Molen Standerdmolen van Staphorst (2e), Staphorst

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1696

verdwenen

1915

gesloopt

voorganger

Staphorst (Standerdmolen van Staphorst (1e))

opvolger

Staphorst ((grondzeiler))

geschiedenis

In deze standaardmolen, die eertijds gestaan heeft aan de huidige Muldersweg, was volgens Jan Coster, zoon van de laatste molenaar, het jaartal 1696 aangebracht.
Dit jaartal wordt ook vermeld door Dr. CH. Ebbinge Wubben in zijn boek "Staphorst en Rouveen".
Arends Geerts en Matje Roe vormden het eerste molenaarsgezin, dat zich bij de standerdmolen aan de huidige Muldersweg vestigde. Dit moet omstreeks het jaar 1600 plaatsgevonden hebben.
Een paar eeuwen is deze wiekendrager in het bezit geweest van hun nakomelingen, die - wat niet verwonderlijk is - de naam Mulder kregen.
Door het huwelijk van Hendrikje Mulder en Roelof Coster in 1890 kwam de molen, die eeuwen verbonden was geweest met de naam Mulder, in 1908 in het bezit van R. Coster.
Het eerste tastbare bewijs betreffende het bestaan van een molen ter plaatse wordt geleverd door de kaart van Gysbert van Sassen uit 1635.23) In het "Doodboek van Staphorst" (1735-1795) bijgehouden door schoolmeester H. Bloemert werd op 24 mei 1750 melding gemaakt van het volgende:
"Des Sondags onder den laatste Predikatie heeft een zware donderslag onze meule op Staphorst getroffen.
En hetgeen te verwonderen is, dat is, dat de stender geheel is opgebarsten, sonder dat de stenders of de kruyshouten daaronder zijn beschadigt, nog de kap van de meule.
Maar alle vaasjes van touwen zijn in de meule gezengen en het stof is geheel weggestoven. En verscheijden muijsen zijn van benauwtheyd daaruijt gevallen, die men op de grond konde vangen. En bij de asse is ook nog een stuk van de roe geslagen. Maar kon daarom egter nog dienen. Maar de stender is geheel verplettert zo dat anstonts een nieuwe in de plaats most wesen."

Op de kaart van Kraayenhoff (1775) staat de standerdmolen ingetekend, evenals op de gemeentekaart die opgenomen is in de "Gemeente Atlas van 1866" door J. Kuiper.
Ook in de reeds eerder aangehaalde notulen van het Departementaal Bestuur van Overijssel van 1805 wordt deze molen vermeld.
Hij vertegenwoordigde destijds een waarde van f.566,-, waarbij werd opgemerkt dat de molen sedert lange tijd niet verkocht was.
De standerdmolen maalde voor Staphorst, hetgeen zowel door de eigenaar als door een huurder geschiedde.
In 1843 werd het verzoek van de toenmalige eigenaar H. Mulder ingewilligd, om zijn molen te mogen verplaatsen naar een geschikter terrein en hem tevens in te richten als pelmolen. Mogelijk waren de aan deze vergunning verbonden voorwaarden voor de molenaar niet acceptabel, want onderzoek in het archief van het kadaster wees uit dat dit maalwerktuig in de vorige eeuw niet is verplaatst.

Jan Coster vertelde me dat het dan tijdens de nachtelijke uren gevaarlijk was op een paar zakken te gaan zitten om uit te rusten. Het gebeurde dan wel eens dat de vermoeide molenaar door de deinende beweging van de molen in slaap gewiegd werd, met alle gevolgen van dien. Dat de schuddende beweging van de malende molen ook andere gevolgen kan hebben, blijkt uit een bericht uit de Meppeler Courant van 27 november 1886:
"Dezer dagen had alhier het volgende ongeluk plaats:
De molenaar Jan Mulder, een jongman van ruim 25 jaren, werkzaam zijnde op zijn molen, had om bijzondere reden een geladen geweer bij zich, op eens waarschijnlijk door het schudden van den molen, valt het geweer en treft hem het schot onder in het been en in de knie. Hij lijdt veel pijn en zijn toestand is niet zonder gevaar."
Deze standerdkast werd tijdens de 19e eeuw - zoals in het voorgaande werd gemeld - steeds bemalen door een lid van het molenaarsgeslacht Mulder. Na Hendrik Mulder, die leefde van 1790 tot 1863, werd zijn zoon Jan molenaar (1825-1896). Diens zoon, Jan Mulder jr (1861-1919), werd getroffen door een kogel uit zijn eigen geweer.
Nakomelingen van Hendrik Mulder zijn ook eigenaar geweest van verschillende andere Staphorster molens.

ontleend aan J.A. Rossing, molens in de gemeente Staphorst