Molen Landzigt, Zuid-Beijerland

Zuid-Beijerland, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Landzigt
modeltype
Ronde molen, grondzeiler
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1992
bedrijfsvaardigheid
In herstel (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf.

adres
Molendijk 19
3284 LE Zuid-Beijerland
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
03607
oude dbnr.
B1150
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 03607 Landzigt (Zuid-Beijerland)
Frank Moerland (6-6-2015)

locatie

plaats
Zuid-Beijerland
gemeente
Hoeksche Waard, Zuid-Holland
streek
Hoeksche Waard
kadastrale aanduiding
Gemeente Zuid-Beijerland, sectie H, nr. 431
geo positie
X: 83957, Y: 418603
N: 51.75161, O: 4.35835
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot, domineert de lage bebouwing in de omgeving

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molendijk 19
3284 LE Zuid-Beijerland
molenaar
Hans van Brakel / Pieter Dorst
telefoon
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden

Zaterdag 9.30 - 12.30 uur. 

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Landzigt via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met riet
inrichting

Eén koppel 16der blauwe en één koppel 16der kunststenen; twee regulateurs; mengketel; sleepluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met het opschrift
AN 1857 NO
LANDZIGT

Aardige achterbaard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften '1857''1992' en 'Landzigt'.

Eenvoudige gevelsteen met de tekst
DE EERSTE STEEN GELEGD
DOOR Am BLAAK Bz
OP DEN 24 MAART 1857
GEBOREN 27 DEC. 1849

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; 30 ijzeren rollen. Kruirad.
vlucht
22,40 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 63 kammen
Bovenschijfloop 29 staven, steek 11,7 cm.
Spoorwiel 75 kammen
Steenschijflopen 26 staven, steek 9,5 cm.
Schijfloop mengketel 27 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 6,27

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 60, Straathof
Straathof
✉︎ 60 buiten 1992 1992 buiten 2024 22,40
media-bestand
Roede 59, Straathof
Straathof
✉︎ 59 binnen 1992 1992 binnen 2024 22,40
Straathof ✉︎ 13 buiten 1984 1984 buiten 1990 22,40
Pannevis ✉︎ g.n. buiten ? ? buiten 1984 22,50
Pot ✉︎ 1753 binnen 1896 binnen 1990 22,50
wiekverbeteringen

Van 1985 tot de brand van 25 januari 1990 was deze molen op de buitenroede voorzien van het systeem Fauël (fokwieken). Bij de herbouw is de molen op beide roeden weer voorzien van Oud-Hollandse ophekking.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 34, Gieterij Hardinxveld
Gieterij Hardinxveld
✉︎ 34 1989 1991 aanw. 04,55
media-bestand
As 96, Penn & Comp, F.J.
Penn & Comp, F.J.
✉︎ 96 1857 1857 1990 04,55
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
In herstel (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf.

molenmaker
D.D. van Dijk, Piershil (1857) Fa. Verbij, Hoogmade (1992)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Stichting Molen Landzigt 1857 is eigenaar sinds 22 december 2022, daarvoor was dat jarenlang Peter Reedijk, nog langer geleden was dat Maarten Hunink. 

geschiedenis

Na de bedijking van de polder Groot Zuid-Beijerland in 1631 ontstond een langgerekte bebouwing in dit relatief jonge dorp. Hier stond al in 1659 aan de Hitsertsedijk een houten wipkorenmolen, eigendom van de ambachtsheren van Zuid-Beijerland. De streekbewoners waren verplicht hun graan door hem te laten malen. Het was dus een zgn. dwangmolen.
Voor rekening van de diaconie werd ook tarwe voor de armen gemalen. Als maalloon ontving de molenaar lange tijd tien stuivers per zak. In verband met de belasting op het gemaal moesten molenaar en knecht vanaf 1805 bij ordonnantie de eed op het gemaal afleggen.

Een gevelsteen op de noordoostzijde herinnert aan de bouw van de nieuwe ronde stenen molen. Het opschrift luidt: De eerste steen gelegd door Am Blaak Bzn op den 24 maart 1857 geboren 27 dec. 1849. Dit was de 7-jarige zoon van eigenaar Bastiaan Blaak. Deze stenen molen was de opvolger van de wipkorenmolen. Deze stond op dezelfde plaats en is vanwege de bouw van de nieuwe molen afgebroken.

