Molen Boezemmolen No. 1, Kralingen-Crooswijk

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1773

verdwenen

circa 1928

1907 onttakeld 1928 restant verbrand

geschiedenis

Aanbesteding op 25 april 1772 in het gemeentehuis van het Hoogheemraadschap van Schieland.

Molen No1:
Besteding een achtkant met rietgedekte molen met staand scheprad met 2 schepraderen, scheprad No. 1 is 19 voet hoog en 16 duijm breed, en scheprad No. 2 is 17,5 voet hoog en 24 duijm breed.
Aannemer: Heijman van Zijll uit Benschop voor fl 13000.
Opleveringsdatum 1 september 1773
Palen 185 stuks en lang 60 voet, geleverd door opdrachtgever
Buiten gebruik najaar 1899
Molenaar ontslagen 1 januari 1900
Beweegbare delen verkocht aan Thobe uit Dordrecht voor fl 750.
De romp werd gesloopt nadat er op 27 juli 1928 brand in was uitgebroken.

Molenaars:
1774 - 30-06-1777 Cornelis Hogeveen
01-01-1777 - 30-09-1801 Willem Neeleman
01-01-1801 - 31-01-1826 Aart van de Berg
01-02-1826 - 31-03-1826 Wed. Wijntje van de Berg
01-04-1826 - 31-12-1871 Dirk van den Bosch
01-01-1872 - 00-10-1894 Willem Neeleman
00-00-1894 - 31-12-1899 Jacobus Gerrit van den Bos

Informatie van L. van den Bos
-----

Er maalden in 1766 31 molens uit op de Rotte. Bij de korenmolen 'De Noord' (Tenbruggencatenummer 06399) aan het Oostplein stond De Kostverloren (Tenbruggencatenummer 01108 b), die het water op de rivier uitmaalde maar dit niet kon bolwerken. Er waren ook nog plannen om de polders onder Bleiswijk en Bergschenhoek droog te malen.

Om het probleem op te lossen werd een boezem gegraven vanaf de Spiegelnissermolen aan de Rotte. In 1772 werden naar ontwerp van landmeter Dirk Smits acht molens gebouwd om onder andere de grote plassen ten westen van de Rotte tussen Bleiswijk en Bergschenhoek droog te malen, die het water uitmaalden op de Hooge boezem vanwaar het via sluizen afliep naar de Maas. Met zijn 2 km lengte en 25 m breedte kon de Hoge en Lage Boezem 70.000 m³ water bevatten. In 1854 werd noch een reserveboezem aangelegd als voor het geval van hevige regenval.

De molens kregen de nummers 1 t/m 8. Het waren achtkante grondzeilers, boezemmolens. Met de bouw van de molens werd aangevangen in 1769. Molens opgeleverd op 25-4-1772. Mogelijk zouden de 8 molens over 10 raderen beschikt hebben; dus 2 molens met 2 raderen. Plannen om ten zuiden van no. 8 nog drie molens te bouwen zijn nooit uitgevoerd.

Eén molen verbrandde in 1895/1896 als gevolg van blikseminslag.

Op 1 november 1899 werden de zeven overgebleven molens stilgezet vanwege een nieuw gemaal. Het HHR Schieland ruilde met de gemeente Rotterdam de benodigde grond voor het stoomgemaal en ƒ 250.000,= bijbetaling tegen het terrein van de Hoge Boezem met de molens. In 1899 werden de molens op twee na geheel gesloopt (waarschijnlijk) door de firma J.B. Thobé uit Dordrecht.

Een der molens werd in 1901 gezet op het onderstuk van De Jonge Hendrik te Overschie en verbrandde daar ook nog in 1901. Zie De Oranje Nassau, Tenbruggencatenummer 01168 l. Eén molen werd (zeer waarschijnlijk) herbouwd in Rijpwetering (de huidige Blauwe Molen, Tenbruggencatenummer 01813) en een andere ging naar Apeldoorn om te worden herbouwd als de korenmolen van H. Vorderman (Tenbruggencatenummer 01230). Restant verbrand in 1976. Een andere molen kwam volgens Suetan nr. 150 in Zuidbuurt, Zoeterwoude, terecht als de Zuidbuurtse Molen van de Westbroekpolder (Tenbruggencatenummer 01158), maar dat blijkt niet te kloppen met de jaartallen.

Van de nummers 1 en 5 bleven de rompen nog enkele jaren staan aan de Hoge Boezem. De romp van de nr. 1 brandde af op 27 juli 1928.
-----

Molen no. 1 - ca. 1907 onttakeld - restant verbrand 27 juli 1928 - noordelijkste molen
Molen no. 2 - in 1904 naar Alkemade verplaatst (Blauwe Molen)
Molen no. 3
Molen no. 4 - waarschijnlijk herbouwd in Maasland
Molen no. 5 - ca. 1907 onttakeld - restant gesloopt juni 1926.
Molen no. 6 - raakte op 23 juli 1895 door overvliegende vonken ook in brand, maar die
schade bleef beperkt -- 1900 verplaatst naar Overschie
Molen no. 7 - 23 juli 1895 (1896?) verbrand door blikseminslag en werd niet meer herbouwd.
Molen no. 8 - ca. 1900 verplaatst naar Apeldoorn - zuidelijkste molen

Bronnen ondermeer:
- Suetan 2008 nr. 150, orgaan St. Oud Zoeterwoude. Met dank aan H. van der Kaay.
- Informatie van Rob Pols.
- informatie van Erwin Esselink in "Uit ons prentenkabinet" in De Utskoat nr. 125, maart 2007.