar van 5 juni 1901 had de nieuwe molen een voor die tijd modern koppel Trappsche kunststenen.

Bron: "Molens en molenaars te Sambeek", art. door Peter Pouwels in De Molenvriend nr. 81, april 2013, Molenvrienden Land van Cuijk.

aanvullingen

trivia

Koninklijke Courant, 17 aug 1809:
"DIRECTIE van de PUBLIEKE DOMEINEN.
De, rentmeester der domeinen , geestelijke en pastorale goederen der stad Grave en lande van Cuijk zal op autorisatie, en nadere approbatie van den directeur der publieke domeinen, op maandag den 2den van wijnmaand 1809, des voormiddags ten tien uren, op het raadhuis te Boxmeer, publiek en aan den meestbiedenden, voor den tijd van zes of twaalf jaren verpachten,
alle de koorn-wind- en rosmolens in den lande van Cuijk, en koorn-wind-molen te Beugen, dien te Sambeek, den koorn-watermolen te Vierlingsbeek, en den koorn-wind- en rosmolen te Mill,
aanvang te nemen met den eersten van louwmaand 1810, zullende conditien drie weken te voren ter lezing liggen, ten kantore van voornoemden rentmeester te Boxmeer, en ten huize van Jan Linders, te Grave.: