Jan Pol

Dalen, Drenthe
bestaande molen

media-bestand
Molen 02730 Jan Pol (Dalen)
Frank van Onna (29-12-2016)

korte karakteristiek

naam
Jan Pol
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen, pelmolen
bouwjaar
herbouwd
1971 / 1991
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis; museum
adres
Molenwijk 8
7751 CG Dalen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate Nr
02730
inventarisnr
DR004

locatie

plaats
Dalen
plaats aanduiding
gemeente
Coevorden, Drenthe
kadastrale aanduiding
Gemeente Dalen, sectie C, nr. 7583
geo positie
X: 247.422, Y: 524.581
N: 52.70077, O: 6.75454
biotoop waarde
Belangrijk maar wordt uit sommige richtingen beperkt door hoge bomen
biotoop toelichting

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenwijk 8
7751 CG Dalen
molenaar
Ricardo Hemme
telefoon
06-40098874
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
toegangsprijzen
3,- (kinderen tot 12 jaar gratis)
winkelinformatie
Meelproducten en souvenirs
meelverkoop
ja
museum informatie
gericht op scholen
nee
AKG lid
nee
bijzonderheden

levensloop

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis; museum
molenmaker
Schiller, Dalfsen (1876) Fa. Hubert, Coevorden (1971) Fa. Doornbosch, Adorp (1991)
omwentelingen

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op gemetselde onderbouw
kap
Gedekt met riet
inrichting

Eén koppel 17der kunststenen (maalvaardig) en één koppel 16der kunststenen (niet maalvaardig); één pelsteen; kammenluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd met rood afgebiesde krullen, met daarop de naam "Jan Pol"

kenmerken windmolens

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Neutenkruiwerk; kruirad
vlucht
21,60 m.
vang
Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 61 kammen
Bovenbonkelaar 32 kammen
Spoorwiel 115 kammen
Steenschijfloop Z 37 staven
Steenschijfloop N 38 staven
Pelschijfloop 28 staven
Overbrengingsverhoudingen
Maalwerk: 1 : 5,92 / 1 : 5,76
Pelwerk: 1 : 7,83

Luibonkelaar 34 kammen
Luiaswiel 17 kammen

hoogte
van de stelling: 9,90 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Hubert (Coevorden) binnen 1972 1972/1991 binnen aanw. 21,90
Hubert (Coevorden) buiten 1972 1972/1991 buiten aanw. 21,90
Verhaeghe binnen 1909 1909? binnen 1958 21,70
onbekend buiten ? buiten 1958 21,70
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering gehad.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 40_, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
40_ 1866 aanw.

eigendom

eigenaar
Stichting het Drentse Landschap
eigendomsvorm
Stichting
eigendomshistorie

De Stichting het Drentse Landschap is sinds 1 januari 2021 eigenaar, daarvoor was dat de gemeente Coevorden, daarvoor de toenmalige gemeente Dalen.

geschiedenis

Deze als 'rogge-en gerstmolen' (koren- en pelmolen) ingerichte stellingmolen werd in 1876 gebouwd als opvolger van een in 1820 gebouwde molen, die in 1875 als gevolg van blikseminslag was verbrand. Aangenomen wordt, dat dat nog altijd een standerdmolen was.

Het achtkant van de in 1876 gebouwde hoge stellingmolen was niet nieuw. Jan Pol, de laatste particuliere eigenaar, vertelde dat zijn molen eerder houtzaagmolen in Amersfoort was geweest. Wat dat 'houtzaagmolen' betreft had hij gelijk: bovenin het achtkant zijn zgn. krukbalken aanwezig, duidelijk bewijs dat dit achtkant ooit een houtzaagfunctie had. Of dat inderdaad in Amersfoort was, is tot op heden niet duidelijk.

Verval, maar ook het herstel daarvan, is deze molen bepaald niet onbekend: in 1958 werd de molen grotendeels onttakeld, waarna in 1971 uitwendig herstel volgde door de fa. Hubert.
Helaas bleek deze restauratie niet voldoende, want hoewel de molen daarna regelmatig draaide en onder meer als lesmolen voor vrijwillige molenaars werd gebruikt, ging de toestand snel achteruit. Los van het draaiende gedeelte gold dat ook de gemetselde onderbouw, die langzamerhand vele stenen verloor.
Een schoorbreuk in 1986 betekende dat de molen toen niet meer kon worden gekruid. Een nieuwe lange schoor lag spoedig klaar maar de middelen om die te plaatsen ontbraken.

Inmiddels had de weduwe Pol de molen aan de plaatselijke huisarts Lameris verkocht. In 1988 wilde Lameris de molen op zijn beurt verkopen, volgens verhalen zou onder meer  Schiermonnikoog interesse hebben gehad. De toenmalige gemeente Dalen liet het zover niet komen en kocht de molen aan. Op dat moment was de toestand al zó slecht, dat de roeden opnieuw waren gestreken.

In 1992/94 volgde een nieuwe restauratie, waarbij de roeden, na te zijn gerepareerd, weer werden gestoken en ook het kruiwerk grondig werd herzien. Ook de onderbouw onderging veel herstel. De molen werd ingericht als museum, maar bleef daarbij maalvaardig.

In 2009 werden door de fa. Molema de bovenbonkelaar vernieuwd en het bovenwiel van nieuwe kammen voorzien, zodat er ook weer kon worden gemalen. Dat dat bovenwiel zelf een keer geheel moest worden vernieuwd, was inmiddels duidelijk: het oude was al te vaak provisorisch hersteld om te kunnen worden gehandhaafd.
In de zomer van 2014 was het zover: het nieuwe bovenwiel werd in de werkplaats van de fa. Molema gereedgemaakt. Vervolgens zaagde men het oude wiel in brokken en kon het nieuwe wiel worden opgebouwd en gecentreerd. Op 10 juli 2009 maakte de molen met het nieuwe wiel de eerste rondjes.

In het vroege najaar van 2015 is onderzoek gedaan naar het verzakken van de molen, dit onder meer doordat de molenstenen steeds minder goed liepen. Het verzakken is later gestabiliseerd en de molen kan nog steeds malen.

De pelsteen is een Bentheimer zandsteen.


aanvullingen

toelichting naam

Bij de grote restauratie van 1971 kreeg de molen de naam 'Jan Pol', naar de laatste molenaar. Voor die tijd werd al gesproken van 'de molen van Pol'.

unieke eigenschap

De hoogste nog bestaande molen van Drenthe

trivia

In de oorlogsjaren zat een aantal Joodse mensen in de molen ondergedoken. Zo nodig werden zij verstopt in de pelgroep. Ook beschikte de molen over een illegale zender. Een huisje tegenover de molen is toentertijd een keer door de Duitsers overhoop gehaald, omdat men dacht dat de berichten van daaruit werden verstuurd!

advertentie afbeelding

foto's

foto's