Molen De Gecroonde Bijl / De Spiering / De Treurwilg, Dordrecht

Dordrecht, Zuid-Holland
v

korte karakteristiek

naam
De Gecroonde Bijl / De Spiering / De Treurwilg
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
zaagmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
03940 y
oude dbnr.
V1614
Meest recente aanpassing
| Algehele revisie gegevens
media-bestand
Molen 03940 y De Gecroonde Bijl / De Spiering / De Treurwilg (Dordrecht)
Foto: deel onderstaande foto, de spoorbrug tussen Dordrecht en Zwijndrecht in aanbouw

locatie

plaats
Dordrecht
plaatsaanduiding
Willigenbosch aan de Draai
gemeente
Dordrecht, Zuid-Holland
streek
Eiland van Dordrecht
kadastrale aanduiding 1811-1832
Dordrecht D (1) 10 Hendrik Kuijpere van Meerdervoort en Consort
geo positie
X: 104477, Y: 425016
N: 51.81148, O: 4.65456

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
achtkante bovenkruier op vierkante onderbouw
plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
gesloopt
geschiedenis

Bron: Draaiende wieken, stappende paarden - Molens op het Eiland van Dordrecht, C.J.P. Grol en J. Zondervan-Van Heck, Jaarboek 2008 Historische Vereniging Oud-Dordrecht.

1657 In een testament uit 1657 van Adriaen ’t Hooft de oude wordt in een nalatenschap vermeld: "inkomsten, winsten ende profijten van seeckere saegmolen mettet huys, loots, thuyn, schuyr ende andere toebehooren staende ende gelegen buyten de Sluyspoort omtrent het Willigenbosch, genaempt 'De Gecroonde Bijl'." 

08-03-1698 Oprechte Haerlemsche Courant
"Den 20 Mey sal men tot Dordrecht verkopen een seer groote Schoone Party Blaeuwe en Groeuwe Naemse Steenen, bestaende in allerhande Soorten, Soo van groote, als andere Graft- en Kerck-Steenen, gesegt Sarcken, Dorpels, gelijst en ongelijst, Gooten en Gootsteenen, vierkante Voetsteenen en verdere Soorten; oock eenige groote Schoone Oly-Molensteenen, soo Leggers, als Loopers, alles eerst nieu aengekomen, leggende op de Kalckhaven by de nieuwe Trasmolen. Soo iemant gadinge heeft, de Steenen ten geheele ofte ten deele uyt der hant yder verdere Aenwijsinge en Onderrichtinge sal doen geven."

10-03-1729 Clara van de Graaf, de weduwe van Govert van Wesel, verkocht 10 maart 1729 aan Steven Verkerk "een gewesene wint zaegmolen met de huysinge ende erven daer annex staende ende gelegen teynde de Kalckhaven." Uit deze akte blijkt dat de voormalige houtzaagmolen er nog wel stond, maar van functie was veranderd. 

04-07-1797 Dordrechtsche Courant
"Een eerlyke belooning te verdienen. Des nagts tusschen den 23 en 24 junij laatstleden, is van de trasmolen De Spiering, op de Kalkhaven te Dordrecht, weggehaald een boot ….."

Tussen 1815 en 1845 kreeg olie-, tras- en snuifmolen De Spiering opnieuw een andere naam. In 1845 werd de molen verkocht als vroeger genaamd De Spiering thans De Treurwilg.

16-03-1860 Rotterdamsche courant 
Heden namiddag heeft de korenmolen, staande op de Kalkhaven, onder het malen eene zijner roeden afgeworpen. Een jongeling, A. van der Vorm genaamd , die voor eene hagelbui onder de gaanderij van den molen schuilde, is daardoor verwond en naar het gasthuis vervoerd.

08-11-1860 Dordrechtsche Courant, donderdag 
"Dordrecht den 7 november.
Maandag ll, is, bij het inzetten van een molensteen in den molen Rozenburg van den heer H. Vliegenthart te Zwijndrecht, de ketting, die men voor het inzetten bezigde, gebroken, met dat ongelukkig gevolg, dat een knecht uit den trasmolen De Treurwilg, aan den Kalkhaven alhier, B. Borgmeijer, tot assistentie geroepen, door den vallende steen doodelijk getroffen is.
De overledene laat een ziekelijke vrouw en 4 kinderen achter."

De molen was oorspronkelijk een trasmolen, daarna oliemolen. In 1882 gesloopt [of alleen verstoomd? Red.] en vervangen door stoomoliemolen De Spiering wat ook de bijnaam van de molen was of De Hazewind (stoomoliemolen De Hazewind stond echter aan het Achterhakkers. Red.].