Van 1925 tot 1953 huurde Hendrik de Kuyper de molen en maalde met twee koppel 16der stenen, een regulateur en een gecombineerde haverpletter/graanbreker.
In 1955 werd hij eigenaar van deze, inmiddels wat vervallen, molen en liet prompt een restauratie uitvoeren. Het rollenkruiwerk werd vervangen door het voeghoutenkruiwerk van de voormalige molen van de polder De Vereeniging in Pieterzijl.
In 1962 werd fouragehandelaar Adrianus Kruidenier eigenaar. Tot 1975 gebruikte hij de molen als opslagplaats (hij had ook nog enige tijd geprobeerd met de molen te malen, maar beschikte helaas niet over het benodigde vakmanschap). 

Toen Maarten Hunink eigenaar werd, verliep het anders: de molen werd met behulp van vele vrijwilligers in eigen beheer gerestaureerd en kwam daarna weer in bedrijf voor het malen van graan. Hunink verwierf al snel een trouwe klantenkring voor zijn zelfgemalen producten.

Huninks bedrijf draaide uitstekend, maar op 25 januari 1990 ging het mis: tijdens de zeer zware storm die toen woedde liep het wiekenkruis (in eerste instantie langzaam) door de vang en ontstond er brand. Hunink, die die dag elders was, keerde te laat in Zuid-Beijerland terug om nog in te kunnen grijpen: toen de vang eenmaal was doorgebrand ging de molen veel sneller draaien, al voorkwamen de remkleppen in de fokken dat de molen er echt volstrekt vandoor ging. Pas toen de voeghouten waren doorgebrand sloegen de roeden tegen de grond en werd het wiekenkruis weggeslingerd. Tijdens de val werd de lange spruit kromgeslagen en brak de askop.

Na deze enorme tegenvaller zat men niet bij de pakken neer maar ging over tot actie: om te beginnen werd op 1 februari 1990 de Stichting Molen Landzigt opgericht. Deze had als duidelijk doel, de molen in maalvaardige staat te herbouwen.

Ongeveer een jaar later was het herstel daadwerkelijk aan de gang: eerst werd het muurwerk van de romp hersteld, waarna nieuwe zolderbalken, een spoor- en bovenwiel en een koningspil werden geplaatst. Boven- en spoorwiel waren door vrijwilligers gemaakt. Het bovenschijfloop, anno 1801, is afkomstig van de Putmolen in Aarlanderveen en, door de brand aldaar, voor die molen ongeschikt geworden. Het is verkleind van 33 naar 29 staven en de staven zelf zijn afgedraaid (maar de brandplekken uit Aarlanderveen zijn nog altijd zichtbaar...). De nieuwe bovenas was reeds vóór de brand gegoten en oorspronkelijk bedoeld voor Daams' molen in Vaassen.
Op 16 mei 1992 werd een geheel maalvaardige Landzigt officieel in gebruik genomen en was sindsdien weer geregeld in bedrijf voor het malen van graan. In 2006 kocht Hunink de molen terug van de stichting.

Begin 2014 verkocht Maarten Hunink molen en bedrijf aan Peter Reedijk. De molen heeft toen nog geregeld gemalen maar kwam tenslotte buiten bedrijf.

In het najaar van 2023 bleken beide roeden in minder goede staat en zette men de molen stil. Bezoek bleef evenwel mogelijk! 
Begin september 2024 begon men met het kaalzetten van de roeden en op 1 oktober gingen zij eruit. Vervanging wordt op korte termijn verwacht. 


aanvullingen

wetenswaardigheden

Een opmerkelijk feit: in 1984 was de toenmalige Pannevis-roede gestreken en vervangen door een nieuw gelast exemplaar. De Pannevis bleek toch minder slecht dan gedacht en doet inmiddels alweer jaren dienst als staartbalk van 'The Lily' te Amelup (Australië), de molen die daar werd gebouwd op initiatief van een geboren Nederlander. Bepaalde delen, zeker de kap, zijn een kopie van de Landzigt.

literatuur

18'Landzigt'57 (Z.p. Z.j.)

foto's

foto's