Jan Pol

geschiedenis

Deze als 'rogge-en gerstmolen' (koren- en pelmolen) ingerichte stellingmolen werd in 1876 gebouwd als opvolger van een in 1820 gebouwde molen, die in 1875 als gevolg van blikseminslag was verbrand. Aangenomen wordt, dat dat nog altijd een standerdmolen was.

Het achtkant van de in 1876 gebouwde hoge stellingmolen was niet nieuw. Jan Pol, de laatste particuliere eigenaar, vertelde dat zijn molen eerder houtzaagmolen in Amersfoort was geweest. Wat dat 'houtzaagmolen' betreft had hij gelijk: bovenin het achtkant zijn zgn. krukbalken aanwezig, duidelijk bewijs dat dit achtkant ooit een houtzaagfunctie had. Of dat inderdaad in Amersfoort was, is tot op heden niet duidelijk.

Verval, maar ook het herstel daarvan, is deze molen bepaald niet onbekend: in 1958 werd de molen grotendeels onttakeld, waarna in 1971 uitwendig herstel volgde door de fa. Hubert.
Helaas bleek deze restauratie niet voldoende, want hoewel de molen daarna regelmatig draaide en onder meer als lesmolen voor vrijwillige molenaars werd gebruikt, ging de toestand snel achteruit. Los van het draaiende gedeelte gold dat ook de gemetselde onderbouw, die langzamerhand vele stenen verloor.
Een schoorbreuk in 1986 betekende dat de molen toen niet meer kon worden gekruid. Een nieuwe lange schoor lag spoedig klaar maar de middelen om die te plaatsen ontbraken.

Inmiddels had de weduwe Pol de molen aan de plaatselijke huisarts Lameris verkocht. In 1988 wilde Lameris de molen op zijn beurt verkopen, volgens verhalen zou onder meer  Schiermonnikoog interesse hebben gehad. De toenmalige gemeente Dalen liet het zover niet komen en kocht de molen aan. Op dat moment was de toestand al zó slecht, dat de roeden opnieuw waren gestreken.

In 1992/94 volgde een nieuwe restauratie, waarbij de roeden, na te zijn gerepareerd, weer werden gestoken en ook het kruiwerk grondig werd herzien. Ook de onderbouw onderging veel herstel. De molen werd ingericht als museum, maar bleef daarbij maalvaardig.

In 2009 werden door de fa. Molema de bovenbonkelaar vernieuwd en het bovenwiel van nieuwe kammen voorzien, zodat er ook weer kon worden gemalen. Dat dat bovenwiel zelf een keer geheel moest worden vernieuwd, was inmiddels duidelijk: het oude was al te vaak provisorisch hersteld om te kunnen worden gehandhaafd.
In de zomer van 2014 was het zover: het nieuwe bovenwiel werd in de werkplaats van de fa. Molema gereedgemaakt. Vervolgens zaagde men het oude wiel in brokken en kon het nieuwe wiel worden opgebouwd en gecentreerd. Op 10 juli 2009 maakte de molen met het nieuwe wiel de eerste rondjes.

In het vroege najaar van 2015 is onderzoek gedaan naar het verzakken van de molen, dit onder meer doordat de molenstenen steeds minder goed liepen. Het verzakken is later gestabiliseerd en de molen kan nog steeds malen.

De pelsteen is een Bentheimer zandsteen.