01-12-1882 Dordrechtsche Courant
"OLIE- en TRASMOLEN
Ter voorkoming van eventuele verkeerde beoordeeling wil de vroegere BAAS van den Olie- en Trasmolen 'de Spiering', eigenaar de Heer HENDRIK VAN LOON te Dordrecht, ter algemeene kennis brengen, dat alleen beknibbeling van overloon na circa acht jaren diensttijd, waarbij de laatste 2 1/2 jaar als Baas, de oorzaak is dat hij vrijwillig zijn dienst heeft opgezegd en verlaten.
Mijl, gem. Dubbeldam, 30/11/1882. De Vorige Baas."

Omstreeks 1885 moet de molen zijn oude naam De Spiering weer hebben teruggekregen, want in dat jaar werd de stoomolieslagerij vroeger genaamd De Treurwilg thans genaamd De Spiering openbaar verkocht.

1889 De Gemeente Dordrecht kocht De Spiering, waarna de molen werd gesloopt.

aanvullingen

trivia

Ik stam af van de molenaarsfamilie Van Loon uit Zwijndrecht.
Hendrik (1727-1796); Hendrik (1766-1842); Lambertus (1790-1870) vormen het begin.
Lambertus, mijn betovergrootvader had verschillende molens 'op' Zwijndrecht. Hij had een aantal zonen die het molenaarsvak kozen: Hendrik, Simon en Lambertus. [ik stam af van een andere zoon, Arie, die niet in het molenaarsvak is terechtgekomen] Hendrik van Loon (1817-ong 1886)is molenaar geweest op de Treurwilg.
Hij kocht in 1856 de molen voor ƒ 7000. Hij was later ook eigenaar van de Lindeboom (gekocht in 1870), De Reiger (1864) en de Waker (1875). Alle molens stonden in Dordrecht.

Deze gegevens heb ik ontleend aan een artikel in een jubileumuitgave van de Historische vereniging in Zwijndrecht. Het artikel is geschreven door mevr. I. Spierdijk van Dalen.
Informatie van Bert van Loon 

Een bericht dat betrekking heeft op deze molen, maar dus niet echt iets met deze molen te maken heeft, maar wel het vermelden waard is.

Een kleine versie van de onderste afbeelding (echter niet zo kleurig als hier te zien is, maar meer sepia) van de trasmolen “De Treurwilg” staat op blz. 126, in: “Vademecum, Historische bouwmaterialen, …..” van Piet Bot (Nederlands openluchtmuseum) (uitg. Veerhuis/Alphen a.d. Maas/2009). Op deze blz. staat ook een korte samenvatting inzake de historie van tras, haar toepassing, de handel in tufsteen, en ’t voorkomen van trasmolens in Nederland.
Het genoemde boek is een stevig ingenaaid, 5 cm. dik boek (800 pag.) van een oud-werknemer van ’t NOM. Er staan zeer veel afbeeldingen in.
Geert L. Nienhuis, 25 feb. 2021.
-----

Panorama op Dordt, rond 1880 (coll. Paul van den Berg):
- (in de verte) TBN 06675 T, dbnr. 1633, De Eikenboom, gesloopt 1884
- (dichterbij) TBN 03940 K, dbnr. 3075, Willem de Eerste, gesloopt 1885
- (in de verte) TBN 03940 Y, dbnr. 1614, De Treurwilg, gesloopt 1890
- (achter de fabrieksschoorsteen) TBN 12035, dbnr. 917, De Kleine Noordsche Boer, gesloopt 1895
- (voor de kerk) TBN 03940 J, dbnr. 2344, De Zwaan, verbrand 1889
- (vooraan) TBN 03940 H, dbnr. 2343, Het Anker, gesloopt 1887
- (rechts) TBN 03940 I, dbnr. 1612, De Ruiter, verbrand 1900
Links van Het Anker waren in dit tafereel vroeger ook nog te zien de hier reeds verdwenen De Kapraven (gesloopt 1870, vandaar dat de foto van rond 1880 moet zijn) en De Leeuw (verstoomd 1868); links daarvan staan buiten beeld de Oude Manhuis (gesloopt 1886) en De Vlasbloem (gesloopt 1918). Links van Willem de Eerste staat buiten beeld De Pelikaan (gesloopt 1928); verder weg staat links buiten beeld De Zeelt (gesloopt 1922).
Lolke Rang, 26 juni 2021.