Molen De Nijverheid, Sint Maartensdijk

geschiedenis

De Nijverheid is gebouwd in 1861 als vervanger van een standerdmolen die aan de oostkant van het stadje stond en eerder dat jaar was afgebrand.
Het bouwjaar 1868, vaak genoemd, blijkt onjuist. Dit wordt bewezen door een akte, opgemaakt op 1 november 1861 bij notaris Van der Lecq de Clercq te Zierikzee. Die vermeldt dat Jan Cornelis Frederiks, korenmolenaar te Sint Maartensdijk, een lening van 5000 gulden krijgt met als onderpand een stenen windkorenmolen, kadastraal bekend onder sectie E nummer 974 staande te Sint Maartensdijk. De grond had hij gekocht op 3 april 1861. Diezelfde dag had hij de oude molenwerf van de afgebrande standerdmolen verkocht aan Arij van Bezooijen, molenmaker te Sint Maartensdijk.
In de akte van de grondaankoop door J.C. Frederiks werd bepaald dat de koper vanaf 1 maart 1861 een erfpacht van ƒ 3,52 aan de plaatselijke hervormde kerk moest betalen. Later was er sprake van een cijns of grondrente (deze zou in 1964, in het kader van de herverkaveling na de watersnoodramp van 1953, worden verrekend).

Vanaf 1909 tot 1920 maalde familie De Wilde op de molen, waarna P.W. Stoutjesdijk eigenaar werd. Vanaf 1934 was de molen in bezit van de familie Robbe: eerst J. Robbe en vanaf 1953 W.G. Robbe Azn.
Er werd gemalen met een koppel 17der kunst- en een koppel 16der blauwe stenen. De mengmachine op de tweede zolder werd in 1969 verwijderd, waarna een hamermolen (met 30 pk elektromotor) en een mengmachine (met een 5 pk elektromotor) werd geplaatst op de eerste zolder. Ook werd een elevator (met 4 pk elektromotor) van parterre tot de tweede zolder opgesteld. Tot 1890 is de molen tevens bewoond geweest, hetgeen nog te zien is aan het grote en fraai uitgevoerde raam op de begane grond. 

In 1966 stopte Robbe met malen op windkracht; in 1977 verkocht hij zijn inmiddels vervallen molen aan de gemeente.
In 1984/85 volgde een volledige restauratie door molenmakerij Van Beek uit Rijnsaterwoude. Kap, stelling (was al grotendeels verdwenen) en roeden werden geheel nieuw, naast veel herstel aan het metselwerk.

In 2012 werden diverse herstelwerkzaamheden uitgevoerd: de romp schoongespoten en gedeeltelijk opnieuw gevoegd, scheuren ingeboet, reparaties aan het wiekenkruis, nieuwe ramen en deuren en tot slot een flinke schilderbeurt.
Ook in 2017 heeft deze molen flink wat onderhoud gehad: het binnenwerk nagezien, de roeden gestreken om op de grond te worden nagekeken en daarna weer gestoken (met daarbij de gehele ophekking vernieuwd). Verder een complete schilderbeurt en vier nieuwe zeilen.

In het voorjaar van 2023 viel het besluit, deze molen (en daarnaast nog enkele andere op Tholen) stil te zetten totdat meer duidelijkheid was over de betrouwbaarheid van de roeden. 
Inmiddels is besloten, beide roeden te vervangen. Opdracht daartoe is al verstrekt.