- naam
- De Stenen Molen / De Twee Gebroeders / Stadspolder
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- functie
- diversen
- bouwjaar
- verdwijningsjaar
- toestand
- verdwenen
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 03010 b
- oude dbnr.
- V2429
- Meest recente aanpassing
- | Links en dbnr's aangepast naar Tenbruggencatenummer
Molen De Stenen Molen / De Twee Gebroeders / Stadspolder, Franeker/ Frjentsjer
Franeker/ Frjentsjer, Fryslân
verdwenen molen
Molen 03010 b De Stenen Molen / De Twee Gebroeders / Stadspolder (Franeker/ Frjentsjer)
deel onderstaande foto
locatie
- plaats
- Franeker/ Frjentsjer
- plaats aanduiding
- gemeente
- Waadhoeke, Fryslân
- kadastrale aanduiding
- Franeker C (4) 462 Paulus Cornelis Scheltema
- geo positie
-
X: 166.736, Y: 577.447N: 53.18357, O: 5.56276
levensloop
- toestand
- verdwenen
- bouwjaar
-
herbouwd 1895 herbouwd
- verdwijningsjaar
-
gesloopt
- voorganger
constructie
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- achtkante bovenkruier
kenmerken windmolens
- plaats bediening
- stellingmolen
- bediening kruiwerk
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- vlucht
- 19 m ruim
- hoogte
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- inventarisnummer
- 07 & 08 Molens Franeker
geschiedenis
- Mogelijk was er al sprake van de molen in 1770. In de tweede helft van de 18e eeuw is de molen gebouwd als runmolen (ook wel eek- of schorsmolen).
Later is de molen voorzien van een 'deftig Sement Molen en Stampinge van vier Stampers', cementmolen dus. Ook wellicht als oliemolen, en zeker van 1793 tot 1801 als houtzaagmolen heeft deze vierwieker te boek gestaan.
In 1806 werd hij verbouwd tot poldermolen van de Stadspolder. De molen was oorspronkelijk geheel van steen (*). In 1895 werd de bovenbouw van hout opgetrokken, en bedekt met asfalt.
De molen werd in 1908 gesloopt.
Informatie (ondermeer) ingezonden door Frans Kerstens.
-----
Mogelijk werd de molen rond 1770 herbouwd.
Wellicht stond deze molen voorheen als Eek Molen (Tenbruggencatenummer 10654) ten westen van de stad.
(*) De "Stenen Molen" is een naam die volgens mij slaat op de onderbouw tot bij de achtkantstijlen: die werd elders in Franeker in hout uitgevoerd (zie dbnr. 2430, de Oostermolen). Ook kan het nog komen door de ombouw tot poldermolen, want die waren nu eenmaal niet van steen in die tijd en daarmee onderscheidde deze zich dus.
De bovenbouw is achtkant op de prent van 1770, dus de achtkantstijlen of het balkenwerk kunnen best met de kap en het binnenwerk verplaatst zijn. Dat de bovenbouw in 1895 werd vervangen (of alleen nieuw gedekt met dakleer?) zegt niets over de vermeende stenen vorm, evenmin als de prent uit 1770. In tegendeel, op die prent lijkt een gewone achtkante stellingmolen te staan (zie inspringende deuren en uitspringende taille van het achtkant).
Op 2 september 1818 verbrandde de molen.
Dick Bunskoeke, 23/25 okt. 2010.
-----
In de Nederlandsche Staatscourant van 8 september 1818 wordt vermeld dat brand ontstond in een nabij de stad Franeker gelegen houtzaagmolen brand is uitgebroken, die "de gansche vernieling van den molen ten gevolge heeft gehad".
Erik Stoop. -
Molen 03010 b De Stenen Molen / De Twee Gebroeders / Stadspolder (Franeker/ Frjentsjer)Foto: n.n., coll. NSR
Molen 03010 b De Stenen Molen / De Twee Gebroeders / Stadspolder (Franeker/ Frjentsjer)Tekening: n.n., ca 1770
aanvullingen
- trivia
- Op de foto is te zien de watermolen van de Stadspolder met links de molenmakerswerf van Westra. De opgetafelde roede zou, volgens J. Wüst uit Leeuwarden, bestemd zijn voor de Marssumermolen, terwijl de twee ijzeren assen naar molens te Vrouwenparochie en Schrins gingen. De personen op de foto zijn v.l.n.r. mevr. J. Siderius-Westra, mevr. A. Bakker-Westra, Jarich Westra en zijn zoons Siebe, Hendrik en Jan.
Bron: De Utskoat nr. 40, dec. 1985.
-----
1481 "Kontract van de Polder buiten het Oost van Franeker" [= Stadspolder], proces-verbaal van de bijeenkomst van de eigenaren en de gebruikers in het beoogde poldergebied, waarbij wordt besloten tot de bepoldering, 1807. Met staat van de grootte der landerijen en de te betalen maalgelden, 1808. Gedrukt. 1 katern.
In 1902 dienden A. Draisma de Vries en andere belanghebbenden bij het provinciaal bestuur het verzoek in tot oprichting van een waterschap "De Zuiderpolder onder Franekeradeel en Franeker". Door samenvoeging van een zeventiental polders en het toepassen van stoombemaling zou een aanmerkelijke verbetering van de waterbeheersing bereikt kunnen worden, meende men. Ongeveer tezelfdertijd bereikte de provincie een verzoek van een groep belanghebbenden die een waterschap "Steenen Molen" (deels het gebied beslaande van de particuliere "Stadspolder") opgericht wilde zien, met deels hetzelfde grondgebied. Na enig overleg besloten beide groepen te gaan samenwerken. In 1905 kwam het waterschap uiteindelijk tot stand, nadat op het laatste nippertje het grondgebied nog iets was uitgebreid.
In de eerste jaren na 1905 werden belangrijke werken uitgevoerd: aan de Tzummervaart verrees een stoomgemaal, dat de bestaande windmolens overbodig maakte. Deze werden overgenomen van de respectieve eigenaren en verkocht.
Bron: archief van Waterschap De Zuiderpolder bij Franeker, (1807) 1905-1976 (1977), Archiefnet.
-----
"Mijn grootvader had ook een molenmakerswerf en wel op Zevenhuizen bij Franeker. Naast het huis stond een stellingmolen. Die was er al in de tweede helft van de 18e eeuw. Er werd run mee gemalen voor de leerlooierijen en later werden er ook kantstenen en 4 stampers in aangebracht voor cementfabricage; bovendien is er ook nog hout mee gezaagd, maar in 1806 werd het een watermolen die voortaan de Stadspolder moest bemalen.
Omstreeks 1895 werd de stenen molen wegens ouderdomsgebreken tot aan de stelling afgebroken en in hout weer opgebouwd waarbij de romp met asfalt en de kap met riet werd gedekt.
Toen in 1905 de Zuiderpolder werd opgericht, werd de Stadspolder daarin opgenomen met als gevolg dat de molen in verval raakte en 3 jaar later, toen ik werd geboren, door de moker werd vernietigd."
Bron: "Met een oud-molenmaker op karwei, herinneringen van wijlen Hendrik Westra Kzn.", art. door Gerben D. Wijnja in De Utskoat nr. 40, dec. 1985.
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | tekstbijdragen over de motor in deze molen insturen (indien van toepassing)
- foto's
- foto's insturen