Molen (Naamloos), Sint-Annaland

geschiedenis

toestand

werkend

bouwjaar

1684

bedrijfsvaardigheid

Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')

bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker

Pieter Cockhaen (1684) Fa. Van Beek, Rijnsaterwoude (1966) Adriaens Molenbouw, Weert (2006)

voorganger

Sint-Annaland (Molen van Sint-Annaland)

omwentelingen

geschiedenis

Deze molen werd in of rond 1684 gebouwd en is daarmee het oudste maalwerktuig op het eiland Tholen en de oudste nog bestaande molen van de provincie Zeeland. Hij staat aan de noordwestkant van het dorp op een bergje van ca. twee meter hoog.

Oorspronkelijk was dit een dwangmolen, waarbij aan de ambachtsheer jaarlijks een erfpacht van ƒ 180,-- werd betaald. Dit bedrag werd in 1857 gehalveerd en bij de verkoop van de molen in 1966 afgekocht.
In het koopcontract van 23 april 1760 staat dat de koper verplicht was jaarlijks belangeloos vier zakken goede tarwe aan de armen in Sint-Annaland uit te delen en aan het dorp elk jaar twee goede brandemmers of twee rijksdaalders te geven. Koper toen was Jacobus Rijnberg.
Rentenier C. Steyn verkocht de molen in 1846 aan de burgemeester van Poortvliet, P. v.d. Slikke, die jaarlijks erfpacht voor het windrecht verschuldigd was aan de ambachtsheerlijkheid Sint-Annaland.

Van 1881 tot 1966, toen de gemeente de erfpacht overnam, hadden drie generaties Kodde de molen in bezit. Tot 1960 maalden de broers Kees en Marius 'Maris' Kodde op windkracht. In dat laatste jaar zetten zij hun (toen al vervallen) molen stil en gingen in de Rotterdamse haven werken.

In 1966 onderging de molen een zeer ingrijpende restauratie: zo werd vrijwel de gehele kast vernieuwd. Helaas deed men dit niet bijzonder nauwkeurig: zo werd de kast iets kleiner en bleven ook andere verhoudingen niet dezelfde. Op die manier pasten beide koppel stenen nauwelijks nog in de molen! Het meest in het oog lopende verschil was echter de kleur: van oudsher was de molen donkergroen geweest, nu was het ineens steenrood met een witte bies.
Er is in en na 1966 dan ook stevige kritiek op deze restauratie geleverd! Veel haalde dit niet uit en wel werd in de jaren hierna de molen weer geregeld in werking gesteld door zijn vroegere eigenaren, de broers Kodde.

In 2005 begon men met een nieuwe, veelomvattende restauratie. Eind 2006 werd deze opgeleverd. De molen is stevig opgeknapt, maar de kleur is - eigenlijk onbegrijpelijk - rood gebleven.

Begin 2013 werd de rij populieren, die de windvang en het zicht op de molen vanuit NW sterk belemmerde, gekapt. De landschappelijke waarde is hierdoor aanmerkelijk verbeterd.
Evenwel ziet het ernaar uit dat de omgeving op den duur sterk achteruit zal gaan: op het havenplateau wordt hoogbouw neergezet en in de polder achter de molen gaat woningbouw plaatsvinden. Op die manier zal de windvang van deze molen tussen N en O behoorlijk bedorven worden. 

In het voorjaar van 2023 viel het besluit, deze molen (en daarnaast nog enkele andere op Tholen) stil te zetten totdat meer duidelijkheid was over de betrouwbaarheid van de roeden.